Freyr - 01.09.2006, Qupperneq 12

FÓÐRUN
Átgeta og fóðurát | tll| NorFor
1 Norrænt fóðui
- NorFor (5)
Flvernig er fóðurát gripa
áætlað í nýja fóðurmatskerfinu?
Tafla 1. Þættir tengdir kúnni, fóðrinu og umhverfi / hirðingu sem eru með í NorFor
fóðurátskerfinu
Kýrin Fóðrið Fóðrunarháttur / fjósgerð
Kúakyn Meltanleiki Básafjós / lausgöngufjós
Mjaltaskeið, númer NDF Heilfóðrun / aðskilin fóðrun
Staða á mjaltaskeiði Verkun Beit / innifóðrun (á húsi)
(gerjun, sýrur og ammoníak)
Lífþungi, skrokkþungi
Nyt
Þurrefnisát, kg/grip/ dag = K
Z ÞEai * FSj
Einn af grundvallarþáttum fóður-
áætlanagerðar er að unnt sé að
áætla fóðurát gripanna með við-
unandi nákvæmni. Sú krafa hefur
því verið gerð til nýja NorFor-fóður-
matskerfisins að það geti reiknað
(áætlað) fóðurátið hjá gripunum
við mismunandi framleiðslu og á
ólíkum afurðastigum með nægilega
nákvæmum hætti. Útreikningur á
fóðuráti þarf enn fremur að ná til
mismunandi samsetningar fóðursins.
Hluti af nýju NorFor-fóðurmatsað-
ferðinni er sérstakt kerfi sem reiknar
út fóðurátið ásamt fóðurgildi í dags-
fóðrinu. Kerfið reiknar út átið á
völdum fóðurtegundum sem mæta
best reiknaðri átgetu gripsins og upp-
fylla um leið best þarfir hans fyrir
orku og AAT miðað við væntanlegt
afurðastig eða nythæð.
Fóðurátskerfið í NorFor er í grunn-
atriðum sniðið eftir danskri aðferð
sem byggist á því hvernig tiltekið
fóður fyllir í vömb kýrinnar, m.ö.o.
hve mikið rými það tekur. Þar með er
veigamesti þátturinn, sem stýrir eða
takmarkar fóðurát kýrinnar, rúmmál
vambarinnar og hraði umsetningar.
ÚTREIKNINGUR Á FÓÐURÁTI
OG FYLLI FÓÐURS
Til þess að geta reiknað þurrefnisát í kg á
dag þurfa að liggja fyrir upplýsingar um
svokallaðan fyllistuðul eða fylligildi hverrar
fóðurtegundarífóðurskammtinum. Útreikn-
ingur á fyllistuðli fóðurs byggist annars
vegar á eiginleikum þess og hins vegar
eiginleikum gripanna, einkum rými þeirra
eða stærð. Hver og einn gripur hefur reikn-
aða átgetu og hver fóðurtegund reiknaðan
fyllistuðul fyrir mjólkurkýr og gripi ( vexti.
Eftirfarandi formúla gefur reiknað gróffóður-
át í kg þe. á dag, að því gefnu að gróffóður
sé gefið eftir átlyst:
Þar sem:
K = átgeta kýrinnar
ÞEai = hlutdeild hverrar fóðurtegundar
í fóðurskammti
FSj = fyllistuðull hverrar fóðurtegundar
I töflu 1 má sjá til hvaða eiginleika eða
þátta tekið er tillit til við skepnuna sjálfa,
fóðrið og nánasta umhverfi við útreikning
á fóðuráti f nýja NorFor-fóðurmatskerf-
inu.
Átgetan er reiknuð út fyrir hvern grip.
Hún breytist með lífþunga gripsins, dags-
nyt, fjölda mjaltaskeiða og stöðu á mjalta-
skeiðinu. Sérstök leiðrétting er gerð fyrir
áhrif af kúakyni, t.d. Jersey, en sú leiðrétt-
ing tekur mið af stærð kynsins í hlutfalli
við stærri kúakyn. Hins vegar er gengið
út frá þvf að áhrif afurða/dagsnytar og
mjaltaskeiðs á reiknaða átgetu hjá Jersey-
kúm séu þau sömu og hjá stærri kúakynj-
um en að átgetan í heild sé 83% þess sem
er hjá stórum kúakynjum.
Fóðurfyllin eða fylligildið fyrir allar tegund-
ir kjarnfóðurs er sett jafnt og 0,22 í kg þurr-
efnis. Við útreikning á væntanlegu fóðuráti
er svokallað skiptigildi milli gróffóðurs og
kjarnfóðurs sett til jafnaðar 0,45. Þetta
merkir að um leið og kjarnfóðurskammtur-
inn er aukinn um 1 kg minnkar gróffóðurát-
ið að jafnaði um 0,45 kg þurrefnis.
Fóðurfyllin eða fyllistuðullinn fyrir gróf-
fóður er táknaður sem hlutfallsgildi og er
reiknaður á grundvelli meltanleika og inni-
halds af NDF (tréni) í fóðrinu. Enn fremur er
fyllistuðullinn lagaður að umfangi gerjunar-
innar þ.e. innihaldi lífrænna sýra og amm-
oníaks í fóðrinu. Vothey sem inniheldur
mikið af mjólkursýru og ammoníaki fær
þannig hærri fyllistuðul og þar med lægra
reiknað fóðurát.
(töflu 2 eru sýnd fáein dæmi um reikn-
aða fyllistuðla fyrir nokkrar tegundir gróffóð-
urs. Fyllistuðullinn í grasi og votheyi hækkar
með auknu þroskastigi grasanna og þar
með verður reiknað fóðurét lægra. Norsk
sýni af maísvotheyi reiknast að meðaltali
með fyllistuðul 0,53 í kg þurrefnis. Meðaltal
danskra maísvotheyssýna er 0,45. Mismun-
inn má rekja til þess að í norsku sýnunum er
Tafla 2. Dæmi um fyllistuðla (fylligildi) í gróffóðri
Fóðurtegund Fylligildi í kg þurrefnis
Vorbeit, ræktað land 0,443
Vallarfoxgras, viku fyrir byrjun skriðs 0,487
Vallarfoxgras, í byrjun skriðs 0,536
Vothey, slegið í byrjun skriðs, - mikið gerjað *) 0,571
Vothey, slegið 2 vikum eftir byrjun skriðs 0,614
Maísvothey, (norsk sýni) 0,532
Bygghálmur 0,831
*) Inniheldur mikið af lífrænum sýrum og ammoníaki)
12
FREYR 09 2006