Morgunblaðið - 23.02.2018, Síða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 23. FEBRÚAR 2018
Hafnarfjörður Hvutti var glaður yfir að fá að fara í gönguferð um Hellisgerði í gær. Hundar eru skemmtilegir göngufélagar og kætast flestir í hvert sinn sem til stendur að fara í gönguferð.
Eggert
Ákæruskjal banda-
ríska dómsmálaráðu-
neytisins gegn Rúss-
unum 13 og netstof-
unum þremur sem
stóðu að baki aðför
þeirra að bandarísku
stjórnmálalífi á árunum
2014 til 2016 vekur
undrun vegna bíræfn-
innar sem þar er lýst:
Að svo skipulega skyldi
unnið gegn Hillary
Clinton, fyrst í prófskjörsbaráttu
innan Demókrataflokksins við Bernie
Sanders og síðan í forsetakosninga-
baráttunni sjálfri við Donald Trump.
Hver er skýringin? Einfalda svarið
er að Vladimír Pútín Rússlands-
forseti hafi einsett sér að hindra að
Hillary næði kjöri vegna stuðnings
hennar við mótmæli í Rússlandi árin
2011og 2012. Þá var hart sótt að Pút-
ín á mótmælafundum með ásökunum
um svik í þingkosningum árið 2011 og
forsetakosningum 2012.
Rod J. Rosenstein varadómsmála-
ráðherra kynnti 37 bls. ákæruskjalið
á stuttum blaðamannafundi í Wash-
ington föstudaginn 16. febrúar. Þar
má finna dæmi um auglýsingar sem
Rússar kostuðu og birtust í banda-
rískum samfélagsmiðlum frá apríl til
október 2016. Þær eru gegn Hillary
Clinton og til stuðnings Donald
Trump. Þar eru textar eins og þessir:
„Donald vill sigra hryðjuverkamenn
... Hillary vill styðja þá.“ „Hillary á
ekki skilið að blökkumenn kjósi
hana.“ „Trump er eina von okkar um
betri framtíð.“ „Donald Trump er sá
aleini meðal allra frambjóðenda sem
getur varið lögregluna
gegn hryðjuverka-
mönnum“ og „Hillary
er Satan og glæpir
hennar og lygar hafa
sannað hvílíkt illmenni
hún er.“
Stjórnað frá
St. Pétursborg
Í ákæruskjalinu seg-
ir að aðgerðum hafi ver-
ið stjórnað frá skrif-
stofu í St. Pétursborg í
Rússlandi sem heitir
Internet Research
Agency, Netrannsóknastofan. Rétt-
nefni er þó Nettröllastofan. Nettröll
eru þeir sem sigla undir fölsku flaggi
í netheimum og blanda sér í umræð-
ur á samfélagsmiðlum eins og Face-
book til að valda uppnámi, koma illu
af stað eða einfaldlega til að flytja
áróður undir dulnefni. Tröllin eru
skaðræðisgripir. Í þessu tilviki komu
þau frá útlöndum til að vega að lýð-
ræðislegum stjórnarháttum. Það er
refsivert í Bandaríkjunum.
Stofan í St. Pétursborg réð yfir
milljónum dollara. Hún sendi ekki
aðeins nettröll á vettvang heldur
einnig ekta Bandaríkjamenn sem
borgað var fyrir að efna til mótmæla
eða ganga fram fyrir skjöldu á
mannamótum. Einn þessara Banda-
ríkjamanna fékk það einkennilega
verkefni að standa með spjald fyrir
framan Hvíta húsið 29. maí 2016, á
því stóð: „Til hamingju með 55 ára af-
mælið, kæri forstjóri.“ Var mann-
inum sagt að spjaldið væri fyrir
mann sem væri „leiðtogi hér, for-
stjóri okkar ... stofnandi okkar“.
Jevgjeníj Viktorovitsj Prigozhin
stjórnaði stofunni í St. Pétursborg.
Hann varð 55 ára 1. júní 2016. Pri-
gozhin er gjarnan kallaður „kokkur
Pútíns“ vegna þess hve oft Pútín nýt-
ir veitingastaði hans fyrir opinbera
kvöldverði. Á rússnesku fréttasíð-
unni Meduza er sagt að hann hafi set-
ið níu ár í fangelsi fyrir tilraun til
ráns og vændissölu. Þegar hann opn-
aði veitingastaðinn Staraja Tamoz-
hnja í St. Pétursborg árið 1996, einn
þeirra bestu í borginni, skapaði hann
tengsl við elítuna þar. Pútín bauð árið
2001 Jacques Chirac Frakklands-
forseta til kvöldverðar á veitingastað
í eigu Prigozhins og þjónaði eigand-
inn forsetunum til borðs.
Prigozhin varð síðar vellríkur á að
elda ofan í rússneska herinn. Þeim
viðskiptum lauk með lögum gegn út-
vistun árið 2013. Sama ár kom Net-
tröllastofan til sögunnar. Rússneskir
fjölmiðlar vissu um tengsl Prigozhins
við hana þótt annar væri skráður for-
stjóri. Upphaflega gegndi stofan að-
eins einu hlutverki: að senda jákvæð-
ar færslur um Pútín og ríkisstjórnina
á samfélagsmiðla. Andstæðingar
Pútíns fengu það óþvegið. Fjölmiðlar
segja að starfsmenn í stofunni hafi
orðið allt að 400.
Þaulskipulögð afskipti
Að rússnesk stjórnvöld fylgdust
náið með forsetakosningunum í
Bandaríkjunum árið 2016 kemur
engum á óvart. Að afskipti Rússa
voru svo viðamikil og þaulskipulögð
vekur undrun. Stofan í St. Péturs-
borg sendi til dæmis konur í ferð um
Bandaríkin til að safna upplýsingum
og mynda tengsl við félagslega og
pólitíska aðgerðasinna. Á grundvelli
upplýsinga sem þannig var aflað
ákváðu Rússar að einbeita sér að
„rauðfjólubláum“ ríkjum, það er ríkj-
um þar sem mjótt yrði á munum
milli forsetaframbjóðendanna.
Í St. Pétursborg störfuðu menn í
deildum innan Nettröllastofunnar
sumir sinntu gagnagreiningu, aðrir
hámarksnýtingu leitarvéla og enn
aðrir gerð myndskeiða og útlits-
hönnun. Þar sátu einnig vígreifir
menn við lyklaborðin og sóttu fram á
vefsíðum og samfélagsmiðlum í
Bandaríkjunum. Öllu er þessu lýst í
ákæruskjalinu og sagt að 80 starfs-
menn hafi ekki gert neitt annað en
að sinna samfélagsmiðlum, allir hafi
þeir þóst vera Bandaríkjamenn með
aðsetur innan Bandaríkjanna. Þeir
unnu á vöktum í St. Pétursborg og
tók vinnutíminn mið af bandarískum
tíma og frídögum. Þeir einbeittu sér
að Facebook og mynduðu hópa með
nöfnum sem ætlað var ýta undir
sundrung í bandarísku þjóðlífi eins
og Sameinaðir múslimar Ameríku og
Hermenn Jesús. Þetta voru gervi-
samtök í þjónustu Rússa.
Trump hlífir Rússum
Árlega öryggisráðstefnan í
München stóð yfir þegar bandaríska
dómsmálaráðuneytið birti ákæruna.
Sergei Lavrov, utanríkisráðherra
Rússa, hafnaði henni þar sem
„blaðri“ og „hugarburði“ laugardag-
inn 17. febrúar. „Á meðan við sjáum
ekki staðreyndirnar er allt annað
blaður,“ sagði utanríkisráðherrann.
HR McMaster, þjóðaröryggis-
ráðgjafi Trumps, var einnig í Münch-
en. Hann sagði ákæruskjalið taka af
allan vafa um að ásakanir í garð
Rússa um afskipti af kosningunum
væru sannar. Lagðar hefðu verið
fram „óhrekjanlegar“ sannanir um
athafnir Rússa. Þá hefði rannsóknin
sýnt að bandarísk stjórnvöld öðl-
uðust sífellt meiri hæfni til að rekja
upphaf njósna og undirróðurs. Hann
sagði að Rússar ættu að hugsa sinn
gang því að þeir hefðu ekki erindi
sem erfiði.
Donald Trump var í Flórída þessa
helgi. Hann minntist fórnarlamba
skotárásar í nágrenni við sig og fór
ekki á golfvöllinn en lét því meira að
sér kveða á Twitter.
Forsetinn brást reiður við ákær-
unni laugardaginn 17. febrúar og
sunnudaginn 18. febrúar. „Þeir hlæja
sig máttlausa í Moskvu,“ sagði hann.
Forsetinn mótmælti ekki framgöngu
Rússa. Hann gagnrýndi hins vegar
ræðu öryggisráðgjafa síns í Münch-
en, McMaster hershöfðingi hefði
gleymt að taka fram að Rússar hefðu
ekki haft áhrif á úrslitin í kosning-
unum 2016, „eina leynimakkið var
milli Rússa og óheiðarlegu H,“ sagði
forsetinn. Þarna stendur H fyrir
Hillary.
Sérstaki saksóknarinn Robert Mu-
eller og menn hans hafa lokið einum
áfanga Rússarannsóknarinar.
Ákæruskjalið snýst um skipulega
pólitíska netherferð Rússa í banda-
rískri kosningabaráttu. Að Banda-
ríkjaforseti hvetji ekki til varðstöðu
gegn erlendri íhlutun af þessu tagi er
stórundarlegt.
Eftir Björn
Bjarnason » Að afskipti Rússa
af bandarísku
kosningabaráttunni
voru svo viðamikil
og þaulskipulögð
vekur undrun.
Björn
Bjarnason
Höfundur er fyrrv. ráðherra.
Rússnesk nettröll gegn Hillary