Freyr - 01.08.2006, Blaðsíða 27

SAUÐFJÁRRÆKT
færðar og voru meðalafurðir þeirra 38,0 kg
af dilkakjöti haustið 2005 og skilaði hver
þeirra að jafnaði 1,90 lömbum til nytja.
Þetta bú hefur verið í hópi afurðahæstu búa
landsins um langt árabil þó að árangurinn
núna sé hvað glæsilegastur. Þetta frábæra
afurðafé var fellt haustið 2005 vegna loka á
sauðfjárbúskap í Gröf. Bú þeirra Hjálmars
og Guðlaugar á Bergsstöðum á Vatnsnesi
hefur um áratuga skeið verið í hópi afurða-
mestu búa landsins, auk þess sem það er
einnig löngu landsþekkt fyrir einstaka út-
komu úr kjötmati dilka. Haustið 2005 létu
þau hjón af fjárbúskap en gerðu það ekki
endasleppt vegna þess að þau skipuðu eins
og oft áður annað sæti í röð afurðahæstu
búanna á landinu. Það voru 348 ær á búinu
og skilaði hver þeirra haustið 2005 að jafn-
aði 36,4 kg af dilkakjöti en hver ær skilaði
að jafnaði 1,96 lambi til nytja að hausti. í
flokki þessara búa fylgja síðan næst búið í
Búðarnesi í Hörgárdal og á Smáhömrum í
Steingrímsfirði.
LITLAR HJARÐIR
I allmörgum smáhjörðum sem eru með
skýrsluhald fást ótrúlegar afurðir eftir ærn-
ar. Enginn keppir þar samt við Þorvald Jóns-
son á Innri-Skeljabrekku en hann á átta ær
og nær hver þeirra að skila að meðaltaii
50,3 kg af dilkakjöti enda er meðallamba-
fjöldi til nytja í þessum hópi 2,25 lömb eftir
ána. Það skal að vísu enn einu sinni undir-
strikað að afurðamagn eftir hverja kind og
mikill vænleiki dilka getur aldrei orðið ein-
hlítur mælikvarði á stöðu fjárbúanna. Mark-
miðin hljóta að vera breytileg eftir aðstæð-
um og aldrei lögð næg áhersla á að í fram-
leiðslunni þurfa að haldast í hendur magn
Ljósm. Jón Eiríksson
og gæði. Það verður sífellt brýnna fyrir
sauðfjárræktina að geta mætt breytilegum
markaðskröfum. Einn mesti veikleiki dilka-
kjötsframleiðslunnar er óumdeilanlega hve
framleiðslan er árstímabundin og fellur nær
öll til á örskömmum tíma að haustinu. Þess
vegna er Ijóst að hluti af framvarðarsveit
framleiðslunnar eru þeir bændur sem hafa
verið öflugastir við að bjóða fram vöru utan
hins hefðbundna sláturtíma. Það er alveg
Ijóst að þeir bændur sem mest og best
sinna kröfum um framleiðslu í sumarslátrun
geta ekki gert sömu kröfur um framleiðslu-
magn og þeir sem slátra eingöngu seint að
haustinu.
VETURGÖMLU ÆRNAR
Að lokum skal fjallað í stuttu máli um
nokkrar helstu fjölda- og meðaltalstölur fyr-
ir veturgömlu ærnar. Fram hefur komið að
veturgömlu ánum fjölgar hlutfallslega frá
fyrra ári meira en fullorðnu ánum en það
má fremur rekja til þess að nú skila nánast
allir skýrsluhaldarar skýrslum um veturgaml-
ar ær frekar en að ásetningur hafi verið
hlutfallslega meiri haustið 2004 en 2003.
Eins og áður hefur komið fram voru skýrslu-
færðar veturgamlar ær samtals 57.528.
Sem tölur um vænleika dilka haustið
2004 sögðu til um eru það eðlilegar niður-
stöður að ásetningsgimbrarnar haustið
2004 séu ívíð léttari en árið áður. Fyrir þann
hluta þeirra sem hefur fulla þungaskrán-
ingu er meðalþungi 41,8 kg (42,4 kg árið
2004) en þennan þungamun vinna þær
upp og gott betur yfir veturinn vegna þess
að þær þyngjast frá hausti til vors um 14,6
kg (11,4 kg árið 2004) sem líklega er það
mesta sem dæmi eru um.
SVIPUÐ FRJÓSEMI MILLI ÁRA
Eins og hjá fullorðnu ánum eru litlar breyt-
ingar í frjósemi hjá veturgömlu ánum þó
að frjósemi þeirra árið 2005 sé örlítið meiri
en árið áður. Þannig fæðast að jafnaði
0,84 lömb (0,82 árið 2004) eftir hvern
ásettan gemling og þeir skila að jafnaði
0,68 lömbum til nytja að hausti (0,67 árið
2004). Þegar tölurnar um frjósemi eru
nánar greindar kemur f Ijós að 8.914 af
þessum ám eða 15,61 % voru hafðar geld-
ar (15,44% árið 2004). Af þeim sem ætlað
var að eiga lamb vorið 2005 voru hins veg-
ar 8.556 eða 17,76% sem reyndust vera
geldar (17,45% árið 2004), 31.618 voru
einlembdar eða 65,62% (67,79% árið
2004), tvílembdar voru 7.942 eða 16,48%
(14,67% árið 2004) og 67 veturgamlar ær
voru þrílembdar eða 0,14% (0,09% árið
2004). Þannig er Ijóst að frjósemi vetur-
gömlu ánna sem báru lambi er talsvert
meiri að meðaltali vorið 2005 en vorið
áður.
Líkt og vænta má kemur fram alveg hlið-
stæð vænleikaaukning frá árinu áður hjá
gemlingslömbunum og hjá fullorðnu
ánum. Þannig skilar hver veturgömul ær
sem skilar lambi til nytja haustið 2005 að
jafnaði 17,5 kg (16,9 kg árið 2004) og eft-
ir hverja þeirra, sem lifandi var á sauð-
burði, fást að meðaltali 10,6 kg af dilka-
kjöti (10,2 kg árið 2004).
KOLLÓTTIR GEMLINGAR
AFURÐAHÆRRI
Mynd 3 gefur yfirlit um meðalframleiðslu
veturgömlu ánna I einstökum héruðum.
Um flest er þessi samanburður mjög keim-
líkur því sem verið hefur undanfarin ár.
Hlutfallslegur afurðamunur á milli héraða er
enn meiri hjá veturgömlu ánum en hjá þeim
fullorðnu. Það er að vísu eins og hjá full-
orðnu ánum að veturgömlu ærnar eru af-
urðamestar á Ströndum og yfirburðir þar
hlutfallslega meiri en hjá ánum. Það er einn-
ig greinilegt að afurðir veturgömlu ánna eru
meiri í þeim héruðum þar sem hlutdeild
kollótta fjárins er há, heldur en á þeim
svæðum þar sem hyrnda féð ræður ríkjum.
ULLIN
Að siðustu skal nefna skráningu á ullar-
magni. Því miður má segja að þessi þáttur
sé nánast horfinn úr skráningu í sauðfjár-
ræktinni, en umfang þeirrar skráningar hef-
ur reyndar ætlð verið takmarkað. Núna eru
það aðeins á þriðja hundrað áa sem hafa
slíka skráningu. Fyrir fullorðnu ærnar er
meðalmagnið 2,70 kg (2,63 kg árið 2004)
en hjá þeim veturgömlu 2,30 kg (2,20 kg
árið 2004).
FREYR 08 2006