Fréttablaðið - 04.07.2018, Blaðsíða 11

Fjöldi klínískra kennara í
ljósmóðurfræði hefur nú sagt
starfi sínu lausu til að knýja
á um bætt kjör. Það hefur
áhrif víða. Í haust mæta ljós-
mæðranemar í skólann og
ég veit ekki hverjir eiga að
kenna þeim í klínísku námi.F
yrir nokkrum dögum sat ég
ráðstefnu sem bar yfirskriftina
‘Normal Labour & Birth Re­
search Conference’ þar sem fjallað
var um rannsóknir í tengslum við
eðlilegt ferli meðgöngu, fæðingar
og fyrstu dagana eftir fæðingu. Ráð­
stefnan var nú haldin í 13. sinn en
hún er haldin til skiptis á Englandi
og í einhverju öðru landi þar sem
sérstaklega þykir þurfa að vekja
athygli á heilbrigðisþjónustu við
verðandi mæður og nýbura. Í ár var
ráðstefnan í Michigan í USA.
Í umfjöllun um þjónustu við
barnshafandi konur og útkomu
fæðinga er stuðst við samhæfða
skráningu á nokkrum þáttum til að
auðvelda samanburð milli landa.
Árið 2008 voru Bandaríkin þann­
ig í 30. sæti þegar ungbarnadauði
(e. infant mortality) er skoðaður.
Samhengi er milli nýbura­ og ung­
barnadauða og fyrirburafæðinga
en tíðni fyrirburafæðinga í Banda­
ríkjunum er töluvert hærri en í
mörgum löndum Evrópu. Árið 2010
var tíðni keisaraskurða í USA rúm
30%. Í Bandaríkjunum sinna ljós­
mæður tæplega 11% fæðinga, þær
hafa starfsleyfi í flestum fylkjum en
kerfið er flókið og ákvarðanir um
hvernig þjónustan skuli veitt og
hver skuli veita hana byggir ekki á
bestu þekkingu á hverjum tíma.
Á síðustu fjórum árum hafa t.d.
birst nokkrar vísindagreinar um
ljósmæðrastarf í hinu virta tímariti
Lancet, þar sem áhersla er á aðkomu
ljósmæðra til að byggja upp hágæða
heilbrigðisþjónustu fyrir verðandi
mæður og nýbura. Í greinunum
er jafnframt vakin athygli á að of
miklum fjármunum sé varið í lítinn
hluta þjónustu við verðandi mæður
og nýbura, þ.e. í bráðatilvik og flókin
viðfangsefni, á kostnað þess að
byggja frekar upp góða og jafnari
þjónustu við allar verðandi mæður.
Þannig er mögulega hægt að fyrir­
byggja ýmis vandamál s.s. fjölda
fyrirburafæðinga og nýta fjármuni
þá betur.
Upphaf að góðri heilsu
Mæðra­ og ungbarnadauði hér á
landi er með því lægsta sem þekk­
ist. Á sama tíma eru færri keisara­
skurðir gerðir hér en í flestum
öðrum löndum. Þannig sýna rann­
sóknir að miðað við önnur lönd er
áhætta við meðgöngu og fæðingar
lítil á Íslandi og mjög öruggt að fæð­
ast hér. Stöðugt bætist við ný þekk­
ing um mikilvægi þess að móðir og
barn fái góða þjónustu á meðgöngu
og fyrstu vikum eftir fæðingu en
þessi tími er upphaf að góðri heilsu
til lengri tíma.
Þó árangur í heilbrigðisþjónustu
sé vissulega háður flóknu samspili
félagslegra, efnahagslegra og póli­
tískra þátta, þá er hægt að færa rök
fyrir því að greitt aðgengi að grunn­
heilbrigðisþjónustu sem veitt er af
viðeigandi fagfólki skilar sér í bættu
heilsufari þjóðar.
Á Íslandi er löng hefð fyrir starfi
ljósmæðra en á næsta ári fagnar
Ljósmæðrafélag Íslands 100 ára
afmæli. Starfssvið ljósmæðra hefur
tekið breytingum til samræmis við
þekkingu og kröfur á hverjum tíma.
Ljósmæður sinna verðandi móður
á meðgöngu, veita fæðingarhjálp
og þjónustu fyrstu vikuna eftir
fæðingu. Þær vinna innan sjúkra­
húsa, á heilsugæslustöðvum, á
fæðingarstofum og í heimahúsum.
Ljósmæður sinna ráðgjöf um kyn­
heilbrigði, brjóstagjafarráðgjöf og
ráðgjöf eftir erfiða fæðingarreynslu.
Þær sjá jafnframt um flestar reglu­
bundnar ómskoðanir sem gerðar
eru í tengslum við meðgöngu hér á
landi og vinna við krabbameinsleit
svo nokkuð sé nefnt.
Hverjir eiga að kenna?
Í haust munu tíu nemendur hefja
nám við Námsbraut í ljósmóður­
fræði við Hjúkrunarfræðideild
Háskóla Íslands. Þessir nemendur
eru teknir inn í ljósmóðurnámið að
undangengnu forvali þar sem fleiri
sækja um en komast inn. Við höfum
hingað til búið við þann munað að
starfssviðið þykir eftirsótt og því
getum við valið úr umsækjendum.
Nám í ljósmóðurfræði er tveggja
ára nám eftir hjúkrunarfræði og í
ljósmóðurnámi er u.þ.b. 60% tím­
ans þjálfun á klínískum vettvangi.
Til að mennta hæfar ljósmæður
þurfum við því ljósmæður í klínísku
starfi. Þær ljósmæður hafa margar
hverjar langa reynslu að baki en þær
eru kjölfestan í því að okkur takist
að viðhalda þeim gæðum sem við
viljum hafa á okkar námi til að geta
skilað hæfum ljósmæðrum til starfa.
Nú blasir það við að í jafn fámennri
stétt þá skiptir hver einstaklingur
máli.
Mikið hefur verið lagt í til að við­
halda góðri menntun heilbrigðis­
stétta hér á landi. Fjöldi klínískra
kennara í ljósmóðurfræði hefur nú
sagt starfi sínu lausu til að knýja á
um bætt kjör. Það hefur áhrif víða.
Í haust mæta ljósmæðranemar í
skólann og ég veit ekki hverjir eiga
að kenna þeim í klínísku námi.
Heimildir: https://www.cdc.gov/
nchs/data/databriefs/db23.pdf
h tt p : / /w w w.e u r o p e r i st at .co m /
reports/european-perinatal-health-
report-2010.html
Kjaradeila íslenskra ljósmæðra: áskorun eða ógn?
Helga
Gottfreðsdóttir
prófessor, for-
maður náms-
brautar í ljós-
móðurfræði,
Hjúkrunarfræði-
deild Háskóla
Íslands
Octavia Limo G-Tec Sjálfskiptur
Listaverð: 3.550.000 kr.
Afsláttur: -360.000 kr.
Verð frá: 3.190.000 kr.
ŠKODA Superb Limo Ambition
Listaverð: 5.060.000 kr.
Afsláttur: -480.000 kr.
Verð frá: 4.580.000 kr.
HEKLA · Laugavegi 170-174 · Reykjavík · Sími 590 5000 · hekla.is
Höldur Akureyri · Bílasala Selfoss · Bílás Akranesi · HEKLA Reykjanesbæ · BVA Egilsstöðum www.skoda.is
Nú bjóðum við takmarkað magn valdra bíla frá ŠKODA á frábæru tilboðsverði. Stundum þarf maður ekki að hugsa sig
tvisvar um – gríptu þetta einstaka tækifæri og náðu þér í nýjan ŠKODA á snilldarverði. Hlökkum til að sjá þig!
5
á
ra
á
by
rg
ð
fy
lg
ir
f
ól
ks
bí
lu
m
H
E
K
LU
a
ð
up
pf
yl
lt
um
á
kv
æ
ðu
m
á
by
rg
ða
rs
ki
lm
ál
a.
Þ
á
er
a
ð
fin
na
á
w
w
w
.h
ek
la
.is
/a
by
rg
d
Šumarverð ŠKODA
ŠKODA Á SNILLDARLEGU SUMARTILBOÐI!
Kíktu á hekla.is/skodasu
mar
og sjáðu öll sumartilboðin
!
S k o ð u n ∙ F R É T T A B L A ð i ð 11M i ð V i k u D A G u R 4 . j ú L í 2 0 1 8
0
4
-0
7
-2
0
1
8
0
5
:1
5
F
B
0
6
4
s
_
P
0
5
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
5
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
0
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
1
1
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 2
0
5
0
-D
9
4
8
2
0
5
0
-D
8
0
C
2
0
5
0
-D
6
D
0
2
0
5
0
-D
5
9
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
5
B

F
B
0
6
4
s
_
3
_
7
_
2
0
1
8
C
M
Y
K