Freyr - 01.08.2006, Blaðsíða 10

SAUÐFJÁRRÆKT
Afkvæmarannsóknir á hrútum
á vegum búnaðarsambandanna
haustið 2005
IEftir Jón Viðar
Jónmundsson,
Bændasamtökum
Islands
Umfangsmesta verkefni í ræktunar-
starfi á íslensku sauðfé eru afkvæma-
rannsóknir þær sem byrjað var að
vinna að haustið 1998 þegar tekið
var upp nýtt kjötmat hér á landi. Þær
hafa frá þeim tíma verið unnar á
vegum búnaðarsambandanna og
umfang þeirra vaxið með hverju ári.
Þessar rannsóknir byggja á því að
samþættar eru annars vegar niður-
stöður úr skipulegum ómsjármæling-
um á úrtaki lamba úr hverjum
afkvæmahópi og hins vegar þær
niðurstöður er fást úr kjötmati
sláturhúsa á sláturlömbum undan
hlutaðeigandi hrúti.
Áhersla hefur verið lögð á það að til þess að
ná árangri á grundvelli slíkra rannsókna þurfi
að vinna með þann fjölda hrúta í rannsókn á
hverju búi að niðurstöðurnar gefi grundvöll
að markvissu vali bestu hrútanna til áfram-
haldandi notkunar út frá niðurstöðum rann-
sóknarinnar á hverju búi. Þegar tölur um
fjölda búa og afkvæmahópa eru skoðaðar
sést einmitt mjög glöggt að umtalsverður
ávinningur hefur á síðustu árum náðst í þess-
um efnum þar sem á stórum svæðum eru
rannsóknir á hverju búi farnar að telja fast að
tíu afkvæmahópa að jafnaði.
Áreiðanlega er ekkert ofsagt með því að
fullyrða að haustið 2005 hafi lömb komið af
afréttum glæsilegri en nokkru sinni áður.
Rysjótt haustveðrátta víða um land leiddi
hins vegar til að haustbati lambanna varð
breytilegri en undangengin ár.
Þátttaka í afkvæmarannsóknunum var
mikil. Tafla 1 gefur yfirlit um skiptingu eftir
landsvæðum á llkan hátt og birt hefur verið
undanfarin ár. Þar sést að samtals voru unn-
ar rannsóknir á 217 búum og komu þar í
dóm samtals 1.837 afkvæmahópar. Það má
því fullyrða að umfang þessara rannsókna
hafi aldrei verið jafn mikið og haustið 2005.
Þessi starfsemi er hins vegar, eins og taflan
sýnir, mjög misskipt eftir landsvæðum. Starf-
ið er feikilega öflugt á Vesturlandi og Norð-
urlandi og eykst þar með hverju ári en á
Austurlandi og Suðurlandi er þessi starfsemi
öll miklu minni í sniðum.
ÁTTA RANNSÓKNASTAÐIR
Vegna ræktunarstarfsins hafa rannsóknir á
vegum sæðingastöðvanna, sem eru unnar
á nokkrum stöðum á landinu á hverju ári,
þegar skilað sameiginlegu ræktunarstarfi í
landinu miklum árangri. Þær hafa lagt
grunninn að miklu nákvæmara vali á kyn-
bótahrútum fyrir stöðvarnar en áður var.
Haustið 2005 voru þessar rannsóknir á eft-
irtöldum stöðum á landinu; á Hofsstöðum
á Snæfellsnesi, í Stóra-Fjarðarhorni í Kolla-
firði, á Þóroddsstöðum í Hrútafirði, á
Bjarnastöðum í Öxarfirði, feikilega mikil
sameiginleg rannsókn var unnin í Hafra-
fellstungu og Ærlæk í Öxarfirði og eins og
í mörg ár var rannsókn í Ytri-Skógum und-
ir Eyjafjöllum. Auk þess var sérstaklega
gerð grein fyrir hinum skipulegu afkvæma-
rannsóknum kennslu- og rannsóknarfjár-
búsins á Hesti í 3. tölublaði Freys á þessu
ári. Sérstaklega hefur verið gerð grein fyrir
ávöxtum þessara rannsókna í hrútaskrám
sæðingastöðvanna en úr þessum rann-
sóknum kom fjöldi harðefnilegra kynbóta-
hrúta til notkunar á stöðvunum.
Niðurstöður fyrir hverja einstaka rann-
sókn er mögulegt að skoða á vef Bænda-
samtakanna, www.bondi.is. Auk tölulegra
niðurstaðna er þar einnig umfjöllun um þá
hrúta sem sýna mesta yfirburði í hverri
Tafla 1. Yfirlit um afkvæmarannsóknir
á hrútum haustið 2005, skipt eftir
landssvæðum
Svæði Fjöldi búa Fjöldi hópa
Vesturland 44 370
Vestfirðir 14 139
Strandir 25 210
Húnavatnssýslur 41 340
Skagafjörður 28 230
Eyjafjörður 7 48
S-Þingeyjarsýsia 13 111
N-Þingeyjarsýsla 23 201
Múlasýslur 7 65
A-Skaftafellssýsla 3 28
Suðurland 12 95
Landið allt 217 1.837
rannsókn þar sem gerð er grein fyrir upp-
runa þeirra og mestu kostum samkvæmt
niðurstöðum rannsóknarinnar. Þar eru
einnig aðgengilegar allar niðurstöður
þriggja undangenginna ára. Þarna er því
orðið að finna mjög öflugan upplýsinga-
grunn um fjárstofn og fjárrækt þeirra búa
sem eru virkir þátttakendur í þessum þætti
ræktunarstarfsins.
FREYR 08 2006