Morgunblaðið - 24.11.2017, Blaðsíða 40

40 FRÉTTIRErlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 24. NÓVEMBER 2017
BAKSVIÐ
Ágúst Ásgeirsson
agas@mbl.is
Frakkar þrátta um þessar mundir
um hvort banna skuli kvikmynda-
gerðarmönnum að bjóða upp á senur
með reykingum. Margir hafa frussað
yfir hugmyndinni og kvartað með
grátstaf í kverkum í landi sem frægt
er fyrir reykspúandi stórleikara og
kvikmyndastjörnur á hvíta tjaldinu.
Rætt hefur verið um málið á nær
hverju götuhorni og vaðið hefur á
súðum í samfélagsmiðlum, auk þess
sem almennir fjölmiðlar hafa látið
það til sín taka.
Hugmyndinni var fleytt í síðustu
viku við umræður í franska senatinu
um hvernig hjálpa mætti frönskum
almenningi að leggja frá sér sígarett-
una sem hátt í annar hver maður hef-
ur um hönd daglega. Til umfjöllunar
var m.a. frumvarp um verðhækkun á
tóbaki hvers konar. Þingmaður Sósí-
alistaflokksins, Nadine Grelet-
Certenais, vitnaði til rannsókna í máli
sínu sem sýndu, að í 70% nýrra
franskra kvikmynda kveikti að
minnsta kosti einn af aðalleikurunum
í vindlingi. Sakaði þingkonan kvik-
myndagerðarmenn um að draga upp
jákvæða mynd af reykingum. Látið
væri líta út sem þær væru sjálfsagðar
og myndirnar „hvettu jafnvel til reyk-
inga, ekki síst meðal barna og ung-
linga sem horfa manna mest á þessar
myndir á netinu“, sagði Grelet-
Certenais.
Stjórn ESB sammála
Heilbrigðisráðherrann og læknir-
inn Agnes Buzyn tók hugmynd Grel-
et-Certenais fegins hendi sem sagðist
myndu koma henni á framfæri við
kvikmyndaráðherrann, Françoise
Nyssenu menntamálaráðherra. Buz-
yn hefur hrint úr vör áætlun sem
mun stighækka verð á sígarettum, úr
sjö evrum pakkinn í dag í 10 evrur.
Hún lýsti „fortakslausum stuðningi“
við öldungadeildarmanninn. Og hún
bætti frekar við: „Ég skil ekki mikil-
vægi sígarettunnar í franskri kvik-
myndagerð.“ Boðaði Buzyn jafnframt
„harðar aðgerðir“ til að koma í veg
fyrir að „reykingar verði látnar líta út
sem sjálfsagðan hlut í samfélags-
miðlum og kvikmyndum.“
Málið hefur undið frekar upp á sig
og nú síðast lýsti framkvæmdastjórn
Evrópusambandsins (ESB) stuðningi
við að reykingar verði bannaðar í
kvikmyndum. „Stjórnin fagnar öllum
ráðstöfunum aðildarríkjanna til að af-
sveipa tóbakið töfraljómanum og
draga úr reykingum, ekki síst ungs
fólks,“ sagði talsmaður ESB, Anca
Paduraru, við fréttaveituna eur-
activ.com.
Dominick Nguyen frá evrópsku
forvarnarsamtökunum (ENSP) sagði
við veituna að bann við reykingum í
bíómyndum yrði „meiriháttar áfangi“
í þá veru að uppræta þá ímynd, ekki
síst í augum ungs fólks, að reykingar
væru eðliegar og sjálfsagðar.
„Meira en fjórði hver 15 ára ung-
lingur í Frakklandi reykir að stað-
aldri. Allt framtak til að verja ungt
fólk fyrir því að verða skotmark tó-
baksframleiðenda og forða því frá því
að verða fíkninni að bráð er gagn-
legt,“ sagði Nguyen.
Afkáraleg ritskoðun
Á öðru máli er Guillaume Perigois,
framkvæmdastjóri réttindasamtaka
reykingamanna, Forest EU. Hann
segir hugmyndina vera „afkáralega
ritskoðun“. Hann segir út af fyrir sig
jákvætt að engar reykingar sé að sjá í
teiknimyndum fyrir börn.
„En kvikmyndir fyrir eldri áhorf-
endahópa ættu að mega endurvarpa
raunveruleika daglegs lífs, ekki því að
veröldin sé reyklaus. Í flestum ríkjum
hins vestræna heims, þar með talið í
Frakklandi, reykir fjórðungur til
þriðjungur íbúanna. Og hverjir verða
teknir fyrir næst? Ætti að meina
franskri kvikmyndagerð að sýna
ofurfeitt fólk því það þætti ekki fyrir-
mynd hins eðlilega?“ spurði hann.
Flestir hafa látið í ljósi efasemdir
um hugmyndina um bann við reyk-
ingum í bíómyndum og aðrir hafa
haft hana að athlægi því reykingar
hafa oft og tíðum verið afar áberandi
– gegnt lykilhlutverki – í frönskum
kvikmyndum. Á Twitter fór einn
álitsgjafi hamförum gegn hugmynd-
inni og sagði, að yrði hugmyndin að
veruleik hlyti það næsta að vera bann
við glæpum og hraðakstri úr bíó-
myndum.
Siðaboðskapur
Sjúkdómar af völdum tóbaksnotk-
unar í Frakklandi er algengasta or-
sök dauðsfalla sem hægt hefði verið
að koma í veg fyrir eða afstýra.
Löngum hefur verið fundið að hinu
stóra hlutverki sígarettunnar frönsk-
um bíómyndum og því kennt um
miklar og viðvarandi reykingar ungs
fólks. Nokkur undanfarin ár hefur
hver ríkisstjórnin af annarri reynt að
fá fólk af reykingum, fyrst með því að
banna þær í opinberum byggingum
og síðar með hlutlausum pakkningum
þar sem áróður gegn tóbaksnotkun
er kominn í stað táknmerkja síga-
rettuframleiðenda. Lítil andstaða
hefur verið við þessar ráðstafanir en
hugmyndin um að afmá reykingar af
hvíta tjaldinu hefur ært unnendur
kvikmynda og verjendur allskyns
franskra siða óstöðuga.
„Verði það til þess að fólk hætti
reykingum ef sígarettur sjást ekki
lengur í kvikmyndum, þá skulum við
líka strika út glæpasenur úr mynd-
unum, nauðgunarsenur, þjófnað,
lyfjaneyslu og annað afbrigðilegt
hátterni. Þá munum við loks búa í
friðsælli veröld,“ skrifaði héraðs-
blaðið La Republique des Pyrenees í
meinyrtri forystugrein.
Stjórnmálamaðurinn Florian Phil-
ippot, fyrrverandi varaformaður
Þjóðfylkingarinnar, blandaði sér í
umræðurnar. Sagði hann hugmyndir
um að slá vindlinga úr fingrum leik-
ara sönnun þess að „vaxandi kúgun“
ætti sér stað í frönsku samfélagi. Aðr-
ir veltu því fyrir sér hvort bannið
myndi ná einnig til útlendra bíó-
mynda og hvort ríkið myndi ganga
svo langt að láta má reykingar úr
gömlum myndum.
Mörg dæmi um keðjureykingar
Heimspekingurinn og álitsgjafinn
Raphael Enthoven hafnaði hugmynd-
inni sem óhæfu. „Innspýting siðaboð-
skapar í kvikmyndahúsum er eins og
að blanda saman Coca-Cola og eðal-
rauðvíni.“
Til marks um þær heitu tilfinn-
ingar sem einkennt hafa viðbrögðin
við tillögu Nadine Grelet-Certenais
birti ríkisútvarpsstöðin France Info
skeið úr fimm frönskum stórmyndum
þar sem vindlingar sátu þétt á vörum
leikara. Meðal þessara mynd var
svarthvíta nýbylgjumyndin À bout de
souffle (Breathless) úr smiðju Jean-
Luc Goddard þar sem hinn sísvali
Jean-Paul Belmondo keðjureykir í
hlutverki sakamanns. Danglaði Gau-
loises vindlingur á vörum hans meira
og minna myndina út í gegn.
Einnig er þar að finna brot úr Le
Cercle Rouge með reykspúandi Alain
Delon í hlutverki fyrrverandi glæpa-
manns. Leikkonan Audrey Tautou
fór með hlutverk tískudrottningar-
innar Coco Chanel sem færði módel
sín í flíkur jafnan með vindling í
munni. Jacques Tati var sjaldan án
pípunnar í kvikmyndum og Brigitte
Bardot, Jeanne Moreau, Catherine
Deneuve og Gérard Depardieu spúðu
tóbaksreyk í bíómyndum áratuga-
langt.
Reykt í 80% bíómynda
Í ljósi sögunnar þykir skiljanlegt,
að risið skuli upp gegn tillögu Grelet-
Certeais, sem sagði kvikmyndafröm-
uði ganga erinda tóbaksfyrirtækja.
Bannhugmynd hennar hefur vakið
spurningar um tilveru kvikmynda-
framleiðslunnar. „Hvað væri frönsk
bíómynd án sígarettunnar?“ er meðal
annars spurt.
Í annarri rannsókn en framan-
greindri, á vegum krabbameins-
samtaka fyrir fimm árum, var að
finna skírskotun til reykinga í 80% af
180 kvikmyndum. Í 10% myndanna
voru meira en 10 slíkar senur í hverri.
Væri bann við reykingum aftur-
virkt sagði ríkissjónvarpið, France-
TV, að myndir með Delon eða Bel-
mondo, sem hægt yrði að sýna, mætti
telja á fingrum annarrar handar.
Myndbrot eða heimildarmyndir um
jafn annálaðan stórreykingamann og
Serge Gainsbourg yrði ekki lengur
hægt að birta. Sömu örlög biðu
spennumynda James Bond og mikils
meirihluta klassískra franskra kvik-
mynda frá sjötta og sjöunda áratugn-
um.
Alþjóðaheilbrigðisstofnunin
(WHO) hvatti til þess í fyrra að bíó-
myndir með reykingasenum yrðu
bannaðar börnum undir 16 ára aldri.
Sagði stofnunin að reykt hefði verið í
44% Hollywood-mynda árið 2014.
Kvikmyndir væru síðasti vettvangur-
inn þar sem tóbaksfyrirtækin gætu
brúkað í áróðursskyni. Bætti WHO
við, að 37% þeirra sem byrjuðu reyk-
ingar á gelgjuskeiðinu hefðu byrjað
þær eftir að hafa horft á bíómynd.
Borði ávexti og grænmeti
Eins og fyrr segir hafa andstæð-
ingar hugsanlegs banns farið stórum
í samfélagsmiðlum. Í þætti um deil-
una sem bar heitið „Kvikmyndin er
dauð“ á útvarpsstöðinni CanalB í
Rennes á Bretaníuskaganum, var
sagt frá svohljóðandi Twitter-tísti til
stöðvarinnar: „Héðan í frá ættu
franskar leikstjörnur borða fimm
ávexti og grænmeti á dag.“
Af hálfu vefsvæðis um listir og
listasögu, La Tribune de l’Art, var tí-
stað: „Ég býst við því að taka lyfja í
bíói, akstur umfram hámarkshraða,
að ganga yfir götu utan merktra
gangbrauta og að deyða mann í mynd
verði brátt bönnuð í bíómynd-
um … er mannskapurinn brjálaður?“
En land sígarettutegundanna Gau-
loises og Gitanes er ekki hið fyrsta
sem íhugar að ráðast gegn reyk-
ingum á hvíta tjaldinu. Í Indlandi,
þaðan sem flestar kvikmyndir koma
árlega, hefur sú leið verið farin, að í
hvert skipti sem leikari kveikir í síga-
rettu birtast á tjaldinu aðvörunarorð
gegn reykingum. Í mótmælaskyni við
þetta hætti Woody Allen við að sýna
kvikmyndina „Blue Jasmin“ í Ind-
landi árið 2013.
Kveina undan reykingabanni
 Hart deilt í Frakklandi um tillögu að reykingabanni í kvikmyndum og sjónvarpi  Kveikt í síga-
rettu í 70% nýrra franskra kvikmynda  Bannið „eins og að blanda saman Coca-Cola og rauðvíni“
AFP
Frakkland Vindlar og vindlingar hér á lofti er stórleikararnir Jean-Paul Belmondo (l.t.v), Alain Delon (í miðjunni)
og Jean Gabin skrafa saman í hléi á kvikmyndun á þeim tíma þegar reykingar í bíómyndum voru engin fyrirstaða.
Litur augnabliksins
Gyðjugrænn
NÝR LITUR
Opið: 8-18 virka daga og 10-14 laugardaga • Sími 588 8000 • slippfelagid.is