Morgunblaðið - Sunnudagur - 26.11.2017, Blaðsíða 42

42 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 26.11. 2017
LESBÓK
Þ
að langa og óneitanlega nokkuð
sérkennilega nafni Um lífsspeki
Abba og Tolteka (eða líf mitt sem
Olof Palme) ber skáldsaga eftir
Adolf Smára Unnarsson sem segir
frá þremur vinum sem nýtskrifaðir eru úr
menntaskóla, Tómasar, Mána og D. Bókin er
fjörlega skrifuð og óvenjuleg um margt, enda á
sögþráðurinn það til að taka óvæntar beygjur.
Adolf segir að stíllinn á bókinni sé einmitt til-
raun til að nálgast hvernig kynslóð hans segir
sögur. „Fólk er með svo mikinn skuldbind-
ingaótta gagnvart því að lesa og nánast gagn-
vart öllu í lífinu. Þetta eru því stuttir og snarp-
ir kaflar, en viðfangsefnin eru þau sömu og í
gegnum aldirnar, hindranirnar sem maðurinn
lendir í á leið sinni gegnum lífið.“
– Þó að bókin sé skáldsaga fléttar þú inn í
hana allskyns gagnslausum, en skemmti-
legum, fróðleik, tilvitnunum, orðaleikjum, og
myndatextum án mynda, svo dæmi séu tekin.
„Það er ákveðin skuldbindingafælni í því að
vera rithöfundur, það er erfitt að vera rithöf-
undur fyrir tungumál sem er að deyja út. Ég
er því líka að gera tilraunir með það hvað sé
bók. Þetta er þroskasaga en líka ritgerðir um
Ragnar Kjartansson og Vaðlaheiðarvirkjun,
ljóð, lög og myndir án mynda. Það eru margir
útúrdúrar, hugleiðingar um lífið, eins og um
Svíþjóð sem er ótrúlega skemmtilegt land. Sví-
ar eru ímynd fullkomnunar með ABBA og
Ikea og Olof Palme, kyndilberar friðar og veita
Nóbelsverðlaun, en á sama tíma framleiðir
SAAB herþotur og fataverksmiðjur H&M láta
sauma föt í Kambódíu þar sem borguð eru lág-
markslaun og svo framvegis. Ímyndin af Sví-
þjóð er fullkomin, en samt er svo mikil melan-
kólía. Svíþjóð er fullkomin samblanda
sólríkrar gleði og sorgar, eins og lífið.“
– Þeir félagar, Tómas, Máni og D., eru að
glíma við ástarsorg meira og minna út alla
bókina.
„Þeir eru fyrst og fremst að leita að ein-
hverjum sannleika. Á þessum aldri og í gegn-
um allt lífið þá erum við alltaf að leita að leiðar-
ljósi í gegnum lífið. Lífið getur verið svo mikill
hvirfilbylur og það er svo gott að hafa einhvern
sannleika til að halda sér í og þeir reyna finna
hann út um allt, í ástinni, já, en þeir leita líka í
listina og hinar endalaus sjálfshjálparbækur.“
– Tómas er sérstaklega duglegur í því, ég
hef ekki tölu á því hve oft hann finnur sann-
leikann í þessari bók.
„Hann er sífellt að finna nýjan sannleika, fer
í gegnum allar sjálfshjálparbækurnar og það-
an yfir í dulspeki og guðspeki, að sannleikur-
inn sé bara örlögin, í teningakasti guðanna, og
síðar kemst hann að því að sannleikurinn er í
tölunum og fer að velta fyrir sér eðlisfræði og
stærðfræði – tölulegur sannleikur, örlagasann-
leikur og lífsins sannleikur, en þó samt engin
svör.“
– Og ástin.
„Já ástin, maður, hvað á maður að segja um
Maðurinn er
að eilífu barn
Um lífsspeki Abba og Tolteka (eða líf mitt sem Olof Palme)
heitir skáldsaga eftir Adolf Smára Unnarsson sem fjallar vissu-
lega um ABBA, Tolteka og Olof Palme, en líka um Vaðlaheið-
argöngin, Bee Gees og Ragnar Kjartansson, svo fátt eitt sé talið.
Árni Matthíasson arnim@mbl.is
Maður og kona ferðast norður í land í
ákveðnum tilgangi. Jafnvel fleiri en einum til-
gangi. Eða er ekki svo? Tvö ein. Eru þau ekki
örugglega tvö – ein?
Aftan á bókarkápu stendur: Héðan er engin
leið til baka. Héðan er engin leið aftur heim.
Skyldi sú vera raunin?
Stefán Máni tekur hliðarspor á ferli sínum
sem rithöfundur með þessari bók. Ekki að
spennuna vanti en Skuggarnir eru nokkuð
annars eðlis en fyrri bækur hans.
Þú ert meira á mörkum veruleika og
drauma eða ímyndunar en áður, Stefán. Mér
er óhætt að fullyrða það, er það ekki?
„Jú; á mörkum veruleika og drauma, geð-
veiki jafnvel. Ég vil kalla þetta sálfræðitrylli,
sem mér finnst spennandi form. Ég reyni af og
til að gera eitthvað nýtt og öðruvísi,“ segir
Stefán þegar blaðamaður nær í hann í vikunni.
Hann er í Berlín að kynna Nautið, spennutryll-
inn frá 2015, sem var að koma út á þýsku. Þar
var á ferðinni grimm saga og dimm þótt fegurð
væri einnig að finna.
En áfram með Skuggana.
„Þetta er einhvers konar hryllingssaga. Mér
finnst stórskemmtilegt að hræða fólk og ég
held reyndar að fólki þyki yfirleitt gaman að
láta hræða sig. Það er hinn einfaldi tilgangur
með þessu og ef meira kjöt er á beinunum er
það bara bónus.“
Er þessi nýja bók að einhverju leyti sögu-
legs eðlis, eða skáldskapur að öllu leyti?
„Ég vísa náttúrlega í ansi sterkar rætur; í
Íslandssöguna og gamla íslenska menningu,
bæði raunveruleg sakamál og réttarhöld, líka í
sögur og ljóð, kvæði og þjóðsögur, en nei,
þetta er ekki neitt eitt mál sem ég nota við
skrif sögunnar, það er frekar að ég tengi þessa
femínísku bylgju samtímans við stöðu kvenna
á öldum áður. Ég reyni að tengja þráð þar á
milli. Þetta er því ekki söguleg skáldsaga en
hefur sterkar sögulegar vísanir. Ég er að ein-
hverju leyti að vinna úr sagnaarfi.“
Sagan er býsna snúin …
„Já, hún er marglaga og ég held að hún leyni
dálítið á sér. Ég gæti trúað að lesandinn færi á
mis við ýmislegt í fyrsta skipti. Fólk gæti þurft
að lesa bókina tvisvar því í henni eru vísanir,
hægri og vinstri, upp og niður, allan tímann.
Ég held að lesendur þurfi tíma til að melta
söguna og að minnsta kosti að kíkja aftur á
ákveðna hluti. Ég reyni að minnsta kosti að
hafa ákveðna heildarmynd sem leynir á sér og
ekki er allt eins og það lítur út í fyrstu. Ég get
til dæmis nefnt ákveðna senu snemma í bók-
inni; ljósi er varpað á hana löngu seinna og þá
sér lesandinn hana í allt öðru ljósi en í upp-
hafi.“
Veistu sjálfur hvernig sagan endar í raun og
veru?!
„Já, ég þykist vita það en gæti haft rangt
fyrir mér! Það er hægt að túlka það á ýmsa
vegu. Til dæmis er hægt að líta svo á að hún
endi áður en lokahlutinn byrjar. Þessi saga er
ekki ferðalag frá a til ö; meira eins og fiskabúr
eða sápukúla; kannski hefur hún ekkert upp-
haf og engan endi; einhvern veginn fljótandi
inni í sjálfri sér. Hún er að minnsta kosti ekki
ferköntuð.
Þegar maður segir sögu er alltaf áskorun að
gera það þannig að hún sé spennandi, að les-
endur hafi gaman af henni og mér finnst að
Fólki finnst yfirleitt mjög
gaman að láta hræða sig
Stefán Máni er þekktur fyrir „krimmana“ sem hann hefur sent reglulega fá sér hin síðari ári.
Höfundurinn fetar að nokkru leyti aðrar slóðir að þessu sinni í hryllingssögunni Skuggunum
þar sem ekki er alltaf ljóst hvort raunveruleikinn ræður ríkjum, ímyndun eða draumar.
Skapti Hallgrímsson skapti@mbl.is
Það er erfitt að velja úr öll-
um þeim spennandi ljóða-
bókum sem koma út í haust
en ég verð þó að nefna safn
ljóða eftir kóreska skáldið
Ko Un í þýðingu Gyrðis Elí-
assonar. Í fljótu bragði sýn-
ist mér þar vera á ferðinni
bók sem ætti að dreifa inn á
öll heimili.
Þá er ég þegar búnn að
þaullesa Kóngulær í sýning-
argluggum eftir Kristínu
Ómarsdóttur. Sú bók opn-
ast og lokast við hvern lest-
ur, á annan hátt en venju-
legar bækur. Ég hlakka til
að rækta það samband næstu
mánuðina. Næstu árin.
Ég las viðtal við Jón Kal-
man í Fréttablaðinu um dag-
inn. Mér fannst hann í miklu
stuði þar, og er því spenntur
að lesa nýju skáldsöguna
hans, Sögu Ástu.
Svo heyrði ég um daginn
að Kristín Eiríksdóttir væri með skáldsögu í
haust. Ég veit ekkert um það, annað en að ég
er spenntur að lesa. Mjög.
HVAÐ LANGAR
HÖFUNDANA AÐ LESA?
Dagur
Hjartarson
Ég byrjaði að lesa Aftur og
Aftur eftir Halldór Armand í
vikunni og hef ekki lagt hana
frá mér. Þetta er einstök bók,
það besta sem Halldór hefur
skrifað. Þessi bók lýsir vanda
sem allir af minni kynslóð
eiga í. Samviskubit síteng-
ingarinnar. Ótrúlega flott.
Mig langar rosalega að
lesa ljóðabókina Slitförin eft-
ir Fríðu Ísberg. Ég blaðaði i
henni í bókabúð um daginn
og þetta er mjög heillandi
rödd og stíll. Ljóðin hennar
eru einhvern veginn brot-
hætt, en djúp
um leið –
eins og þau séu skrifuð með
trjágrein í sand á eyðieyju.
Ég er líka spenntur fyrir
Jónasi Reyni, Leiðarvísir um
Þorp fannst mér frábær og
ég ætla að éta Stór olíuskip
og Millilendingu upp til agna.
Jónas er eins og sagt er „so hot right now“.
Erfitt að mega ekki telja upp fleiri bækur,
því Formaður húsfélagsins, Hin svarta út-
sending og margar mörgum fleiri ætla ég að
troða inn í vitun mína í vetur.
Halldór
Halldórsson