Fréttablaðið - 12.05.2018, Blaðsíða 32

Það þarf ekki alltaf að ve ra s ke m m t i l e g t . Stríð.“ Segir Ragnar Kjartansson, mynd-listarmaður með leik-rænum tilburðum.
„Svona er útvarpsauglýsingin sem
við vorum að klára að útbúa fyrir
sýninguna,“ bætir hann við skæl-
brosandi og kátur þar sem við
sitjum í stóra sal Þjóðleikhússins
og horfum yfir sviðið. Þar er verið
að vinna að því að fínpússa leik-
mynd Ragnars sem myndar ein-
hvers konar miðevrópskan vígvöll
frá lokum 19. aldar. Verkið Stríð
eftir Ragnar og tónlistarmanninn
Kjartan Sveinsson verður frumsýnt
í næstu viku en þar gefur að líta leik-
arann Hilmi Snæ Guðnason þjást á
vígvellinum undir tónlist Kjartans
í lifandi flutningi Sinfóníuhljóm-
sveitar Íslands undir stjórn Bjarna
Frímanns Bjarnasonar.
Að þykjast þjást
„Þetta er vígvöllur en það á eftir að
hlaða inn líkunum og fallbyssun-
um,“ segir Ragnar um leikmyndina
en bætir við að þetta sé ekkert til-
tekið stríð. „Þetta er svona leikhús-
stríð. Búningarnir eru líka þannig,
koma héðan og þaðan, eins og til að
mynda Þremur systrum og Höfuðs-
manninum frá Kopernik sem var
sett upp hérna sextíu og eitthvað.
En mér finnst svo frábært að þetta
er allt bara leikhúsið. Búningar,
leikmynd, ljós, og Sinfónían ofan
í gryfjunni. Allt er þetta svo mikið
bullandi leikhús. Risastór þykjustu-
maskína.“
Aðspurður um það hvernig Ragn-
ar nálgist það verkefni að fá sjálft
Þjóðleikhúsið til afnota segir hann
strax: „Alls ekki sem leikhúsmaður.
Þetta er myndlist. Ég nálgast þetta út
frá því fyrirbæri sem leikhúsið er. Út
frá því að þú sest í þessa fínu stóla og
horfir á einhvern þykjast gera eitt-
hvað uppi á sviði. Mér finnst þetta
svo fallegt form. Þessi ótrúlega ein-
faldi kjarni sem er bara að þykjast.
Þess vegna er þetta verk þannig að
það er öllu hlaðið í kringum ein-
hverja eina tilfinningu. Eina angist.
Og einn stórleikari að þykjast þjást.
Það er það eina sem er að gerast í
eina klukkustund.“
Klukkustund en eins og þrjár
„Halló!“ Heyrist skyndilega kallað
glaðlega frá vígvellinum og kunnug-
legt andlit birtist ofan við víggirð-
ingu. Það er stórleikkonan Ólafía
Hrönn Jónsdóttir sem er komin til
þess að skoða leikmyndina og Ragn-
ar tekur henni fagnandi. „Já, hérna
er hún,“ segir Ragnar kátur en ítrek-
ar að líkin og reykurinn eigi eftir að
koma. „Það verða meira að segja
statistar að leika lík,“ bætir Ragnar
við og Ólafía lýsir því yfir að hún sé
orðin full tilhlökkunar að sjá verkið.
„Ég er líka orðinn spenntur. Svo
kemur Sinfónían í gryfjuna og það
verður öllu til tjaldað og svo stór-
leikarinn einn að þjást.“ Þau Ragnar
og Ólafía halda áfram umræðu um
leikmyndina og talið berst reyndar
vítt og breitt um frændgarð og fyrir-
menni eins og gengur og gerist þar
sem Íslendingar koma saman. Loks
berst talið að frumsýningu og Ragn-
ar segir henni að hún verði þann
16. maí næstkomandi og að honum
þætti óskaplega gaman ef hún gæti
séð sér fært að mæta. „Þetta verður
hátíðlegt. Ég er búinn að láta sér-
sauma á mig smóking,“ segir Ragnar
spenntur. „Djöfull skal ég mæta,“
segir stórleikkonan ákveðin á svip.
„Já, það væri mikill heiður og hugs-
aðu þér fílinginn að vera hérna
alveg ægilega fínn og horfa á Hilmi
þjást. Sofna kannski aðeins og láta
þetta líða í rólegheitunum. Þetta
verður geðveikt gaman.“
„En tónlistin?“ spyr Ólafía Hrönn
og er greinilega orðin áhugasöm um
kvöldið. „Tónlistin hans Kjartans
er ógeðslega flott,“ svarar Ragnar.
„Þetta er ný tónlist sem hann samdi
sérstaklega fyrir þetta. Bara svona
Við erum að eima
tilfinningasemi
leikhússins
Stríð, kallast nýtt verk eftir Ragnar Kjartansson og Kjartan Sveins-
son sem verður frumsýnt á stóra sviði Þjóðleikhússins í næstu viku.
Ragnar segur að þar eigi stórleikarinn Hilmir Snær Guðnason að
þjást í eina klukkustund sem líður eins og þrjár.
Ragnar segir að í bernsku hafi hann ímyndað sér sig sem deyjandi hermann. FRéttAblAðið/SigtRygguR ARi
tilfinningavella – mig langar til
þess að finna eitthvað betra orð.
En það er svona pælingin. Þetta er
gríðarlega flott verk hjá honum.
Klukkustundar langur ópus – þján-
ingarópus. Og svo erum við líka með
slagorð fyrir verkið: Ein klukku-
stund sem líður eins og þrjár,“ segir
Ragnar með ljómandi fínum leik-
rænum tilburðum. „Einmitt, það
selur,“ svarar Ólafía Hrönn og hlær.
Bætir við óskum um gott gengi og
gengur virðulega út vígvöllinn.
Eimað niður í eina tilfinningu
Ragnar vill gjarnan tala meira
um Kjartan og tónlistina. „Það er
mikilvægt að það komi fram að við
vinnum þetta saman. Við gerðum á
sínum tíma verk í þýska leikhúsinu
Volksbühne sem var ópera fyrir leik-
myndir og þessi hugmynd fæddist út
frá því. Þar vorum við bara að fjalla
um leikhúsið sem form og algjörlega
án leikarans eða söngvarans. Prófa
að sleppa prímadonnuni alveg en
þetta gengur út á að fara alla leið
með leikarann. Með list leikarans í
algjörum brennipunkti.“
Verkefni leikarans í Stríð er að
þjást en þjáningin virðist vera mikil-
væg Ragnari ef marka má hans höf-
undarverk. Þjáningin og að þykjast
þjást virðist vera honum hugleikið
og hann segir að vissulega sé þetta
eitthvað sem kveiki í honum. „Ég
held að það megi bara rekja til þess
að alast upp í leikhúsinu og svo
fékk ég kristilegt uppeldi hjá móður
minni. Ég var alinn upp við það að
fara í kirkju á sunnudögum og horfa
á mynd af manni þjást á krossi. Það
hlýtur að hafa sín áhrif. Ég var líka
kórdrengur í kaþólsku kirkjunni og
þar var píslargangan í öndvegi og
þetta að vera alltaf að minnast ein-
hverrar þjáningar og upphefja hana
sem slíka.
Hér er þetta í samhengi við stríð.
Geðveik þjáning einhvers í ein-
hverju stríði sem við vitum ekk-
ert um. Stríð sem skiptir mann
engu máli og mér finnst það líka
geðveikt áhugavert. Ég held að
þetta verk heiti Stríð og að stríð
sé útgangspunkturinn vegna þess
að það er hin algjöra þjáning. Að
deyja í tilgangsleysi sem eitthvað
hermannsgrey sem átti ekki sökótt
við nokkurn mann. Það er heillandi
hræðilegt.
Í bernsku var ég líka alltaf að
ímynda mér að ég væri deyjandi
hermaður. Var alltaf á hól úti í garði
að deyja. Aftur og aftur. Hilmir var
svo að segja mér að hann lék stöðugt
þann leik að vera einn og þykjast
drukkna í Vesturbæjarlauginni.
Þannig að ég held að þetta hafi líka
eitthvað með leikinn að gera, þenn-
an gamla dramatíska leik barnsins.
Þessi hugmynd spratt líka þannig
fram að ég fann strax að þetta yrði
áhugavert. Af því líka að þetta er
aðeins eins og maður sé með brugg-
tæki að eima eitthvað. Við erum að
eima tilfinningasemi leikhússins.
Sjóða hana niður í eina tilfinningu.
Mér finnst líka svo áhugaverð þessi
rosalega umgjörð leikhússins utan
um þessa einu tilfinningu. Allt þetta
utan um þennan eina mann sem er
þykjast þjást á leiksviðinu.“
Óhjákvæmilegt að taka afstöðu
Í dag sem aðra daga geysa stríð í ver-
öldinni og aðspurður segir Ragnar
að það sé honum vissulega hug-
leikið. „Maður er auðvitað mikið
að hugsa um þetta og núna í vor
stóðum við Íslendingar frammi fyrir
því að þetta stendur okkur skyndi-
lega nær þegar hann Haukur hvarf
í stríði að berjast fyrir hina lang-
hrjáðu kúrdísku þjóð. Hann er síðan
líklega drepinn af bandamönnum
okkar Tyrkjum. Það er skelfilegt.
Sýrland þessi hryllilegi vígvöllur
sem seigfljótandi stefnir í heimstyrj-
öld. En það sem ég vildi gera í þessu
verki var að aftengja þetta þessum
pólitíska veruleika sem umlykur
okkur núna og láta þetta vera meira
abstrakt. Stríðið sem verkið gerist í
er eithvað órætt leikhússtríð. Meira
tákn fyrir þjáninguna og listina en
bein pólitísk skírskotun.”
En nú ert þú tengdur pólitík og
hefur verið í framboði fyrir VG og
gert auglýsingar fyrir flokkinn. Verið
jafnvel talsmaður þeirra gagnvart
ákveðnum hópum. En nú er VG í
ríkisstjórn, Katrín situr sem forsæt-
isráðherra og flokkurinn þar með
orðinn aðili að einhverju á borð við
stríð þó það sé með óbeinum hætti.
„Algjörlega,“ segir Ragnar. En þver-
tekur fyrir að vera að fría sig með því
að setja þetta í þessa fjarlægð. „Nei,
alls ekki. Maður getur ekkert verið
stikkfrí frá stríði. Við erum í NATO
og þar með aðili að loftárásum í Sýr-
MéR finnSt líKa Svo
áhugaveRð þeSSi RoSa-
lega uMgjöRð leiKhúSS-
inS utan uM þeSSa einu
tilfinningu. allt þetta
utan uM þennan eina
Mann SeM eR að þyKjaSt
þjáSt á leiKSviðinu.
Magnús
Guðmundsson
magnus@frettabladid.is
1 2 . m a í 2 0 1 8 L a U G a R D a G U R32 H e L G i n ∙ F R É T T a B L a ð i ð
1
2
-0
5
-2
0
1
8

0
4
:3
1
F
B
1
2
8
s
_
P
1
1
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
8
s
_
P
0
9
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
8
s
_
P
0
1
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
8
s
_
P
0
3
2
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
F
C
0
-D
C
6
0
1
F
C
0
-D
B
2
4
1
F
C
0
-D
9
E
8
1
F
C
0
-D
8
A
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
2
A

F
B
1
2
8
s
_
1
1
_
5
_
2
0
1
8
C
M
Y
K