Freyr - 01.10.2006, Blaðsíða 30

NAUTGRIPARÆKT
Sjálfvirkar mjaltir eru
meira en að koma
upp mjaltaþjóni
Eftirfarandi forsendur þarf til að notkun á mjaltaþjóni gangi vel
• Raunhæfar væntingar.
• Góð búmennska.
• Vandaðar leiðbeiningar áður en hin nýja tækni er tekin í notkun, meðan bóndinn er
að venjast henni og eftir að hún er komin í gagnið.
• Sveigjanleiki og reglusemi við eftirlit með vélbúnaðinum og kúnum.
• Tölvukunnátta.
• Góður skilningur á því sem fram fer I fjósinu, og tilfinning fyrir gripunum.
• Tæknilega vel virkt mjaltakerfi og reglubundið eftirlit með því.
• Heilbrigðar og lystugar kýr með sterka fætur.
Þegar þessi listi er skoðaður kemur glöggt fram sterkur samnefnari sem er bóndinn sjálf-
ur. Það á einnig við um rekstaröryggi mjaltaþjónsins.
Tíminn líður hratt og nú eru rétt
sjö ár síðan fyrsti mjaltaþjónninn
var tekinn í notkun hér á landi. Það
gerðist 26. september árið 1999 á
búinu Bjólu í Djúpárhreppi í Rangár-
vallasýslu. Nú eru í notkun á íslandi
um 60 mjaltaþjónar á 55 búum.
Tæknin hefur þróast mikið á
þessum 7 árum og mjaltaþjónninn
er í dag mun betra tæki en áður
var. Menn hafa nú meiri reynslu
að byggja á og líta til þegar þarf
að takast á við það verkefni að
ákveða hvort endurnýja eigi mjalta-
vélarnar með mjaltaþjóni eða ekki.
í nágrannalöndum okkar hafa
bændur verið að taka tækni þessa
í þjónustu sína og hafa nú nokkra
reynslu af henni. Það þótti því rétt
að þýða eftirfarandi grein, sem
birtist í blaðinu LOA nr. 8/2006, en
það er finnskt tímarit um tækni og
hagfræði í landbúnaði, sem dreift er
með búnaðarblaðinu Landsbygdens
Folk. Höfundurinn er Esa Manninen.
Margar kannanir hafa sýnt að rétt viðhorf
og réttar væntingar eru besta veganestið
til að sjálfvirkar mjaltir takist vel. Athugan-
ir í mörgum löndum hafa sýnt að 5-10%
af bændum, sem hafa tekið mjaltaþjón I
notkun, hafa skipt aftur yfir í hefðbundnar
mjaltir. I nokkrum tilfellum hafa væntingar
tengdar mjaltaþjóninum ekki staðist, stund-
um hafa bændur ekki ráðið við umskiptin
og einnig eru dæmi um að mjaltaþjónninn
hafi verið ótryggur í rekstri og þar af leið-
andi vinnufrekur.
HVAÐ ER RAUNSÆTT?
Það er óraunsætt að halda að menn geti
slakað á eftirliti í fjósinu eftir að mjaltaþjónn
hefur verið tekinn í notkun. Brýnt er að
slaka ekki á því. Þetta er grundvallaratriði,
vegna þess að annars fær bóndinn ekki
nægilega tilfinningu fyrir líðan kúnna. Ef
það er hugmynd bóndans að koma sér upp
mjaltaþjóni til að spara sér umgang við kýrn-
ar eru sjálfvirkar mjaltir engin lausn.
Júgurheilbrigði eða há nyt fæst ekki af
sjálfu sér. Mikilvægt er að halda kúnum vel
hreinum við sjálfvirkar rnjaltir og af því leiðir
að þrífa verður básana reglulega. Þá er mikil-
vægt að fylgjast vel með spenaþvætti mjalta-
þjónsins, þar sem hann gerir ekki viðvart,
mistakist þvotturinn. Þá þarf mjaltaþjónninn
daglegt eftirlit og viðhald. Þjónustusamn-
ingur við vélasalann dugar þar ekki einn.
Mjaltaþjónninn er aðeins vél.
REGLUSEMI BORGAR SIG
Meðal þess, sem haldið var fram, þegar
mjaltaþjónar komu á markaðinn, var að
júgurheilbrigði myndi batna og nyt aukast.
Nú, þegar reynsla er komin á kerfið, verður
að viðurkennast að bein staðfesting á þessu
hefur ekki fengist.
Aðalástæða þess er sú að sumar kýr fara
ekki reglulega í mjaltara eða að fóðurgang-
inum til að éta. ( athugunum, sem gerðar
hafa verið, kemur í Ijós að það eru þessar
Bændur þurfa að svara fjölmörgum spurningum áður en þeirtaka ákvörðun um að setja
upp mjaltaþjón á sínu búi. Er hæfni bóndans nægileg? Henta kýrnar fyrir sjálfvirkar mjaltir?
Hvaða hugmyndir eru um mjólkurframleiðslu í framtíðinni?
30
FREYR 10 2006