Morgunblaðið - 14.03.2018, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 14. MARS 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Hvað semöllu líðurþá er
óneitanlega alltaf
dálítið fjör í kring-
um forseta Banda-
ríkjanna. Nú lét
hann utanríkisráðherra sinn,
Rex Tillerson, fá reisupass-
ann. Og sé mönnum óhætt að
treysta fréttum, sem Trump
varar iðulega við, þá sá Till-
erson það fyrst á „tísti“ forset-
ans að hann væri á förum úr
sínu risastóra ráðuneyti.
Sá sem Trump ætlast til að
taki við embætti utanríkis-
ráðherra er Mike Pompeo,
yfirmaður CIA, bandarísku
leyniþjónustunnar. Og Trump
lætur ekki staðar numið þar,
því að hann tilkynnti að Gina
Haspel verði æðsti njósna-
foringi Bandaríkjanna. Hún
verður fyrsta konan til þess að
gegna því embætti. Haspel er
þó enginn nýgræðingur á þeim
slóðum því hún hefur starfað í
32 ár við verkefni af þessum
toga. Hefur það þegar verið
dregið fram í dagsljósið að hún
hafi meðal annars verið í for-
svari fyrir þá deild leyniþjón-
ustunnar sem hafði það verk-
efni að rekja garnirnar úr
meintum óvinum Bandaríkj-
anna, þar með töldum hermd-
arverkamönnum sem geymdir
voru, utan við lög og rétt, í her-
stöð Bandaríkjanna á Kúbu.
Er nú á það bent í fréttum að
þar hafi verið beitt aðferðum
sem nú eru flokkaðar undir
pyntingar allt þar til Obama
forseti hafi fellt heimildir til
slíks úr gildi árið 2009.
Hinn væntanlegi leyni-
lögregluforingi hefur hlotið
margvíslegar
viðurkenningar
gegnum tíðina og
trúnaðarmenn
Obama hafa þegar
stigið fram og
borið henni vel
söguna.
Trump hefur fært fram til
skýringar á ákvörðun sinni um
brottrekstur Tillersons að þótt
sá hafi margt sér til ágætis þá
hefðu þeir ekki náð fyllilega
saman og greint á um hvernig
meta skyldi og meðhöndla
stórmál, sem forsetinn á loka-
orðið um. Var í því sambandi
nefnt að Tillerson hefur ekki
farið leynt með að hann sé
ágætlega sáttur við samning
Obama við Íran um kjarn-
orkuvopn, sem Trump hefur,
bæði í kosningabarátu sinni og
oft síðar, sagt vera einhvern
versta samning sem Bandarík-
in hafi átt aðild að.
Það var til þess tekið að þeg-
ar Trump forseti tilkynnti fyr-
ir skömmu að hann hefði
ákveðið að samþykkja beiðni
Kim Jong-un, einræðisherra
Norður-Kóreu, um leiðtoga-
fund landanna, þá hafi utanrík-
isráðherra Bandaríkjanna
frétt af þeirri ákvörðun þegar
hún birtist á sjónvarpsskerm-
um heimsbyggðarinnar. Að því
leyti til var enginn munur á
stöðu hans og okkar Jóns og
Gunnu hér og þar. Hefur verið
haft á orði að Trump hafi tek-
ist í einu og sama skeytinu að
senda mjög skýr skilaboð til
þeirra beggja, Rex Tillerson
og Kim Jong-un. Þess vegna
hafi tístið í gær ekki þurft að
koma Tillerson algjörlega á
óvart.
Það er nýlunda að
valdamestu menn
veraldar skuli missa
starfa sinn með tísti}
Tillerson tíst út
Staðan í verka-lýðshreyfing-
unni er umhugs-
unarverð. Þar hafa
að undanförnu orð-
ið veruleg um-
skipti á forystu í stórum fé-
lögum og nýrri forystu hafa
fylgt háværar yfirlýsingar um
stefnubreytingu. Þessi þróun
virðist þó ekki vera nein ein-
stefna því að í gær var greint
frá niðurstöðu í stjórnarkjöri
hjá VR og þá kom í ljós að for-
manninum varð ekki að ósk
sinni um að sópa þeim sem
ekki styðja hann út úr stjórn-
inni.
Þetta stjórnarkjör er ef til
vill til marks um að efasemdir
séu uppi innan VR og mögu-
lega fleiri félaga um fram-
göngu nýrra formanna. Sé svo
þurfa slíkar efasemdir ekki að
koma á óvart, því að eins og
bent hefur verið á eru for-
mennirnir kosnir af litlum
minnihluta félags-
manna.
Í þessu ljósi er
líka umhugsunar-
vert að ný forysta
verkalýðsfélag-
anna virðist telja að hún eigi
ekki síður að beita afli félag-
anna til að knýja fram hinar
ýmsu breytingar á þjóðfélag-
inu, sem almennt eru taldar á
verksviði stjórnmálanna, en til
þess að semja um kaup og kjör.
Í lýðræðisþjóðfélagi á að gera
út um slík mál í almennum
kosningum en ekki með hót-
unum um verkföll eða aðra
valdbeitingu.
Verkföll eru tæki sem launa-
menn hafa til að knýja á um
betri kjör og eiga aðeins að
notast ef engin önnur úrræði
duga. Þau má hins vegar ekki
nota til að knýja fram ein-
hverjar þjóðfélagsbreytingar
eftir geðþótta forystu verka-
lýðshreyfingar hverju sinni.
Ekki virðist ríkja ein-
stefna innan verka-
lýðshreyfingarinnar}
Umhugsunarverð staða
M
ig langar að tala um mennt-
un. Nú vil ég taka fram að
ég er enginn sérfræðingur,
starfa hvorki í skóla né er
kennaramenntuð. En ég
ætla samt að leyfa mér að tala um menntun
út frá mínum forsendum, út frá forsendum
nemandans og foreldris fjögurra barna
sem lokið hafa mismörgum skólastigum.
Ég vona að sérfræðingarnir virði það við
mig.
Staðan í háskólum er sú að við fjár-
festum langt undir meðaltali OECD-ríkja í
háskólamenntun og rétt rúmlega þriðj-
ungur innskráðra háskólanema eru ungir
karlar. Framhaldsskólum var gert að
stytta nám til stúdentsprófs. Hefðbundnir
menntaskólar grátbáðu um að fá að við-
halda fjögurra ára námi en stjórnvöld gátu ekki fallist á
það og gerðu öllum að starfa eftir nýrri námssýn sinni.
Eftir styttingu er nú komið í ljós að framhaldsskólar
virðast mun slakari á kröfum um þriggja ára nám til
stúdentsprófs og ráðleggja margir nemendum sínum að
taka stúdentspróf á lengri tíma.
Í grunnskólum berast þær fregnir helst að kennarar
séu langþreyttir, álag sé mikið og starfið ómanneskju-
legt. Þessar raddir hafa borist mér til eyrna frá því ég
var sjálf í grunnskóla og hafa börnin mín öll fengið þessi
skilaboð frá sínum kennurum. Kennaranámið var lengt í
fimm ár en nú heyrist að líklega sé námið of akademískt
til að virka sem skyldi þegar á reynir í skólunum. Ég
ítreka, ég er ekki sérfræðingur, bara áhugakona um
betra skólakerfi sem stöðugt efni til samtals
hvar sem tækifæri gefst til.
Þriðjungur drengja getur varla lesið sér til
gagns eftir tíu ára viðveru í grunnskólum land-
ins og eru í mestri hættu á að falla út úr námi.
Stúlkum líður þó enn verr í grunnskólum ef
marka má rannsóknir. Menntamálastofnun
boðar lestrarátak á sama tíma og námsmati í
grunnskólum er gjörbreytt á einu augabragði,
nemendum og kennurum að óvörum ef marka
má viðbrögðin. Kennarar upplýstu börn og
foreldra um óvissu með framkvæmd einkunna-
gjafar á sama tíma og börnin völdu framhalds-
skóla eftir einkunnum. Tilkynnt var að börn í
9. bekk skyldu taka samræmd próf í stað 10.
bekkjar en, „engar áhyggjur kæru börn, þetta
eru í raun bara könnunarpróf“ þótt stað-
reyndin sé sú að framhaldsskólarnir nota út-
komuna við val á nemendum sínum.
Nei, gott fólk. Bilað erlent tölvukerfi er ekki endilega
stærsta vandamálið í íslensku skólakerfi. Sú uppákoma
sem í tvígang átti sér stað í síðustu viku í samræmdum
prófum ársins 2018 er miklu frekar afleiðing af mennta-
stefnu sem við neyðumst til að ræða. Ég vil leggja til að
við höldum þjóðfund um menntun á Íslandi. Þar ætti að
leiða saman sérfræðinga, skólafólk, foreldra, ungt fólk
og gamalt. Það verður að eiga sér stað raunverulegt
samtal í stað vikulegs óveðurs í kjölfar uppákomu.
Þetta varðar framtíðina okkar. Ég er til í slíkt samtal.
Helga Vala
Helgadóttir
Pistill
Þjóðfundur um menntun
Höfundur er þingmaður Samfylkingarinnar.
helgavala@althingi.is
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
lega sé um skyldu að ræða, en hann
líti svo á að slík próf hafi verið lögð
fyrir í síðustu viku þótt þau hafi mis-
heppnast. Þar með sé prófunum lok-
ið. „Það þarf ekkert að ræða það
frekar,“ sagði hann í samtali við
Morgunblaðið.
Mistök rakin til skjámyndar
Í tilkynningu frá Menntamála-
stofnun á mánudaginn kom fram að
bandaríska fyrirtækið Assessment
Systems, þjónustuaðili prófakerfis
Menntamálastofnunar, hefði við-
urkennt að villa, sem kom upp í evr-
ópskum gagnagrunni stofnunar-
innar, hefði leitt til þess að ekki var
unnt að ljúka prófunum í íslensku og
ensku í síðustu viku. Fyrirtækið seg-
ir í yfirlýsingu að vandann megi
rekja til skjámyndar sem notuð er til
auðkennisstaðfestingar og var tekin
upp á þessu ári.
Þá kom fram að gengið hefði verið
frá ráðningu óháðs aðila til að fara
yfir ferlið í heild og leiða í ljós hvort
eitthvað í undirbúningi stofnunar-
innar hefði mátt betur fara. Ekki var
greint frá því um hvaða aðila væri að
ræða. Þorsteinn Sæberg sagði að
hann teldi eðlilegast að rannsókn á
því sem fór úrskeiðis væri í höndum
menntamálaráðuneytisins en ekki
stofnunarinnar. Ekki hafa fengist
upplýsingar um það hvort greiðslur
til Assessment Systems verða felldar
niður vegna mistakanna.
Ákvörðun um sam-
ræmdu prófin í dag
Ljósmynd/Af vef Stjórnarráðs
Mennta- og menningarmálaráðuneytið Á fundi í ráðuneytinu í dag verður
tekin ákvörðun um framhald samræmdra könnunarprófa grunnskólanna.
SVIÐSLJÓS
Guðmundur Magnússon
gudmundur@mbl.is
Ég lít svo á að þessum próf-um sé lokið. Þau voru lögðfyrir í síðustu viku,“ segirÞorsteinn Sæberg, for-
maður Skólastjórafélags Íslands, um
framhald mála hvað varðar rafrænu
samræmdu grunnskólaprófin í ensku
og íslensku sem misheppnuðust í síð-
ustu viku.
Þorsteinn mun sækja fund í
menntamálaráðuneytinu í dag þar
sem tekin verður endanleg ákvörðun
um það hvernig brugðist verður við
þeirri stöðu sem upp er komin. Það er
Lilja Alfreðsdóttir menntamála-
ráðherra sem boðar til fundarins, en
auk fulltrúa Skólastjórafélagsins sitja
hann fulltrúar frá Félagi grunnskóla-
kennara, samtökunum Heimili og
skóla, forystufólk frá Sambandi ís-
lenskra sveitarfélaga, umboðsmaður
barna auk fulltrúa nemenda, Mennta-
málastofnunar og mennta- og menn-
ingarmálaráðuneytis.
Í yfirlýsingu ráðherra um fundinn
segir að við ákvörðunina í dag verði
horft til ýmissa þátta, ekki síst sjón-
armiða nemenda og kennara, og
hvernig jafnræði milli nemenda verði
best tryggt. Flestir skilja þessi orð
svo að prófin tvö verði ekki endur-
tekin. Í því sambandi er bent á að
skólastarfið sé skipulagt með löngum
fyrirvara og breytingar á dagskrá
skólanna geti leitt af sér röskun sem
hefði keðjuverkandi neikvæð áhrif.
Skylt að leggja próf fyrir
Fram kom í Morgunblaðinu í gær
að skólastjóri Garðaskóla í Garðabæ
hefur þegar tekið ákvörðun um að
prófin tvö verði ekki endurtekin hjá
nemendum sem þreyttu þau í síðustu
viku. Þorsteinn kannast ekki við að
fleiri grunnskólar hafi tekið slíkar
ákvarðanir óháð niðurstöðu fundarins
í menntamálaráðuneytinu í dag.
Samkvæmt reglugerð sem
menntamálaráðuneytið hefur sett um
samræmd könnunarpróf í grunnskóla
er skólunum skylt að leggja próf
Menntamálastofnunar fyrir nem-
endur í 4., 7. og 9. bekk og fylgja fyr-
irmælum reglugerðarinnar um fram-
kvæmd þeirra.
Þorsteinn Sæberg segir að vissu-
Frá 1977 hafa samræmd próf
verið lögð fyrir í grunnskólum á
Íslandi. Lengi vel voru þau not-
uð sem lokapróf í grunnskólum
og lögð til grundvallar frekara
námi. Það hefur breyst. Nú eru
samræmd próf í íslensku og
stærðfræði lögð fyrir nemendur
í 4. og 7. bekk grunnskóla að
hausti, en í mars þreyta nem-
endur í 9. bekk próf í íslensku,
ensku og stærðfræði. Það voru
tvö prófanna í 9. bekk sem mis-
heppnuðust í síðustu viku.
Framhaldsskólum er ekki
heimilt að krefjast þess af
nemendum sem sækja um inn-
töku að fá niðurstöður þeirra úr
samræmdum könnunarprófum,
þeir geta ekki krafist þess af
grunnskólunum að fá þær og
Menntamálastofnun afhendir
þær ekki framhaldsskólum.
Nemendum er hins vegar sjálf-
um heimilt að framvísa þeim
telji þeir það umsókn sinni til
framdráttar.
Ekki skylt að
framvísa
SAMRÆMDU PRÓFIN