Morgunblaðið - 14.02.2017, Side 20

20 UMRÆÐAN Minningar
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 14. FEBRÚAR 2017
✝ Vilborg Jó-hannesdóttir
fæddist 3. febrúar
1924 á Framnes-
vegi 22b í Reykja-
vík. Hún lést 1.
febrúar 2017 á
Droplaugarstöðum.
Foreldrar hennar
voru hjónin
Jóhannes Sigurðs-
son prentari, f. 8.
apríl 1892, d. 1.
nóv. 1979, og Ragnhildur Sig-
urðardóttir, f. 23. des. 1889, d. 9.
des. 1940. Systkini Vilborgar
voru a) Ingileif Ágústa, f. 31.
mars 1918, d. 8. des. 2006, gift
Hjalta Sigurðssyni, f. 22. mars
1891, d. 3. okt. 1979, b) Kristín,
f. 4. júní 1922, d. 28. febr. 2006,
c) Sigurður, samfeðra, f. 13.
nóv. 1945. Uppeldissystir Vil-
borgar var Helga Guðfinna Ás-
mundsdóttir, f. 17. jan. 1912, d.
28. nóv. 2006.
Vilborg giftist 28. janúar
1950 Gunnari Sigurjónssyni
guðfræðingi, f. 4. sept. 1913, d.
19. nóv. 1980. Börn þeirra eru a)
Gunnar Jóhannes, f. 1950, pró-
fessor, kvæntist Sigrúnu Harð-
ardóttur, en þau skildu. Dætur
þeirra eru Erla Kristín og Hildi-
gunnur Borga. b) Sigurjón, f.
vist en lærði síðan fatasaum hjá
saumakonu og vann hjá henni í
fyrstu. Eftir að móðir hennar dó
sá hún um heimilið fyrir föður
sinn og Kristínu systur sína og
um tíma gekk hún einnig í hús
og saumaði föt. Í ársbyrjun 1947
fór Vilborg í Húsmæðraskóla
Reykjavíkur og var síðan ráðin
vinnukona á Þórsgötu 4 um
haustið. Þar bjó hún þangað til
hún flutti árið 1998 á Þórsgötu
12. Vilborg var heimavinnandi
húsmóðir mest alla starfsævina
en eftir að börnin voru komin
vel á legg vann hún fyrst við
gardínusaum á Laugavegi 66 og
síðan í mötuneyti kennara í Iðn-
skólanum í Reykjavík. Síðan lá
leiðin í Fósturskóla Íslands þar
sem hún hugsaði um mat fyrir
kennara. Eftir að Kristín systir
hennar missti heilsuna árið 1984
bjuggu þær systur saman.
Vilborg tók þátt í unglinga-
starfi í KFUK og var m.a. í
fyrsta flokknum sem fór í Vind-
áshlíð. Var sá staður henni afar
kær. Hún var mjög virk í starfi
KFUK alla tíð, var leiðtogi í
deildastarfi, var í basarnefnd,
sat í stjórn félagsins í 12 ár og í
bænahópi til margra ára. Vil-
borg gekk í kristniboðsflokk
KFUK fljótlega eftir að hann
var stofnaður enda var hún mik-
ill kristniboðsvinur. Hún varð
heiðursfélagi KFUM og KFUK
árið 2008.
Útför Vilborgar fer fram frá
Hallgrímskirkju í dag, 14. febr-
úar 2017, kl. 13.
1953, bankamaður,
kvæntur Margréti
Ernu Baldursdótt-
ur, hjúkrunarfræð-
ingi. Börn þeirra
eru Helga Vilborg,
Agla Marta og
Gunnar. c) Ragnar,
f. 1955, fram-
kvæmdastjóri,
kvæntur Sigríði
Hrönn Sigurðar-
dóttur, guðfræð-
ingi. Börn þeirra eru Sigurður,
Hermann Ingi, Kristín Rut og
Árni Gunnar. d) Guðlaugur, f.
1957, forritari, kvæntur Val-
gerði Arndísi Gísladóttur,
hjúkrunarfræðingi. Börn þeirra
eru Katrín, Vilborg og Gísli. e)
Ragnhildur, f. 1963, kennari,
gift Einari K. Hilmarssyni,
kennara. Börn þeirra eru Anna
Lilja, Hilmar og Gunnhildur. f)
Bjarni, f. 1965, konrektor,
kvæntur Rúnu Þráinsdóttur,
fornleifafræðingi. Dætur þeirra
eru Hildur og Lilja. Barna-
barnabörn Vilborgar eru 17
talsins.
Vilborg lauk skyldunámi frá
Barnaskólanum á Akureyri en
þangað flutti hún með fjölskyld-
unni níu ára gömul og bjó þar í
sex ár. Eftir fermingu fór hún í
Vilborg hefur verið tengda-
móðir mín í 43 ár. Ég var sautján
ára þegar Sissi kynnti mig fyrir
foreldrum sínum, Borgu og Gunn-
ari, sem umvöfðu mig kærleika
frá fyrstu tíð. Gunnar var því mið-
ur allt of stutt hjá okkur en hann
lést 19. nóvember 1980.
Borga hélt alla tíð vel utan um
sífellt stækkandi hópinn sinn sem
telur nú 58 manns. Það gerði hún
m.a. með því að kalla hópinn sam-
an af ýmsu tilefni og skapa þannig
dýrmætar minningar. Þar fyrir
utan var alltaf hægt að koma við á
Þórsgötunni, fá hlýtt faðmlag,
kaffi og spjall.
Borga var einstaklega vel gef-
in, snilldarkokkur, handlagin og
kunni að fara vel með. Hún átti
brennheita trú á Guð sem hún
miðlaði til afkomenda sinna og
allra sem umgengust hana. Hún
var mikil bænakona og nefndi
okkur öll daglega með nafni
frammi fyrir Guði.
Við áttum það sameiginlegt að
hafa ungar misst mæður okkar og
ég fann að það tengdi okkur á sér-
stakan hátt. Þrátt fyrir aldurs-
muninn var hún mér góð vinkona
og mér leið alltaf vel í návist henn-
ar.
Þegar ég útskrifaðist sem stúd-
ent þá saumaði hún á mig fallega
dragt og bauð mínum nánustu til
veislu ásamt heimilisfólkinu á
Þórsgötu 4. Þetta gladdi mig mik-
ið og ég fæ tár í augun þegar ég
minnist þess.
Frá fyrsta búskaparári okkar
Sissa tókum við saman slátur.
Hún kenndi mér handbragðið og
ekki var verra hvað við skemmt-
um okkur innilega á meðan. Við
lukum sláturgerðinni þetta árið
að kvöldi 6. október. Ég hafði gef-
ið það út að ég ætlaði að fæða
frumburð minn 7. október. Gunn-
ar brosti góðlátlega til mín þegar
við kvöddum og sagði að líklega
stæðist þetta nú ekki. Við hjóna-
kornin vorum varla stigin inn fyr-
ir dyr heima hjá okkur þegar
barnið gerði vart við sig. Helga
Vilborg fæddist 7. október. Síðar
eignuðumst við Öglu Mörtu og
Gunnar sem öll nutu ástríkis afa
og ömmu.
Við störfuðum saman í YD
KFUK á Amtmannsstíg. Þar
kynntist ég því hvað hún gat verið
mikill fjörkálfur og tilbúin í alls
konar sprell og leiki. Hún var mér
mikil og góð fyrirmynd.
Borga var fær saumakona og
auk þess að sauma áðurnefnda
dragt á mig saumaði hún ná-
kvæma eftirlíkingu af kápu sem
mig langaði í en hafði ekki efni á
að kaupa. Hún fór með mér í búð-
ina, lét mig máta, keypti efni, tók
upp snið og saumaði eins kápu.
Þær voru ófáar flíkurnar sem hún
saumaði og prjónaði á börnin okk-
ar og kenndi mér ýmislegt varð-
andi saumaskap. Hún kenndi mér
að gera rifsberjahlaup sem ég geri
árlega. Borga var alltaf að baka
eða sauma hluti sem hún gaf á bas-
ara KFUK og Kristniboðssam-
bandsins. Frægar eru smjörkök-
urnar hennar.
Borga var mjög virk, sótti
fundi, samkomur, leikhús og tón-
leika. Hún fór allra sinna ferða
gangandi eða með strætó. Hún
var sjálfstæð og dugleg og átti það
til að príla upp á stóla. Gjarnan var
haft samband við mig þegar
Borgu varð fótaskortur og nokkr-
ar ferðir fór ég með hana á slysó
þar sem hún kynnti mig með stolti
og lét þess getið að ég væri hjúkr-
unarfræðingur. Hún hló dátt þeg-
ar ég kallaði hana síbrotakonu.
Ég þakka Guði fyrir Borgu
tengdamóður mína. Blessuð sé
minning hennar.
Margrét Erna Baldursdóttir.
„Allt til elliára er ég hinn sami og ég vil
bera yður þar til er þér verðið gráir fyrir
hærum. Ég hef gjört yður og ég skal
bera yður, ég skal bera yður og frelsa “
(Jes. 46:4)
Á dagatali sem ég á með ritn-
ingarorðum fyrir hvern dag
standa þessi orð við afmælisdag-
inn hennar ömmu. Amma hafði
orð á því hve vel það ætti við. Í
þessu trausti lifði amma og í sama
trausti fór hún á fund frelsara
síns. Elsku amma, kletturinn
minn.
Við vorum svo miklar vinkonur
og söknuðurinn sár en þakklætið
jafnframt mikið. Ég er óendan-
lega þakklát fyrir að hafa átt
ömmu að á stóru stundum lífsins.
Þakklát fyrir að börnin mín öll
fimm fengu að kynnast henni og
koma til með að muna eftir henni.
Þegar ég heimsótti hana á spít-
alann og starfsfólkið kom inn á
stofuna kynnti hún mig alltaf með
stolti í röddinni: „Þetta er elsta
barnabarnið mitt og hún á fimm
börn.“
Minningarnar eru margar, all-
ar sveipaðar hlýju og kærleika. Öll
skiptin sem ég kom í heimsókn og
amma tók brosandi á móti mér
með opinn faðminn. Ég kom alltaf
endurnærð frá ömmu.
Ég hef oft óskað þess að vera
jafnflink að sauma og amma var
en kemst líklega aldrei með tærn-
ar þar sem hún hafði hælana þar.
Mörgum stundum varði ég með
ömmu þar sem hún aðstoðaði mig
og leiðbeindi mér við saumana.
Hún brosti að óþolinmæðinni í
mér og sagði oft: „Helga mín, þú
vilt helst sníða, sauma og vera í
flíkinni um leið.“ Hún hafði enda-
lausa þolinmæði. Síðasta sauma-
verkefnið okkar saman var ferm-
ingarkjóllinn á hana Margréti
Helgu mína fyrir tveimur árum.
Henni var farin að daprast mjög
sjón og alveg hætt að sauma sjálf
en kom sjálfri sér á óvart hve mik-
ið hún gat gert, þetta var allt í
fingrunum. Þetta var óendanlega
dýrmætur tími fyrir okkur báðar.
Nokkrum vikum eftir ferminguna
veiktist hún og missti allan mátt
vinstra megin í líkamanum.
Amma var einstök, henni var
margt til lista lagt en umfram allt
vildi hún að við minntumst hennar
fyrir það að hún kenndi okkur
fagnaðarerindið um Jesú. Hún
bað fyrir öllu fólkinu sínu á hverj-
um degi, börnunum, barnabörn-
unum og barnabarnabörnunum
frá því við vorum í móðurkviði.
Hún naut þess að hafa fólkið sitt í
kringum sig og þegar við hittumst
heima hjá henni við hin ýmsu
tækifæri deildi hún ávallt með
okkur Guðs orði og bað með okk-
ur.
Hvar sem hún fór streymdi í
gegnum hana kærleikur Jesú sem
snerti við öllum sem hún um-
gekkst og bænalistinn hennar var
langur. Oft hafði fólk samband við
hana og bað um fyrirbæn fyrir
ástvinum og margir hafa upplifað
kraftaverk og lækningu fyrir
bænir hennar en hún leit á sjálfa
sig fyrst og fremst sem verkfæri
Drottins, bænirnar voru heyrðar
fyrir náð og kraft Jesú Krists.
Ég vona að ég hafi erft eitthvað
af eiginleikum ömmu. Ég bið þess
að líf mitt mætti vera sami vitn-
isburður um kærleika Krists og líf
hennar og öll nærvera var, að ég
mætti vera jafn ófeimin að vitna
um Jesú og hún var, bæði í orði og
verki.
Ég þakka Guði fyrir ömmu og
að hafa fengið að eiga hana að í öll
þessi ár. Hún er núna í dýrðinni á
himnum, þar fáum við að hittast
einn dag á ný.
Helga Vilborg
Sigurjónsdóttir.
Það eru mörg ljós í lífi mínu.
Eitt þeirra hefur nú slokknað og
Vilborg
Jóhannesdóttir
Þær lýsingar
sem koma fram í
skýrslu vistheim-
ilanefndar um
Kópavogshæli
eru sláandi og
dapur vitn-
isburður um það
samfélag sem
var fyrir áratug-
um.
Við eigum að
finna til þegar við lesum um
hluti sem eru óboðlegir og eiga
ekki að geta gerst hvort held-
ur atburðir eiga sér stað í nú-
tíð eða fortíð. Það er ávallt
flókið þegar við setjum siðferði
samtímans á atburði og at-
hafnir fyrir áratugum og
dæmum.
Það var mjög til fyrir-
myndar þegar sáttanefndin í
Suður-Afríku vann í því að
gera upp fortíðina (aðskiln-
aðarstefnuna) að þá var það
með samtali og fyrirgefningu.
Ekki datt mönnum í hug að
bæta því við að ef sorgin var
mikil sem vissulega var, að þá
gæti viðkomandi átt von á að
fá fé í bætur.
Gera þarf upp fortíðina á
svo mörgum sviðum, en á
sama tíma að
draga lærdóm af
sögu okkur og
reyna að tryggja
að við sem sam-
félag þroskumst
og að samfélag
okkar verði
mannlegra og
betra.
Það kemur
ítrekað fram í
skýrslu vist-
heimilanefndar
að ábyrgð
stjórnvalda er
mikil, s.s. að reglur hafi ekki
verið til staðar, að lögum og
reglum hafi ekki verið fram-
fylgt, að mönnun var ekki
nægjanleg, skortur var á fjár-
magni og fleira.
Sveitarfélög og sjálfstæðir
rekstraraðilar eru í nákvæm-
lega sömu stöðu í dag. Það get-
ur hver sem er, hvenær sem er
fullyrt að ekki sé næg mönnun
eða að það sé ekki nægur fjöldi
fagaðila starfandi í þjónustu
við fólk með fötlun á hvaða
stað sem er.
Þó notað sé SIS-mat við mat
á þjónustuþörf einstaklings
með fötlun, þá er ekkert í SIS-
mati sem kveður á um lág-
marksmönnum til að veita ein-
staklingi þá þjónustu sem
hann á rétt á, hvort heldur um
er að ræða stuðningsfulltrúa
eða fagaðila.
Það er nauðsynlegt að op-
inberir aðilar setji með skýrum
hætti viðmið um hversu mikla
mönnun einstaklingur á rétt á
til að fá þá þjónustu sem réttur
einstaklings segir til um.
Einstaklingurinn á að eiga
rétt á því, að vita með skýrum
hætti hvaða þjónustu og mönn-
un hann á rétt á.
Þjónustuveitandinn á að
geta verið viss um að hann sé
að veita þá þjónustu og þá
mönnun sem einstaklingurinn
á rétt á, á grunni viðmiðs sem
opinberir aðilar hafa sett.
Það er einfaldlega ekki
ásættanlegt að árið 2017 sé
réttur fólks með fötlun til þjón-
ustu í raun ekki skýrari en
hann var á tímum Kópavogs-
hælis.
Kópavogshæli, erum
við á sama stað?
Eftir Guð-
mund Ármann
Pétursson
Guðmundur Ármann
Pétursson
»Einstaklingurinn
á að eiga rétt á
því að vita með
skýrum hætti hvaða
þjónustu og mönnun
hann á rétt á.
Höfundur er fram-
kvæmdastjóri Sólheima og
sveitarstjórnarmaður.
Allt of oft er
litið á Afríku
sem eitt stórt
vandamál. Þegar
ég hugsa um
Afríku stendur
mér fyrir hug-
skotssjónum
heimsálfa vonar,
fyrirheita og
mikilla mögu-
leika.
Ég er staðráðinn í að hlúa
að þessum sprotum og koma
á fót æðri samstarfsvettvangi
fyrir Sameinuðu þjóðirnar og
leiðtoga álfunnar og Afr-
íkubúa. Þetta er brýnt til þess
að ryðja braut fyrir sjálfbæra
þróun sem er öllum opin og
efla samstarf um frið og ör-
yggi.
Þetta er kjarni þess boð-
skapar sem ég flutti nýliðnu
þingi Afríkusambandsins í
Addis Ababa í Eþíópíu, en
þangað hélt ég í mínum fyrsta
erindrekstri á alþjóðavett-
vangi sem aðalfram-
kvæmdastjóri Sameinuðu
þjóðanna.
Fyrst og fremst sótti ég
þingið í anda samstöðu og
virðingar. Ég er sannfærður
um að heimurinn geti lært
mikið af afrískri speki, hug-
myndum og lausnum.
Ég er þakklátur Afríku fyr-
ir að hafa lagt Sameinuðu
þjóðunum til meirihluta frið-
argæsluliða samtakanna um
allan heim. Þjóðir Afríku eru
á meðal þeirra þjóða heims
sem taka við flestum flótta-
mönnum og af hvað mestri
rausn. Mestan hagvöxt í
heiminum er að finna í sum-
um ríkja Afríku.
Lausn pólitísks vanda í
Gambíu sýndi og sannaði hve
öfluga forystu sameinuð Afr-
íkuríki geta sýnt til þess að
takast á við áskorun og
standa vörð um lýðræði,
mannréttindi og réttarríki.
Að þessum leiðtogafundi
loknum er ég sannfærðari en
áður um að allt
mannkynið hafi
gagn af því að
hlusta á, læra af
og vinna með
Afríkubúum.
Við höfum til-
tækar áætlanir
um að byggja
betri framtíð.
Alþjóða-
samfélagið hef-
ur nú í á annað
ár unnið að því
að hrinda í
framkvæmd Áætlun 2030 um
sjálfbæra þróun, en það er
allsherjarátak til að takast á
við fátækt í heiminum, ójöfn-
uð, óstöðugleika og óréttlæti.
Afríka hefur samþykkt eigin
metnaðarfulla áætlun til fyll-
ingar og er hún kennd við árið
2063.
Nauðsyn krefur að þessar
tvær áætlanir séu samhæfðar
öllum Afríkubúum til hags-
bóta.
Allt byrjar á forvörnum.
Okkur ber að grípa í taumana
áður en hættuástand skapast
í stað þess að takast á við af-
leiðingar þess. Við þurfum að
rjúfa vítahring sem skapast
þegar við bregðumst við of
seint og of máttlaust.
Átök víðast hvar eru af inn-
lendum toga og blossa upp
vegna samkeppni um völd og
auðlindir, vegna ójöfnuðar,
útilokunar og kreddufullrar
sundrungarstefnu. Oft og tíð-
um hellir ofbeldisfull öfga-
stefna olíu á eldinn eða útveg-
ar eldsneytið.
Sameinuðu þjóðirnar eru
staðráðnar í að vinna í nánu
samstarfi við bandamenn sína
hvar sem átök eru í uppsigl-
ingu sem ógna stöðugleika og
hagsæld.
En forvarnir geta ekki að-
eins beinst að átökum sem
slíkum. Bestu forvarnir og
tryggasta leiðin að varan-
legum friði liggur um sjálf-
bæra þróun í þágu allra.
Við getum hraðað árangri
með því að skapa tækifæri og
von fyrir ungt fólk. Meira en
þrír af hverjum fimm Afr-
íkubúum eru þrjátíu og fimm
ára eða yngri. Til þess að full-
nýta þessa miklu auðlind þarf
að fjárfesta meira í menntun,
þjálfun og sómasamlegri
vinnu og virkja ungt fólk í að
móta sína eigin framtíð.
Við þurfum einnig að gera
allt sem í okkar valdi stendur
til að efla völd kvenna til þess
að þær geti tekið fullan þátt í
að koma á sjálfbærri þróun og
varanlegum friði. Ég gleðst
yfir því að Afríkusambandið
hefur ævinlega sinnt sér-
staklega jafnrétti kynjanna
og valdeflingu kvenna.
Ég hef séð það ítrekað að
þegar konum eru færð völd er
það öllum heiminum í hag.
Ég hef ferðast til Afríku
sem samstarfsmaður, vinur
og sannfærður baráttumaður
fyrir því að breyta þurfi við-
horfi til þessarar fjölbreyttu
og þýðingarmiklu heimsálfu.
Hættuástand sem dregur til
sín athygli annað slagið segir
ekki alla söguna. Við getum
fengið yfirlit yfir stöðuna af
sjónarhóli æðri samstarfs-
vettvangs og beint þannig
kastljósi að hinum miklu
möguleikum og sagt söguna
um sigra í hverju einasta
horni afrísku heimsálfunnar.
Með þetta samhengi í huga
efast ég ekki um að við getum
unnið orrustuna um sjálfbæra
þróun fyrir alla, sem er einnig
skæðasta vopnið til að hindra
átök og þjáningar og leyfa
Afríku að skína skærar en
nokkru sinni og vera heim-
inum leiðarljós.
Heimsálfa vonarinnar
Eftir António
Guterres
António Guterres
» Bestu forvarnir
og tryggasta
leiðin að varanleg-
um friði liggur um
sjálfbæra þróun í
þágu allra.
Höfundur er aðalfram-
kvæmdastjóri Sameinuðu
þjóðanna.