Morgunblaðið - Sunnudagur - 26.11.2017, Blaðsíða 28

Morgunblaðið - Sunnudagur - 26.11.2017, Blaðsíða 28
HEILSA Margir tengja eplaát við jólin, en epli eru hollir ávöxtur sem ætti að borða ár-ið um kring. Þau hjálpa til við að dempa kólesterólmagn í blóði, skapa seddu- tilfinningu og innihalda efni sem halda heilanum hraustum og línunum í lagi. Margt gott í einum eplabita 28 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 26.11. 2017 Rannsókn sem birt var í bresku læknariti stað- festir niðurstöður smærri rannsókna á Nýja- Sjálandi og Ástralíu um að betra sé fyrir barnshafandi konur að sofa á hliðinni síðustu þrjá mánuði meðgöngunnar. Rannsóknin náði til 1.000 kvenna, þar af 291 sem fæddi and- vana barn, og kom í ljós að það dregur úr lík- unum á að barnið fæðist andvana ef móðirin sofnar á hliðinni frekar en á bakinu. Mestu virðist skipta í hvaða stöðu móðirn er þegar hún sofnar og þurfa barnshafandi konur ekki að hafa af því áhyggjur ef þær velta sér yfir á bakið í svefni. Skýrist þetta af því að við verjum mestum tíma í þeirri stellingu sem við erum í þegar við sofnum. Að sögn BBC lýkur um það bil einni af hverjum 225 þungunum í Bretlandi á því að barnið fæðist andvana og telja rannsakend- urnir að temji barnshafandi konur sér að sofna á hliðinni gæti það bjargað lífi 130 barna ár hvert þar í landi. Ekki er enn hægt að segja með vissu til um hvað veldur því að svefnstelling móðurinnar er áhættuþáttur. Ein sennileg skýring er sú að þegar hún liggur á bakinu þrengi þyngd henn- ar og fóstursins að æðum sem bera blóð og súrefni til fóstursins. ai@mbl.is MINNKAR LÍKUR Á AÐ BARNIÐ FÆÐIST ANDVANA Sofi á hliðinni síðustu mánuði meðgöngu Að sofa á bakinu á meðgöngunni kann að þrengja að blóð- og súrefnisflæði til fóstursins. Morgunblaðið/Ásdís Af þeim verkefnum sem framundan eru hjá PAPESH á sviði lýðheilsu er samstarf við Eimskip. „Núna stendur yfir rannsóknar- verkefni með þeim þar sem ætlunin er að skoða áhrif þrenns konar mismunandi æf- ingakerfa á lífsstíl, heilsu og vellíðan starfs- manna Eimskips.“ Thinkstock Ná betri árangri í íþróttum með hjálp vísindanna Hjá PAPESH-rannsóknasetrinu við Háskólann í Reykjavík er afreksíþróttafólk mælt og prófað í bak og fyrir til að hjálpa því að ná enn lengra. Stjórnandi setursins segir mikilvægt að skoða bæði andlega og líkamlega þætti. Ásgeir Ingvarsson ai@mbl.is þeirra. „Við höfum m.a. gert samstarfs- samning við KSÍ, HSÍ, KKÍ, ÍF, Lands- samband hestamanna og Golfsamband Ís- lands, og gerum ítarlegar prófanir á landsliðsfólki þeirra,“ segir Jose en í rann- sóknunum er líkamleg geta íþróttafólksins mæld á ótal vegu. „Gögnin sem þannig verða til nýtast vel við þjálfun og sýna hvar hver og einn íþróttamaður getur bætt sig. Það hjálpar líka að bera saman ástand ís- lenskra landsliða við lið annarra landa til að meta hvar íslenska liðið hefur forskot og hvar styrkleikarnir og veikleikarnir gætu legið.“ Miklu máli skiptir að skoða líka andlegt atgervi íþróttafólksins. „Mörg rannsóknar- setur af þessum toga einblína aðeins á lík- amlega þætti en við búum svo vel að hafa innan okkar raða fólk sem er sérfræðingar í bæði líkamlegu og andlegu heilbrigði,“ segir Jose. „Ekki er hægt að aðskilja líkama og hug, og getur hugarfar haft mikil áhrif á frammistöðu í keppnum. Við skoðum t.d. hvort neikvæðar eða jákvæðar hugsanir ein- kenna keppnisdaga, og hvað það er sem drífur íþróttafólkið áfram. Sumir æfa og Hjá Háskólanum í Reykjavík var ný-lega sett á laggirnar sérstakt rann-sóknasetur helgað íþróttum og hreyfingu. Setrið gengur undir nafninu PA- PESH sem er skammstöfun á „Physical Activity, Physical Education, Health and Sport“. Jose M. Saavedra er stjórnandi setursins en þar hafa m.a. verið gerðar bæði áhuga- verðar og gagnlegar rannsóknir á íslensku afreksíþróttafólki sem miða að því að bæta þjálfun þess og frammistöðu í keppnum. „Markmiðið með stofnun PAPESH var að sameina á einum stað rannsakendur sem áður höfðu unnið hver í sínu horninu. Ellefu manns starfa hjá setrinu og vinna í samein- ingu að grunnrannsóknum,“ útskýrir Jose en fræðimenn PAPESH og nemendur undir þeirra væng hafa þegar birt greinar um nið- urstöður sínar í virtum ritrýndum fræðirit- um. Finna veikleikana Þær rannsóknir sem PAPESH gerir á af- reksíþróttafólki felast í því að mæla vand- lega og greina andlegt og líkamlegt ástand keppa til að verða bestir og bera af, aðrir vilja takast á við áskoranir og enn aðrir stunda íþrótt sína til að ná tilteknum mark- miðum, og eru þetta hlutir sem gott er að skilja.“ Leiðir til betri heilsu Rannsóknir Jose og félaga skoða líka áhrif íþrótta og hreyfingar á venjulegt fólk. Hann nefnir sem dæmi rannsókn sem gerð varð á vegum PAPESH, og birt á dögunum, þar sem í ljós kom að íþróttaæfingar gögnuðust sem meðferðarúrræði fyrir fólk sem glímir við þunglyndi og/eða kvíða. Annað gott dæmi er rannsókn sem Jose gerði með síleskum kollegum sínum og vonir standa til að vinna frekar með hér á landi. „Þar skoðuðum við hvort tengsl væru á milli námsframmistöðu skólabarna og þess hvort þau fóru fótgangangandi í skólann. Um var að ræða skóla í dreifbýli og því þurftu sum börnin að ganga 30-60 mínútur frá heimili til skóla dag hvern. Kom í ljós að börnin í þess- um hóp fengu hærri einkunnir í spænsku og stærðfræði en börnin sem var ekið í skólann eða þurftu að ganga styttri vegalengd.“ Í rannsóknum PAPESH á afreksíþróttafólki er þess gætt að skoða andlegu hliðina. „Ekki er hægt að aðskilja líkama og hug, og getur hugarfar haft mikil áhrif á frammistöðu í keppnum,“ segir Jose. Morgunblaðið/Kristinn Magnússon Rannsókn vísindamanna við Southampton- háskóla í Bretlandi bendir til þess að það hafi jákvæð áhrif á heilsuna að drekka þrjá til fjóra bolla af kaffi á dag. Rannsakendurnir rýndu í rösklega 200 rannsóknir á kaffineyslu og komust að því að heilt yfir má fullyrða að hófleg kaffineysla sé góð fyrir kroppinn. Í ljós kom m.a. að þeir sem drekka um það bil þrjá bolla af kaffi á dag virðast síður líkleg- ir til að glíma við hjartavandamál eða deyja vegna þeirra. Kaffineyslan virðist líka draga úr tíðni lifrarsjúkdóma, þar á meðal tíðni lifrarkrabbameins, en að svo stöddu er ekki hægt að fullyrða með algjörri vissu um orsakaáhrifin enda gætu fleiri orsakaþættir komið við sögu. Að sögn BBC ættu óléttar konur og fólk sem glímir við heilsufarsvanda eftir sem áð- ur að fara gætilega í kaffidrykkjunni (og kaffínneyslu almennt) enda getur kaffið m.a. haft þau áhrif að hækka blóðþrýsting, fram- kalla höfuðverk og niðurgang. Þá getur kaffi- bollinn fljótt orðið óhollur ef hann er bragð- bættur með miklu magni af feitri mjólk eða rjóma, og sykri, eða ef það þykir alveg ómiss- andi að hafa smá kruðerí með hverjum ein- asta sopa. ai@mbl.is Kaffibollinn er hressandi á fleiri en eina vegu. Morgunblaðið/Ómar KAFFI VIRÐIST GERA MEIRA GAGN EN ÓGAGN Þrír bollar á dag fyrir heilsuna

x

Morgunblaðið - Sunnudagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið - Sunnudagur
https://timarit.is/publication/1078

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.