Læknablaðið - 01.01.2018, Side 41

LÆKNAblaðið 2018/104 41
gert. Hún var dáin þegar ég kynntist Jóni
og hann saknaði hennar mjög. Jón hafði
ráðskonu sem bjó í húsinu og hugsaði vel
um hann. Hann var af þeirri kynslóð sem
áleit húsverk ekki vera karlmannsstarf! Eitt
sinn bauð hann okkur hjónum til veislu.
Þá var í heimsókn á Íslandi prófessor Egill
Snorrason frá Kaupmannahöfn og hafði
fært Læknaminjasafninu í Nesi góðar gjaf-
ir. Jón var helsta driffjöðrin í stofnun þess.
Hann var einnig árum saman formaður Fé-
lags áhugamanna um sögu læknisfræðinn-
ar og þess fremsti talsmaður. Auk Egils
var þarna komin helsta elíta eldri lækna
á Íslandi með mökum, auk okkar hjóna
sem vorum yngst í hópnum. Á borðum var
glænýr soðinn lax með bráðnu smjöri, nýj-
um kartöflum, sýrðum agúrkum og eðal-
hvítvíni. Jón var einn þeirra manna sem
hafði mjög gott af að smakka vín og fór
ákaflega vel með það. Mér er minnisstætt
hvað veislan heppnaðist vel og hvað hann
var góður gestgjafi.
Jón sat í áratugi í stjórn stúdentagarð-
anna. Á háskólaárum mínum voru svo
kölluð Garðsböll haldin á Gamla garði.
Þetta voru dálítið sérkennilegar samkom-
ur, eiginlega þrískiptar. Í kjallaranum var
selt áfengi á „hagstæðu verði“. Aðeins ein
sort, svarti dauði, og reiddur fram í þykk-
um leirföntum sem annars voru notaðir
undir kaffi. Á barnum var gjarnan sungið
án undirleiks. Í salnum á fyrstu hæð var
músík og dansað. Þar var venjulega mjög
heitt, dampurinn af fólki steig til lofts,
þéttist þar og féll síðan til baka sem létt
rigning. Svo voru auðvitað partí í öðru
hverju herbergi. Magnús Óskarsson borg-
arlögmaður lýsir því í bók sinni Brosað í
bland að stúdent á Gamla Garði hafi kært
þessi böll. Vonlaust væri að festa svefn fyrr
en í fyrsta lagi klukkan 4 og þetta gæti alls
ekki gengið. Málið kom til kasta stjórnar
stúdentagarðanna, kærandinn mættur og
Jón Steffensen í forsvari fyrir stjórnina.
Jón vildi fyrst vita hve oft böllin væru. Þau
voru 5 á vetri, þar af eitt í jólafríinu. Síðan
vildi hann vita hvenær stúdentinn byrjaði
lestur á sunnudagsmorgnum. Það reyndist
kl. 9, en eftir böll sagðist stúdentinn alls
ekki getað byrjað fyrr en á hádegi. „Sá
stúdent sem þolir ekki að missa 12 klst.
frá sunnudagslestri á vetri á ekkert erindi
í Háskóla Íslands,“ sagði Jón og málið var
útrætt.
Þótt Jón væri hættur störfum við Há-
skólann sat hann ekki aðgerðarlaus. Hann
safnaði munum fyrir Læknaminjasafnið og
vann að skrásetningu þeirra. Einnig vann
hann mikið starf við að ráða í dagbækur
Sveins Pálssonar, en Sveinn notaði ótæpi-
lega skammstafanir og erfitt að vita hvort
þar væri að baki íslenska eða latína!
Það reyndist ekki erfitt að vera læknir
Jóns. Framfarir urðu í astmameðferð og
seinni árin þurfti hann ekki sjúkrahúsvist
vegna þess. Mér er hins vegar minnisstætt
að hann fékk blóðtappa í lunga og var þá
nokkuð brugðið. Sagði mér að sá kvilli
hefði orðið móður sinni að bana. Ég sagði
sem var að meðferð við þeim sjúkdómi
hefði tekið miklum framförum og hann
fékk sína 6 mánaða blóðþynningu og síð-
an ekki söguna meir. Þegar blóðtappinn
greindist lá hann nokkra daga á Landspít-
alanum og þá var kosið til borgarstjórnar
í Reykjavík. Þann laugardagsmorgun
hring di í mig hjúkrunarfræðingur og sagði
að Jón heimtaði að fara að kjósa. Þeim leist
miðlungi vel á það og vísuðu málinu til
mín. Ég fékk að tala við Jón og honum var
talsvert niðri fyrir. „Þessar kvensur vilja
ekki að ég fari, en ég get það vel. Hún
Ástríður kemur og sækir mig og skilar
mér til baka.“ Ég vissi að Ástríður var
Thorarensen og allir vita hverjum hún er
gift! Það hvarflaði ekki að mér að reyna að
hindra för hans.
Í kringum 84 ára aldur kom í ljós lítil
íferð í lunga Jóns. Við ræddum það af
hreinskilni og rifjuðum upp eldri reyk-
ingasögu. Aldurinn var orðinn hár og
lungnastarfsemi léleg svo skurðaðgerð
kom ekki til greina. Jón hafði ekki áhuga
á krabbameinslyfjameðferð og okkur kom
því saman um að útiloka berkla, en láta
aðrar rannsóknir lönd og leið. Meinið óx
hægt og hann lifði sæmilegu lífi í tvö ár.
Mér er okkar síðasti fundur ákaflega
minnisstæður. Ég hafði lagt hann inn á
Vífilsstaði og var á förum til útlanda í frí
og við vissum báðir vel að hverju dró. Það
var fátt sagt, en handtakið var ákaflega
hlýtt. Ég náði ekki að fylgja honum til graf-
ar, en mig hefur lengi langað til að minnast
hans. Það eru ekki margir vandalausir sem
mér hefur verið hlýrra til. Ég minnist hans
ætíð er ég heyri góðs manns getið.
Málverk eftir Kjarval sem hékk í borðstofu Jóns. Myndin nú í eigu Læknafélags Reykjavíkur.
Skrifborðsstóll Jóns sem er í safni því sem hann ánafn-
aði Þjóðarbókhlöðunni eftir sinn dag. Áklæðið saumaði
Kristín Ólafs, eiginkona hans.