Dagblaðið Vísir - DV - 24.11.2017, Blaðsíða 54

Vikublað 24. nóvember 2017 6
Auðbrekku 27, Kópavogi
www.bilasprautun.is
Um áráttu- og
þráhyggjuröskun
Fólk sem haldið er áráttu- og þráhyggjuröskun er ákaflega
upptekið af reglusemi og smámunum.
Margir hafa heyrt talað um O.C.D eða „obsessive compulisive disorder“. Á
íslensku er þetta kallað áráttu- og
þráhyggjuröskun og flokkast sem
persónuleikaröskun svokölluð eða
„personality disorder“ á ensku.
Til eru alþjóðleg flokkunarkerfi
sem greina gerðir persónuleika-
raskana. Algengustu persónuleik-
araskanirnar eru til dæmis
andfélagsleg persónuleikaröskun
(antisocial), jaðar persónuleika-
röskun (borderline), geðhrifa
persónuleikaröskun (hystrion-
ics), sjálflæg persónuleikaröskun
(narcissistisk), passive-agressive
persónuleikaröskun og að lokum
þráhyggju- og áráttupersónuleika-
röskun (obsessive-compulsive)
en um hana ætlum við að fjalla
lítillega um í þessari grein.
Fólk sem er haldið áráttu- og
þráhyggjuröskun eða O.C.D er
ákaflega upptekið af reglusemi og
smámunum. Fullkomnunaráráttan
lýsir sér meðal annars í því að fólk
týnir sér í smáatriðunum, er mjög
samviskusamt og yfirmáta fast-
heldið.
Manneskja með áráttu- og
þráhyggjuröskun tekur vinnuna
yfirleitt alltaf fram yfir tómstundir
og vinatengsl, á erfitt með að henda
eða losa sig við hluti og sankar
oft að sér ýmsu dóti. Svona fólk er
mjög varkárt í peningamálum og
jafnvel nískt.
Eru ljósin örugglega slökkt?
Það er mikill munur á eðlilegri var-
kárni og varkárni manneskju sem
er með þessa persónuleikaröskun.
Það er eðlilegt að vilja ganga úr
skugga um hvort rafmagnstæki séu
aftengd á kvöldin, hvort gleymst
hafi að læsa útihurðinni og svo
framvegis. Manneskja með áráttu-
Allt í röð og reglu Fólk með
áráttu- og þráhyggjuröskun upplifir
sálarkvalir þegar hlutirnir eru ekki allir
í mikilli röð og reglu.
og þráhyggjuröskun er hins vegar
heltekin af slíkum ótta. Kannar
hvort ljósin séu slökkt mörgum
sinnum á kvöldi og þvær sér um
hendur oft á dag, eftir snertingu við
fólk eða hluti. Þráhyggjan veldur
því að sömu hugsanir leita síendur-
tekið upp í hugann, valda óþægind-
um, kvíða, sektarkennd eða jafnvel
skömm. Áráttan lýsir sér í þörfinni
fyrir að gera eitthvað aftur og aftur,
stundum til að létta á þráhyggjutilf-
inningunni.
Munurinn á þráhyggjuáráttu
sem persónuleikaröskun annars
vegar, og hugsýki hins vegar, er
fyrst og fremst hjá manneskju með
persónuleikaröskun af þessu tagi
má flokka hegðunina sem eins
konar lífsstíl sem veldur ekki kvíða
nema brugðið sé út af honum. Í
hugsýkinni eru það einkennin (til
dæmis sífelldur handþvottur) sem
veldur sjúklingnum vanlíðan og
óþægindum.
Hvað er til ráða?
Hugræn atferlismeðferð hefur
gefið góða raun gegn áráttu- og
þráhyggjuröskun. Þetta er ekki sál-
greining, þar sem orsaka er leitað í
fortíð, heldur reyna menn að skilja
hegðun sína með því að kanna
hugsanir, viðbrögð og atferli. Þetta
er til dæmis gert með því að skrifa
þessar ósjálfráðu hugsanir niður til
að átta sig á þeim og í kjölfarið ná
tökum á þeim með breyttu hegð-
unarmynstri og viðbrögðum.
Meðferðarhandbók í hugrænni
atferlismeðferð má meðal annars
nálgast á heimasíðu Reykjalundar
undir slóðinni
http://ham.reykjalundur.is/med-
ferdarhandbok/