Fréttablaðið - 12.05.2018, Blaðsíða 98

Erítrea liggur að Rauða-hafi. Hinum megin við hafið blasa Jemen og Sádi-Arabía við. Til norðurs og vesturs Súdan og til suðurs Eþíópía og Djí-
bútí. Ríkið er umkringt nágrönnum
en er samt sem áður einangraðasta
ríki heimsálfunnar.
Það er ekki að ástæðulausu að
Erítrea hefur verið kölluð Norður-
Kórea Afríku. Fjölmiðlafrelsi er ekk-
ert, ríkisstjórnin virðir mannrétt-
indi að vettugi, flóttamenn flykkjast
úr landi og þjóðhöfðinginn, Isaias
Afwerki, er einræðisherra.
Blóðug saga
Saga Erítreu er löng, erfið og blóðug.
Ítalía gerði ríkið að nýlendu sinni
undir lok nítjándu aldar en eftir
seinni heimsstyrjöld voru nýlendur
Ítala hrifsaðar af þeim. Ákveðið var, á
vettvangi Sameinuðu þjóðanna, árið
1952 að Erítrea skyldi mynda sam-
bandsríki með Eþíópíu.
Erítreumaður á siglingu milli eyja á Rauðahafi. NoRdicphotos/AFp
Næstminnst
fjölmiðlafrelsi
í heiminum
Blaðamenn
án landa-
mæra, eða
Reporters
Sans Fron-
tières, gáfu
á dögunum
út sitt árlega
mat á fjölmiðla-
frelsi í ríkjum heims. Norðmenn
voru í efsta sætinu, Íslendingar í
því þrettánda og Erítrea í því 179.
Raðar Erítrea sér þannig neðar
en til dæmis Sýrland, Tyrkland
og Kúba. Einungis eitt ríki er
neðar á listanum, Norður-Kórea.
Einræðisríki í Austur-Asíu, sem
Erítreu er reglulega líkt við.
„Erítrea er einræðisríki og þar
fyrirfinnast engir frjálsir fjöl-
miðlar. Að minnsta kosti ellefu
blaðamenn eru í fangelsi án þess
að hafa verið ákærðir. Fjölmiðlar
í Erítreu eru háðir samþykki for-
setans, rándýrs sem ber ábyrgð
á „glæpum gegn mannkyninu“,
samkvæmt skýrslu Sameinuðu
þjóðanna frá því 2016,“ segir
meðal annars í umfjöllun sam-
takanna um Erítreu.
Segir þar enn fremur að ekki líti
út fyrir að staða fjölmiðla í Erítreu
breytist á næstunni. „Þeir sem
halda að lýðræðið komi til Erí-
treu eru ekki í góðri tengingu við
raunheiminn,“ vitnuðu samtökin
í ræðu Afwerki frá því 2014.
Yfirvöld í Erítreu hafa
ítrekað verið sökuð
um mannréttinda-
brot og jafnvel glæpi
gegn mannkyninu.
Herforingjar nauðga
konum kerfisbundið.
Flóttamenn skotnir
til bana. Frelsi fjöl-
miðla mælist næst-
minnst í heiminum.
Þórgnýr Einar
Albertsson
thorgnyr@frettabladid.is
Kynferðisofbeldi þrífst í skjóli ríkis-
stjórnarinnar. Embættismenn og her-
foringjar láta draga til sín konur dag-
lega og nauðga þeim, sagði vitni við
rannsakendur. Vitnið hafði unnið í
þjálfunarbúðum fyrir þjóðarþjónust-
una og þar verið látið sjá um að draga
umræddar konur, jafnvel stelpur, inn
til herforingja. Sagðist vitnið hafa
fært herforingjum um 1.200 stelpur
á þriggja ára tímabili.
Erítreustjórn hefur sömuleiðis
verið sökuð um þjóðernishreins-
anir, jafnvel þjóðarmorð og þá heldur
ríkisstjórnin utan um eftirlitsnet
sem ætlað er að fylgjast með íbúum
ríkisins.
Africa News greindi frá því í apríl
síðastliðnum að Erítreustjórn hefði
handtekið hundruð stjórnarandstæð-
inga í þeim mánuði einum. Var vitnað
í Sheila B. Keetharuth, erindreka SÞ
á sviði mannréttinda í Erítreu, sem
sagði frá handtökunum.
Og þessi listi er ekki tæmandi,
hvergi nærri.
Mannréttindi margbrotin
Í bréfi sem mannréttindabaráttusam-
tökin Human Rights Watch (HRW)
sendu á Mannréttindaráð Afríku fyrir
tveimur vikum sagði að samtökin
hefðu fylgst náið með mannréttinda-
málum þar í landi frá 2001. Síðan þá
hafi mannréttindabrot orðið tíðari
og tíðari.
„Erítrea er lokuð öllum mannrétt-
indastofnunum. Engum erindrekum
SÞ á sviði mannréttinda hefur verið
hleypt inn í landið. Vegna þessa koma
þær upplýsingar sem við fáum að
mestu frá þeim mikla fjölda Erítreu-
manna sem flúið hefur heimalandið
vegna kúgunar ríkisstjórnarinnar,“
sagði í bréfinu.
HRW gagnrýndi fyrrnefna þjóðar-
þjónustu harðlega. Sagði réttarkerfið
virka eftir hentugleika, íbúar væru
fangelsaðir án þess að hafa verið
dæmdir. Íbúum væri refsað fyrir
að iðka trúarbrögð sem eru ekki í
náðinni hjá yfirvöldum og þá væri
engum sjálfstæðum fjölmiðlum eða
óháðum félagasamtökum leyft að
starfa í landinu. Auk þess var fjallað
um þau ýmsu brot sem nefnd voru í
skýrslu SÞ frá 2015.
Mannréttindabrotin eru þó ekki öll
jafngróf. Afwerki-stjórnin takmarkar
frelsi borgara á ýmsan annan hátt
en að henda í fangelsi. Samkvæmt
umfjöllun Haaretz frá 2012 er hins
vegar óheimilt að halda matarboð
án leyfis yfirvalda, þá þarf sömuleiðis
leyfi yfirvalda til að ferðast á milli
bæja innan Erítreu.
skjóta flóttamenn
Erítrea hefur til margra ára haft þá
stefnu að skjóta alla sem reyna að
flýja land. Samkvæmt viðmælendum
HRW virðast stjórnvöld vera að slaka
á stefnunni. Enn heyrast þó frásagnir
af því að flóttamenn séu skotnir til
bana.
Rannsakendur Sameinuðu
þjóðanna vöktu athygli á þessari
stefnu fyrir tveimur árum og kölluðu
eftir því að málið færi fyrir Alþjóð-
lega sakamáladómstólinn. Afwerki-
stjórnin hafnaði ásökunum, sagði að
um einhliða umfjöllun væri að ræða.
Ýmsir miðlar, meðal annars Al
Jazeera nú síðast í febrúar, hafa
greint frá því að erítreskir njósnarar
séu víða í Evrópu að leita uppi erí-
treska flóttamenn. Í frétt Al Jazeera
sögðu viðmælendur úr hópi erí-
treskra flóttamanna að útsend-
arar ríkisstjórnarinnar þættust vera
túlkar.
Túlkarnir bæði fylgist með flótta-
mönnunum auk þess að þeir passi að
flóttamenn geti ekki sagt frá hrylli-
legum aðstæðum í Erítreu. Það geri
það að verkum að flóttamennirnir
fái minni vernd í ríkinu sem veitir
þeim hæli sem leiði af sér að flótta-
mennirnir verði háðari erítreska
sendiráðinu í viðkomandi ríki.
Hundruð þúsunda hafa flúið Erí-
treu á undanförnum árum. Sam-
kvæmt Flóttamannastofnun Sam-
einuðu þjóðanna voru erítreskir
flóttamenn nærri hálf milljón í árs-
lok 2015. Gera má ráð fyrir því að
þeir séu fleiri í dag. Talið er að Erítrea
sé það ríki sem á næstflesta flótta-
menn í Evrópu nú, á eftir Sýrlandi.
Sambandið við Eþíópíu entist ekki
lengi. Níu árum síðar ákvað Haile
Selassie, keisari Eþíópíu, að leysa
sambandið upp og innlima Erítreu.
Við tóku þrjátíu ára átök.
Tvær fylkingar börðust fyrir frjálsri
Erítreu. Annars vegar Erítreska frelsis-
hreyfingin (ELF) sem naut stuðnings
meðal annars Sýrlands, Íraks, Túnis og
Sádi-Arabíu, og hins vegar Erítreska
þjóðfrelsishreyfingin (EPLF) sem naut
takmarkaðs stuðnings meðal annars
Kínverja, Súdans og Sómalíu.
Eþíópía ætlaði hins vegar að halda
Erítreu. Frá því stríðið braust út, og
þar til 1974 þegar Selassie keisari var
hrakinn frá völdum, nutu Eþíópíu-
menn stuðnings Bandaríkjanna og
Ísraels. Eftir valdaskiptin tóku Sovét-
ríkin við hlutverki Bandaríkjanna.
Stríðinu lauk með afgerandi sigri
Erítreumanna og tóku menn Afwerki,
EPLF, við stjórntaumunum. Á þessum
þrjátíu árum er talið að um 110.000
almennir Erítreumenn hafi farist auk
um 35.000 hermanna.
Árið 1993, tveimur árum eftir að
stríði lauk, var haldin þjóðaratkvæða-
greiðsla í Erítreu. Þar greiddu 99,83
prósent atkvæði með því að lýsa yfir
sjálfstæði. Kjörsókn var 98,5 prósent.
Sameinuðu þjóðirnar staðfestu að
atkvæðagreiðslan hefði farið sóma-
samlega fram og því má segja að ein-
hugur hafi verið í Erítreu.
Umdeildur Afwerki
Hinn 72 ára Afwerki komst til valda
um leið og stríði lauk, þá 45 ára gam-
all. Eftir að ríkið lýsti yfir sjálfstæði
1993 varð hann svo formlega forseti.
Á meðal fyrstu verka Afwerki var að
gera sig að æðsta stjórnanda hersins
og formanni hins nýstofnaða flokks,
Lýðræðis- og réttlætishreyfingar
alþýðunnar (PFDJ), í raun EPLF undir
öðru nafni.
Afwerki bannaði aðra stjórnmála-
flokka og aflýsti svo forsetakosning-
unum sem fram áttu að fara 1997. Ein-
ræðisherrann hélt áfram að herða tök
sín fjórum árum seinna þegar hann
lagði niður alla frjálsa fjölmiðla lands-
ins. Sama ár lét hann svo handtaka
stjórnarandstæðinga og henti þeim
í steininn fyrir meint landráð.
Þótt stjórnarskrá Erítreu, sam-
þykkt 1997, geri ráð fyrir því að fleiri
flokkar geti starfað í ríkinu, er sú ekki
raunin. Afwerki hefur nefnilega forð-
ast í lengstu lög að innleiða stjórnar-
skrána.
Nauðganir, pyntingar og morð
Meintir glæpir stjórnar Afwerki eru
margir. Árið 2015 komust rannsak-
endur Sameinuðu þjóðanna að því
að ógnarstjórn hans hefði tekið fólk
af lífi án dóms og laga, pyntað fanga,
hneppt konur og stelpur í kynlífs-
þrældóm og dæmt fólk til þrælkunar-
vinnu.
Skýrsla SÞ var nærri 500 blaðsíður.
Sagði þar meðal annars að Erítreu-
stjórn hneppti fólk í raun í þrældóm
með kerfi sem kallast þjóðarþjónust-
an. Sú þjónusta, sem fólk er skyldað til
að gegna, á að endast í átján mánuði.
Sumir Erítreumenn hafi þurft að
þjóna mun lengur, til dæmis töluðu
rannsakendur við einn sem hafði
flúið land eftir sautján ára þjónustu.
Sagði þar enn fremur að fórnar-
lömbum þessa kerfis hefði reglulega
verið haldið gegn vilja sínum, þau
hafi verið pyntuð og þeim nauðgað.
Norður-Kórea Afríku
Nánari upplýsingar
í síma 570 4000.
Aðalfundur
Rauða krossins á Íslandi
laugardaginn 26. maí kl. 9.00.
Á dagskrá eru venjuleg aðalfundarstörf
samkvæmt lögum félagsins.
Grand hótel Reykjavík
1 2 . m a í 2 0 1 8 L a U G a R D a G U R38 H e L G i n ∙ F R É T T a B L a ð i ð
1
2
-0
5
-2
0
1
8
0
4
:3
1
F
B
1
2
8
s
_
P
1
1
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
8
s
_
P
0
9
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
8
s
_
P
0
1
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
8
s
_
P
0
3
1
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
F
C
0
-E
1
5
0
1
F
C
0
-E
0
1
4
1
F
C
0
-D
E
D
8
1
F
C
0
-D
D
9
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
2
B

F
B
1
2
8
s
_
1
1
_
5
_
2
0
1
8
C
M
Y
K