Morgunblaðið - 21.04.2018, Blaðsíða 30

30 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 21. APRÍL 2018
Nátthagi 1-3, 245 Sandgerði
Fjögur ferðaþjónustu- sumarhús við Nátthaga í Sandgerði ásamt
rekstri. Góð bókun það sem af er þessu ári. Heildarstærð eigna er
169,9 m2. Gott tækifæri fyrir fjölskyldu.
Verð 90.000.000,-
Ásberg ehf
Fasteignasala
Hafnargata 27
421 1420
asberg.is
Vel staðsett einbýlishús á einni
hæð ásamt bílskúr.
Samtals 186,8 m2.
Fjögur herbergi, þrjú þeirra stór.
Eign með mikla möguleika.
Tilboð óskast
Smáratún 2, 230 Reykjanesbæ
Gott 138,1 m2 einbýlishús á
einni hæð ásamt 57,1 fm bílskúr
samtals 195,2 m2. Húsið er mikið
til upprunalegt. Góður bílskúr m/
vatni, hita og rafmagni.
Verð 52.500.000,-
Langholt 14, 230 Reykjanesbæ
Ríkisstjórn sem vill
láta taka sig alvarlega
og vera sæmilega trú-
verðug getur ekki
leyft sér að fram-
kvæma síendurtekið
með óábyrgum hætti í
bullandi þensluskeiði.
Við slíkar aðstæður
verða bygging-
arframkvæmdir tug-
um prósenta dýrari,
sem ýtir enn frekar
undir bólumyndun. Það er veruleg-
ur skortur á vinnuafli og það er
ábyrgðarlaust að hunsa slíkt
ástand.
Þó svo allir innviðir landsins séu
að hrynja ber engu að síður að sýna
aðhald og fyrirhyggju. Stjórnvöld
eru óábyrg leyfi þau sér að hrinda
af stað stærstu byggingarfram-
kvæmd Íslandssögunnar, á nýju
þjóðarsjúkrahúsi á þenslutímum,
sem er ekkert annað en skamm-
sýni. Framkvæmd af slíkri stærð-
argráðu er til þess fallin að ýta und-
ir óstöðugleika, svo ekki verði hægt
að byggja ódýrt húsnæði fyrir þá
sem minna mega sín.
Nýtt sjúkrahús þarf að byggja
sem fyrst, en engu að síður þarf að
standa að framkvæmdum með vit-
rænum hætti og af meiri áreið-
anleika en stendur til að viðhafa.
Það ber að endurmeta
staðarval og bjóða
sjúkrahúsbyggingu út
í heild sinni ásamt
hönnun á nýjum og
betri stað til að
tryggja nýtískusjúkra-
hús og verkábyrgð
ásamt vitrænum
kostnaði og verktíma.
Þjóðin þarf að fara að
átta sig á að stjórn-
völdum er fyrirmunað
að gegna starfi sínu
eins og best væri á
kosið.
Verði haldið áfram á sömu braut
getur vart annað en farið illa.
Óstöðugt verðgildi krónunnar verð-
ur þess valdandi að atvinnuhjólið
mun stöðvast með ógnarhraða þeg-
ar verðbólga eykst og fasteign-
arverð sígur. Við slíkar aðstæður
munu stjórnvöld og greining-
ardeildir bankasýslunnar ekki geta
talað ástandið upp.
Íslendinga vantar annað og meir
en hálfklárað sjúkrahús og fast-
eignamarkað í frjálsu falli. Stjórn-
völdum ásamt borgaryfirvöldum
ber að hámarka það sem fæst fyrir
skattpeninginn. Það verður ekki
gert í þensluástandi með því að
byggja gatnakerfi borgarinnar og
nágrannasveitarfélaga upp á van-
hugsaðan máta og með óábyrgum
hætti. Það er galið og óframkvæm-
anlegt að láta í veðri vaka að byggja
skuli stokk við Miklubraut, þar sem
ekki hefur verið hægt að stöðva
eina akrein í nokkra klukkutíma,
svo ekki hljótist af umferðaöng-
þveiti.
Það vantar kannski ekkert annað
en ókláraðan þjóðarleikvang með
opnanlegu þaki til að Íslendingar
geti orðið opinberlega heimsmeist-
arar í eigin heimsku. Það eru innan
við tíu ár síðan framkvæmdastjóri
KSÍ, ásamt forsvarsmönnum aka-
demíunnar, var skorinn úr snörunni
af Kópavogsbæ þegar knatt-
spyrnuvöllurinn var reistur. Þjóðin
þarf ekki á slíkum tindátum að
halda til að forgangsraða með vit-
rænum hætti.
Borgarlína er vanhugsuð, ekki
síst vegna fjárskorts ásamt skipu-
lags- og ábyrgðarleysis, slíkt hið
sama á við um Sundabrú og end-
urbætur á þjóðvegum í nágrenni
borgarinnar. Skipulag með vitræn-
um hætti getur ekki gengið lengur
af óábyrgum hagsmunaröflum og
stofum sem láta sig litlu skipta hvað
hlutirnir kosta.
Íslenskt efnahagskerfi mun
hrynja enn frekar fari fram-
angreind verkefni af stað van-
hugsað og enginn mun axla ábyrgð.
Þúsundir milljarða verða ekki aftur
afskrifaðir á kostnað nágranna-
þjóða og skuldugs almennings. Of-
fjárfesting í hóteluppbyggingu er
ávísun á lækkað verð á gistingu og
hrindir af stað gjaldþrotahrinu.
Stjórnsýslan er óábyrg ásamt
alltof mörgum embættismönnum,
sem eru búnir að hreiðra um sig
eins og illskeytt krabbamein um
alla stjórnsýsluna og líta svo á að
um æviráðningu sé að ræða, þó svo
að þeir hafi ekkert fram að færa
nema vera afætur á landi og þjóð.
Sala hlutabréfa í Arion banka
mun ekki standa undir nema óveru-
legum hluta kosningaloforða inn-
viða frá því síðastliðið haust. Rekst-
ur heilbrigðiskerfisins er í molum!
Fjárhagsstaða Landspítalans verð-
ur tæplega hunsuð mikið lengur,
þar sem 56% hjartaaðgerða hefur
verið ítrekað frestað undangengið
ár. Geðheilbrigði þjóðarinnar er
slæmt en sýnu verst er það hjá
stjórnvöldum, sem virðast ekki hafa
neina samvisku eða réttlætiskennd
til að haga sér eins og siðaðir menn.
Það ber að koma flokksforustu
fjórflokksins frá völdum endalega,
sem stendur að baki sérhagsmuna-
klíkum, komist stjórnarandstaða til
áhrifa hverfa allar hugsjónir og lof-
orð eru svikin. Stjórnvöld sem
skammta sér 45% launahækkun of-
an á ofurlaun, og segja síðan að
ekki sé innistæða fyrir frekari
hækkunum þeirra sem minna hafa,
gefur fyllilega til kynna siðblindu.
Það er engin lýsingarorð nógu
sterk til að lýsa hversu lágt for-
ustusauðir ríkisstjórnarinnar hafa
lagst gagnvart því að viðhalda eigin
kjörum.
Þessir sömu herrar mokuðu inni-
stæðum út úr bönkunum eftir inn-
herjaupplýsingar í aðdraganda
bankahrunsins 2008. Þingmenn
hafa þurft sitt og jafnvel enn meira
en svívirðilegar hækkanir sem þeir
skömmtuðu sér ásamt elítunni.
Framangreinda stjórnsýslu ber
að uppræta hið fyrsta, í það
minnsta þarf þjóðin ekki á slíkum
ómögum að halda. Alþingismenn
ættu að fara að líta í eigin barm, svo
ekki sé fastar að orði kveðið. Það
ber að slíta Alþingi og skipa utan
þings þjóðstjórn um óákveðinn
tíma.
Fólksflótti þeirra skuldsettari,
öryrkja og ellilífeyrisþega, er haf-
inn til Spánar og nágrannaland-
anna vegna fátæktar, þar sem ódýr-
ara er að búa og mun bara aukast á
næstu árum.
Ekki er boðlegt að lofa ódýru húsnæði í bullandi
þenslu og skrifa undir innantómar viljayfirlýsingar
Eftir Vilhelm
Jónsson » Geðheilbrigði þjóð-
arinnar er slæmt en
sýnu verst er það hjá
stjórnvöldum, sem virð-
ast ekki hafa samvisku
og réttlætiskennd til að
haga sér eins og menn.
Vilhelm
Jónsson
Höfundur er fjárfestir.
vilhelmjons@gmail.com
Í nokkur ár hefur
staðið til að endur-
skoða í heild lög um
mat á umhverfisáhrif-
um. Ráðherra setti
starfshóp í málið í
apríl 2016 og eins og
oft á Íslandi átti það
að gerast í hvelli og
ljúka í desember
sama ár. Þörfin var
brýn, meðal annars
vegna breytinga á til-
skipun ESB og ábendinga Eft-
irlitsstofunar EFTA (ESA) um
þessi efni sem miða að því að ein-
falda matsferlið og gera það skýr-
ara en verið hefur. En einnig
vegna þess að það er almenn skoð-
un að ferlið sé flókið, taki langan
tíma og um sé að ræða margskon-
ar tafir, óvissu og óskilvirkni í af-
greiðsluferli hins opinbera á álit-
um, umsögnum og kærum.
Heildarendurskoðun var því miður
ekki lokið þegar ráðuneytið tók
málið til sín fyrir rúmu ári. Nú
fyrir páskana leggur ráðherra
hins vegar fram tvö frumvörp um
breytingar á lögunum sem bæði
fela í sér íþyngjandi ákvæði fyrir
framkvæmdaaðila og leyfisveit-
endur. Sum atriði í frumvörpunum
eru auk þess á skjön við tilskip-
unina og ábendingar ESA, ganga
lengra en tilefni er til og eru til
þess fallin að flækja ferlið enn
frekar. „Það má engu muna með
saumaskapinn,“ sagði skraddarinn
þegar hann saumaði ermina við
hálsmálið. Segja má að þetta hafi
einnig hent umhverfisráðherra.
Hann er byrjaður á bútasaum sem
erfitt er að sjá hvernig muni passa
í heildarbúning málsins. Nauð-
synjaverki er skipt upp í flaust-
urslega áfanga sem horfa ekki til
verulegra framfara. Allavega er
vandséð að tilmælum ESB um af-
markaðan málsmeðferðartíma og
einföldun á lagaumhverfinu sé
mætt á fullnægjandi
hátt. Eða að dregið sé
úr möguleikum til
þess að halda brýnum
samfélags- og sam-
gönguverkefnum í
gíslingu svo árum
skiptir.
Kerfi fyrir kerfið?
Á Alþingi hafa áð-
urnefnd frumvörp
ekki fengið mikla um-
fjöllun. Bryndís Har-
aldsdóttir þingmaður
lýsti þó í umræðu á
Alþingi um kærurétt vegna at-
hafnaleysis stjórnvalda og ein-
staklinga vel þeirri tilfinningu sem
margir hafa gagnvart kerfinu:
„Mín kenning er sú að ferlið sé
orðið það flókið að það sé meira
og minna orðið svona sérfræðinga-
mál þar sem fjöldi sérfræðinga úti
í bæ vinnur við að gera fjölda
skýrslna sem svo jafnvel stjórn-
sýslan og hvað þá almenningur
hefur bara ekki fullkomið færi á
að setja sig inn í. Ég velti fyrir
mér hvort við séum komin með
svona kerfi fyrir kerfið, en ekki
kerfi fyrir fólkið.“ Þetta er sann-
arlega umhugsunarverð kenning.
Hún styður það að nauðsynlegt sé
að endurskoða ferlið í mati á um-
hverfisáhrifum framkvæmda í
heild. Í greinargerð með frum-
varpinu sem flutt er vegna breyt-
ingar á Evrópulöggjöf segir að
umhverfisráðherra stefni að því að
hefja slíka endurskoðun síðar á
þessu ári. Er þá ekki rétt að bíða
með klastrið og ljúka verkinu sem
hafið var 2016 áður en farið er að
tefja Alþingi frá mikilvægum
verkum með bútasaumi? Það er
ákveðin hætta á að breytingar
sem lætt er inn nú muni vera tald-
ar hafa fordæmisgildi þegar Al-
þingi kemst loks í að endurskoða
lögin í heild.
Minna skrifræði, meiri ábyrgð
Það er allra hagur að vandað sé
til verka þegar fjallað er um áhrif
framkvæmda á umhverfið. Ferlið
þarf að vera tiltölulega einfalt og
skiljanlegt. Æskilegt er að skrif-
ræðið sé minna en meira og allir
aðilar, hvort sem það eru stjórn-
völd, framkvæmdaaðilar, leyf-
isveitendur, almenningur eða um-
hverfissamtök, sýni fyllstu ábyrgð.
Kæruleiðir þurfa að vera afmark-
aðar og tímasettar og fyrst og
fremst miðaðar við fyrstu stig
ferlisins þannig að raunverulegt
samtal geti átt sér stað milli kær-
enda og framkvæmdaaðila. Þannig
væri stuðlað að sem mestum ár-
angri og sem minnstum kostnaði
fyrir samfélagið. Alllir hagsmuna-
aðilar þurfa að eiga þess kost að
fá upplýsingar og koma sínum
sjónarmiðum að sem fyrst og áður
en komið er á ákvörðunarstig. Nú
þegar mikið er rætt um að byggja
þurfi upp innviði í landinu eftir
magnleysi hrunáranna er sér-
staklega mikilægt að umhverf-
ismat sé ekki sett í svo flókið og
óskilvirkt kerfi að hægt sé að
halda mikilvægum framkvæmdum
í uppnámi svo árum skiptir með
því að spila á kerfið. Fyrirhugaðar
lagabreytingar, sem hér hefur lít-
illega verið drepið á, munu hafa
veruleg áhrif á starfsumhverfi
þeirra tæknimanna sem koma að
hönnun, umhverfismati og fram-
kvæmd margskonar verkefna í
uppbyggingu innviða. Verkfræð-
ingafélag Íslands hefur því ákveð-
ið að efna til sérstaks fundar um
þessi mál á lokadegi mánaðarins.
Heildarendur-
skoðun í stað bútasaums
Eftir Pál
Gíslason »Ráðherrann er byrj-
aður á bútasaum
sem erfitt er að sjá
hvernig muni passa í
heildarbúning málsins.
Páll
Gíslason
Formaður Verkfræðingafélags
Íslands.
pg@pg.is
ÞÚ FINNUR ALLT Á FINNA.IS
VANTAR ÞIG
PÍPARA?