Morgunblaðið - 22.02.2018, Blaðsíða 22

og ís. Þá er hellirinn í yfir 800
metra hæð yfir sjó og í slíkri hæð er
allra veðra von. Sömuleiðis er hætta
á hruni úr lofti hellisins og þangað
inn ætti enginn að fara nema vera
með hjálm. Í frosti og vetr-
arhörkum er þessi hætta þó ekki
mikil, að sögn Páls.
Setja sig ekki í hættu
Sú hætta við íshellinn sem mest
hefur verið fjallað um snýr þó að
styrk brennisteinsvetnis þar. Sam-
kvæmt því sem Veðurstofan greindi
frá í síðustu viku hefur styrkur
vetnisins mælst um 60 á móti
1.000.000 í rúmmetra (PPM) en ef
styrkurinn fer yfir 100 eru að-
stæður lífshættulegar.
„Ég fór þarna um helgina og
nokkuð langt inn í hellinn. Þó fór
gasið aldrei að styrk hærra en 22
PPM. Auðvitað getur alltaf gerst að
við svona aðstæður finni fólk fyrir
sviða í augum og hálsi, höfuðverk
og hugsanlega sljóleika en verði
styrkur gassins ekki meiri og fólk
ekki lengur en klukkustund inni í
hellinum ætti þetta að sleppa. Eng-
inn ætti þó að fara inn í hellinn
nema með mæli, enda eru gasteg-
undir almennt hættulegar,“ segir
Páll og að lokum:
„Svæðið milli Hofsjökuls og Kerl-
ingarfjalla er jafnan snjóþungt,
enda blæs snjór af Hofsjökli þarna
fram þegar stendur af austri. Því er
auðvelt að aka þarna um núna yfir
hjarnbreiðurnar – en þegar snjóa
leysir er svæðið lokað öðrum en
göngufólki. Hafi ekki fennt fyrir
hellinn er vel þess virði að skoða
hellinn og fara þar stutt inn, án
þess að setja sig í mikla hættu. Auð-
vitað verður fólk þó að sýna nátt-
úruöflunum virðingu og rasa ekki
um ráð fram.“
Heitur reitur á reginfjöllum
 Nýfundinn íshellir dregur að hundruð ferðamanna  Er á afskekktum stað í 800 metra hæð
 Jarðhitinn bræddi hvelfingu sem er 160 metra löng  Gasið er hættulegt og varúð skal höfð
Ljósmynd/Páll Gíslason
Fjallamenn Eins og aðstæður eru nú er auðvelt að aka yfir hjarnbreiðurnar úr Kerlingafjöllum að Blágnípujökli, þar sem er íshellirinn sem svo mikla
athygli hefur vakið. Þegar snjóa leysir er svæðið lokað öðrum en göngufólki, enda engir vegir á þessum afskekktu slóðum sem eru nærri miðju Íslands.
Blátt Falleg litbrigði eru inni í íshellinum og endurkast ljóss frá ísnum kem-
ur út í bergvatnsbláma sem liggur í loftinu, í orðsins fyllstu merkingu.
Blágnípujökull
Loftmyndir ehf.
Kerlingarfjöll
Blágnípu-
jökull
HOFSJÖKULL
íshellir
SVIÐSLJÓS
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
Hraðar breytingar á öllum stað-
háttum eiga sér nú stað við íshellinn
sem fannst á dögunum í Blá-
gnípujökli sem fellur suðvestur af
Hofsjökli. Hellirinn er inni á regin-
fjöllum, neðst í langri brekku á jökl-
inum sem snýr mót vestri og í aust-
lægum áttum að
undanförnu hefur
snjó mjög skafið
að öðrum af
tveimur munnum
hellisins. Er sá
nú nánast lok-
aður. Því fer að
verða torgengt í
hellinn, þangað
sem margir hafa
lagt leið sína að
undanförnu. „Þarna hafa komið
hundruð bíla og sjálfsagt nokkuð á
annað þúsund manns að undan-
förnu,“ segir Páll Gíslason hjá
Fannborg ehf. sem stendur að
rekstri hálendismiðstöðvarinnar í
Kerlingarfjöllum.
Leysingavatnið braut sér rás
Talsvert af heitu vatni kraumar
nú undir hellu Blágnípujökuls sem
síðustu ár eða áratugi hefur grafið
geil við jörðina undir jökulísnum.
Þegar leysingavatn sem rann niður
af jöklinum fór svo að streyma nið-
ur í rýmið varð atburðarásin hrað-
ari.
„Mér sýnist þetta hafa atvikast
svo að þegar jökullinn þynntist hafi
komið op í þak hvelfingarinnar.
Þangað hafi leysingavatn leitað og
brotið sér rás fram að jökuljaðr-
inum og í lón sem er fyrir framan
hann. Við það spýttust fram jakar
sem enn sjást. Eftir stendur svo
þessi geil eða jökull sem er með
þaki yfir að hluta,“ segir Páll Gísla-
son. Hann er gjörkunnugur þessum
slóðum og hafði vísbendingar um að
undir Blágnípujökli væri heitt vatn.
Sagði sig sjálft að hitinn bræddi
jökulísinn frá sér svo úr yrði geil
eða hellir eins og kom á daginn.
Hellishvelfingin er um 160 metra
löng og er innan marka Friðlands-
ins í Þjórsárverum. Öllum er heimil
för að nafnlausum hellinum en frá
Árskarði í Kerlingarfjöllum að jökl-
inum eru 13 kílómetrar. Það er leið
sem aka má greiðlega þegar snjór
er yfir öllu. Hins vegar þarf að fara
með gát yfir nokkrar ár og læki
sem volgra er í og bræða af sér snjó
Páll Gíslason
22 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 22. FEBRÚAR 2018
Á málþinginu verður velt upp ýmsum þáttum sem lúta að minjavernd,
fornleifarannsóknum, minjum, framtíðarsýn og nýjum uppgötvunum í landi
Skálholts.
Erindi flytja:
Dr. Kristín Huld Sigurðardóttir, forstöðumaður Minjastofnunar:
Hlutverk ríkis, kirkju og sveitarfélaga í minjavernd.
Dr. Gavin Lucas, prófessor í fornleifafræði við Háskóla Íslands:
Archaeological Excavations at Skálholt 2002- 2007.
(Um niðurstöður fornleifarannsókna í Skálholti 2002-2007)
Birna Lárusdóttir, fornleifafræðingur á Fornleifastofnun
Íslands ses:
Minjar í landi Skálholts – nýjar uppgötvanir og framtíðarsýn.
Erlendur Hjaltason varaformaður Skálholtsfélagsins hins nýja
stýrir málþinginu.
Fornleifar í Skálholti
Málþingið er opið öllum og aðgangur ókeypis
Skálholtsfélagið hið nýja efnir til málþings um fornleifar í Skálholti
föstudaginn 23. febrúar kl. 16:00–18:00 í fyrirlestrasal Þjóðminjasafnsins við Suðurgötu
„Íshellirinn er magnaður staður. Það er áhugavert
að sjá hvernig öfl náttúrunnar sjálf breyta landinu
sem fær sífellt nýjan svip,“ segir Reynir Lýðsson á
Skagaströnd í samtali við Morgunblaðið. Hann var
í hópi manna úr Húnavatnssýsludeild Ferðaklúbbs-
ins 4 x 4 sem um helgina fóru inn á hálendið og
dvöldust í Ströngukvíslarskála nærri Blöndulóni.
Þaðan er stutt að Blágnípujökli.
Best er, segir Reynir, að aka að íshellinum til
norðvesturs frá Kerlingarfjöllum enda er sú leið
mörgum jeppamönnum orðin kunn samanber að nærri 50 bílar
voru á svæðinu þegar mest var síðastliðinn laugardag. Gera má
svo ráð fyrir því að ýmsir leggi leið sína á þennan stað á næst-
unni, enda er oft frábært færi á fjöllum á útmánuðum þegar snjór
liggur yfir öllu.
Skynsemin gildir
„Ég kom fyrst að hellinum fyrir þremur vikum og aftur um síðustu
helgi. Aðstæður höfðu breyst í millitíðinni; fennt að munna hellis-
ins og dregið í skafla. Þegar er svo farið inn í hellinn er hætta
vegna gasmengunar alltaf til staðar en þá gildir bara skynsemin;
að stíga ekki lengra en öruggt er. Það kæmi mér síðan ekki á óvart
úr því jarðhiti er undir Blágnípujökli að hann sé víðar. Þá gætu líka
verið fleiri íshellar á þessum slóðum og það væri spennandi að
taka þátt í leit að þeim,“ segir Reynir.
Spennandi að leita fleiri hella
MENN Á FIMMTÍU JEPPUM VORU Á SVÆÐINU UM HELGINA
Reynir Lýðsson