Dagblaðið Vísir - DV - 24.11.2017, Blaðsíða 5

Helgarblað 24. nóvember 2017 fréttir 5
Í
dag, föstudaginn 24. nóvember, fagnar Ás­
grímur Ágústsson fimmtugsafmæli sínu. Í stað
gleði og notalegheita í tilefni af áfanganum
stóra þá mun kvíði og sorg einkenna afmælis­
dag Ásgríms. Hann hefur verið húsnæðislaus í
þrjá mánuði og hefur meðal annars neyðst til þess
að leita skjóls í Gistiskýli Reykjavíkurborgar að
Lindargötu. Ásgrímur er öryrki sem er ekki í neinni
óreglu og því er skýlið, sem er fyrst og fremst hugs­
að fyrir einstaklinga í neyslu, slæmur staður sem
hefur skaðleg áhrif á heilsu Ásgríms. Aðspurður
hver hans heitasta ósk á fimmtudagsafmælinu er,
segir Ásgrímur: „Mig langar heim.“
Þann 23. ágúst síðastliðinn, fyrir rúmum þrem­
ur mánuðum, var Ásgrímur borinn út af heimili
sínu við Sléttuveg. Í tæpa tvo áratugi hefur hann
verið öryrki í kjölfar slyss auk þess sem hann glím­
ir við andleg veikindi, geðhvarfasýki og þunglyndi.
Það var því mikill skellur fyrir einstakling í þessari
stöðu að missa heimili sitt. „Ég stóð bara á stéttinni
með allar mínar persónulegu eigur í ferðatösku og
bakpoka og vissi ekki mitt rjúkandi ráð,“ segir Ás­
grímur. Hann hefur í nokkur ár verið á biðlista eftir
félagslegu húsnæði hjá Reykjavíkurborg og hefur
ekki góða reynslu af þeim vígstöðvum. „Kerfið sem
slíkt er ágætt og úrræðin eru til staðar. Það virkar
samt ekki sem skyldi út af manneklu og fjárskorti,“
segir Ásgrímur. Hann hefur verið í sambandi við
félagsfulltrúa hjá borginni og hafði samband við
hann þegar hann stóð ráðþrota á stéttinni. Niður­
staða samtalsins var sú að hann skyldi reyna að fá
inni á gistiheimili að minnsta kosti í 1–2 nætur sem
félagsmálayfirvöld ætluðu að styrkja hann um.
Lögreglan reyndist vel
Það var hægara sagt en gert en loks fékk Ásgrímur inni
á litlu gistiheimili þar sem nóttin kostaði 9.500 krónur
og eingöngu var tekið við reiðufé. „Það var með þeim
fyrirvara að ef einhver viðskiptavinur myndi bóka
herbergi þá yrði ég að víkja. Ég var alveg búinn á því
eftir þennan dag og náði loksins góðum nætursvefni,“
segir Ásgrímur. Hann var þó strax sviptur skjólinu.
Herbergið var bókað og aftur tók gatan við.
Í örvæntingu sinni fékk Ásgrímur að gista í stof­
unni hjá kunningja sínum. „Ég vissi að hann væri
í talsverðri neyslu og það var gestkvæmt á heimil­
inu. Þar fór ekki vel um mig en ég lét það ganga í
tvær vikur. Þá fékk ég nóg, pakkaði saman og sagði
kunningja mínum og gesti sem var í heimsókn að
ég ætlaði að skreppa aðeins út. Ég kom aldrei til
baka,“ segir Ásgrímur.
Slæmt veður var úti, rok og rigning, og fékk Ás­
grímur því inni á lögreglustöðinni við Hverfis­
götu þar sem hann fékk að sofa um nóttina. „Lög­
reglan reyndist mér afar vel. Þeir gáfu mér kaffi og
hengdu fötin mín til þerris. Ég fékk síðan að gista í
fangaklefa en þó með þeim fyrirvara að ég þyrfti að
víkja ef nota þyrfti klefann,“ segir Ásgrímur.
Hann var því aðeins brattari daginn eftir þegar
leitin að næsta næturstað hófst. Eftir að hafa geng­
ið um miðbæinn komst hann að þeirri niðurstöðu
að Gistiskýlið við Lindargötu væri eini kosturinn í
stöðunni. „Kuldinn fer mjög illa í hrygginn á mér
en þar er ég margbrotinn. Ég varð því að leita mér
skjóls og fór á Lindargötuna. Ég vissi vel að þetta
væri enginn staður fyrir einstakling sem ekki væri í
neyslu. Örvæntingin var samt svo mikil að ég sá ekki
aðra lausn,“ segir Ásgrímur. Þeir sem gista í skýlinu
þurfa að yfirgefa húsið fyrir klukkan 10 dag hvern
og síðan er opnað fyrir umsóknir um næturgistingu
klukkan 16. „Ég mældi bara göturnar þessa klukku­
tíma. Ég er eiginlega kominn með ógeð á Lauga­
veginum og Hverfisgötunni,“ segir Ásgrímur. Hann
reyndi alltaf að mæta um klukkan 15.00 í Gistiskýlið
til þess að tryggja að hann fengi næturstað.
Stöðugt hræddur um eigur sínar
„Húsið er opnað klukkan 16.00 og þá eru menn
skráðir inn. Það voru yfirleitt alltaf fleiri sem sótt­
ust eftir plássi en húsið rúmaði,“ segir Ásgrímur.
Hann hafi síðan haldið til á kuldalegri kaffistofunni
til klukkan sjö um kvöldið þegar rúmfötum var út­
deilt og næturgestir fengu upplýsingar um her­
bergisnúmer. „Það var reynt að raða í herbergi eftir
ástandi gesta. Sumir voru mjög veikir og þá voru
þeir yfirleitt settir í herbergi númer eitt, sem kallað
er Ásinn,“ segir Ásgrímur. Sjálfur hafi hann yfirleitt
fengið að vera í litlu þriggja manna herbergi með
einstaklingum sem voru í sæmilegu ástandi.
„Það er gífurleg neysla inni í skýlinu. Áfengið
er tekið af mönnum við innganginn en það er ekki
amast við því þótt menn taki flöskurnar, sturti í
sig fyrir utan og komi svo aftur inn. Þá fá menn að
fara inn með litla neysluskammta af eiturlyfjum og
starfsfólk útvegar gestum sprautur,“ segir Ásgrím­
ur. Hann segist hafa reynt að hafa hægt um sig og
þurfti stanslaust að hafa auga með eigum sínum.
„Það er ekki hægt að skilja neitt eftir á glámbekk
því þá er það horfið. Ég var því stöðugt stressaður
varðandi dótið mitt. Þá er ekkert einkalíf til staðar
inni í skýlinu. Þú getur hvergi verið og talað í sím­
ann án þess að aðrir fylgist með,“ segir Ásgrímur.
Fyrir mann sem glímir við andleg veikindi þá er
augljóst að aðstæður eins og lýst er hér að framan
eru ekki heppilegar. „Það er ekki auðvelt að vakna
á morgnana og reyna að takast á við daginn í að­
stæðum sem þessum,“ segir Ásgrímur. Eftir rúman
mánuð í skýlinu var hann að niðurlotum kominn
og ákvað að reyna að finna sér annan samastað.
Undanfarnar vikur hefur hann haldið til í átta
fermetra herbergi sem hann hefur aðgang að til
skamms tíma. Það er þó engin framtíðarlausn. „Ég
er þakklátur fyrir herbergið miðað við það sem ég
hef þurft að upplifa undanfarna mánuði. Ég vona
að innan skamms fái ég úthlutað félagslegu hús­
næði en það getur enginn svarað mér því hvort
það verði eftir nokkrar vikur, mánuði eða ár. Þetta
ástand er ómannúðlegt með öllu og þessu verður
að breyta,“ segir Ásgrímur. n
Fagnar Fimmtugs-
aFmæli á götunni
Ásgrímur Ágústsson hefur verið heimilislaus í þrjá mánuði
m
y
n
d
ir
S
ig
tr
y
g
g
u
r
A
r
i
m
enn eru að komast til
sjálfs sín í Gistiskýlinu
við Lindargötu. Úti er
fimm stiga frost og með
norðankaldanum ganga spýjur
af sjó upp á Sæbrautina. Ég hef
mælt mér mót við tvo menn, sem
eiga það sameiginlegt með öðrum
skjólstæðingum Gistiskýlisins að
eiga ekkert öruggt heimili og hafa
enga vissu um hlýtt fleti um kaldar
vetrarnætur.
Daginn áður hafði ég hitt þessa
kappa þegar þeir voru góðglaðir
að skrá sig inn til næturgistingar.
Það var þokkalega létt yfir mann­
skapnum og auðvelt að eiga sam­
ræður við menn. Einhverjir urðu
feimnir við blaðamann en margir
voru umsvifalaust til í að segja frá
kjörum sínum. Þegar við höfðum
talað um hríð var skráningu lokið,
allt orðið fullt. Ungur maður sem
ég hafði rætt við varð útundan.
Hann bölvaði lágt og lét sig hverfa
austur eftir Lindargötunni.
Hvað verður svo um þá sem að
ekki ná að skrá sig inn í Gistiskýlið?
Okkar menn höfðu þegar útskýrt
að of kalt væri að eyða nóttinni í
bílastæðahúsum. „Það eru nokkrir
staðir í borginni,“ segir Davíð Ingi,
einn þeirra sem hafa samþykkt
að sýna okkur inn í veröld heim­
ilislausra í Reykjavík. Davíð eyddi
fyrstu nóttinni sinni í Gistiskýlinu
árið 1989. Hann hefur tekið sér
ýmislegt fyrir hendur. Er listfeng­
ur, kann að teikna og spila á gítar,
en hefur gengið brösuglega að feta
hefðbundnar slóðir í lífinu. Hann
kveðst ekki vera í mikilli neyslu, en
er HIV­smitaður og þarf að passa
að taka nauðsynleg lyf. Davíð er
skrafhreifinn og brosmildur.
Blár af kulda
Þegar mig ber að garði rétt fyrir
klukkan níu á þessum sérlega
kuldalega þriðjudagsmorgni þá
kemur aðvífandi ungi maðurinn
sem náði ekki gistingu kvöldið
áður. Hann er órólegur, hendurn­
ar nánast bláar og bólgnar og fötin
öll í blettum sem virðast helst geta
verið kertavax. Hann segir að á sig
hafi verið ráðist og hann rændur.
Hann er að sækja dót sem hann á í
Gistiskýlinu og lætur sig svo hverfa
jafnharðan út í myrkrið.
Margir verða
frá að hverfa
Davíð kippir mér inn fyrir og
sýnir mér inn í herbergi í Skýl­
inu. Þar eru fimm rúm meðfram
veggjum og menn sofandi í fjór­
um. „Sjáðu, það er ekkert á veggj­
unum. Og dúkurinn á gólfinu og
veggjunum er alveg eins og í stein­
inum,“ segir hann. Það er áber­
andi að menn eru þakklátir fyr­
ir aðstöðuna og vilja síður kvarta.
En þeim er líka vel ljóst að peninga
skortir til þess að bæta aðstöðuna.
Leið okkar liggur í bílastæða­
húsið við Vitatorg þar sem heim­
ilislausir hafa oftar en ekki alið
manninn. Við komum nið­
ur stigagang ofan í kjallarann og
félagarnir Davíð og Örn, vinur
hans, benda mér á staði þar sem
hægt er að sofa. „Sjáðu, hér eru
til dæmis sprautunálar og rusl,“
segir Davíð. „Þetta verðum við að
taka. Ef svona er skilið eftir hérna
þá verður séð til þess að við getum
ekki gist hérna.“
Útsjónarsemi nauðsynleg
Á Hverfisgötunni heldur Örn
sína leið en Davíð heldur áfram
með okkur. Við skáskjótum okkur
í gegnum húsasund og endum
við bakhús á milli Laugavegar og
Hverfisgötu. Við knýjum dyra og
einhver svarar. Inni sefur fólk í
nokkrum fletum. Þarna eru borð
og stólar. Vísir að eldhúsinn­
réttingu og þokkalegasta baðher­
bergi. Ördauf vetrarskíma berst
inn um glugga og logar á spritt­
kertum á víð og dreif þannig að
rétt er hægt að greina umhverfið.
Inni er funheitt.
Davíð útskýrir að þau sem á ann­
að borð eigi ekki í hús að venda að
vetrinum þurfi alltaf að vera út­
sjónarsöm með gistingu. Í þessu
húsi geti þau verið og lögregla amist
ekki við veru þeirra þarna, að því
gefnu að ekki séu læti eða átök. „Við
reynum að gera þetta heimilislegt.
Ef nýtilegir hlutir eru skildir eftir á
víðavangi þá reynum við að koma
þeim strax hingað. Við höfum meira
að segja komist yfir hreingeringartól
og reynum að halda staðnum hrein­
um.“ Þetta er einn þeirra staða sem
heimilislausir geta nýtt sér ef þeir
komast ekki að í Gistiskýlinu, eða
Konukoti, sem er sambærileg gisting
ætluð konum. sigtryggur@dv.is