Morgunblaðið - 06.04.2018, Qupperneq 22

22
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 6. APRÍL 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Boðað var tilleiðtoga-fundar í
Ankara í vikunni
þar sem þeir Re-
cep Tayyip Er-
dogan, forseti Tyrklands, Vla-
dimír Pútín, forseti
Rússlands, og Hassan Rouh-
ani, forseti Írans, sammælt-
ust um að leita yrði allra leiða
til þess að koma á varanlegu
vopnahléi í sýrlenska borg-
arastríðinu. Fundur forset-
anna þriggja var fróðlegur
fyrir margra hluta sakir, ekki
síst fyrir þá sök að forseti
Bandaríkjanna var hvergi sjá-
anlegur, þó eiga Bandaríkin
að heita bandalagsríki Tyrk-
lands og áhrifaríki í þessum
heimshluta.
Samskipti Erdogans og
vesturveldanna hafa hríð-
versnað á síðustu vikum og
mánuðum og herferð Tyrkja
gegn Kúrdum, sem hingað til
hafa verið helstu bandamenn
Bandaríkjanna í baráttunni
gegn Ríki íslams í Sýrlandi,
hefur ekki orðið til þess að
bæta þar úr. Og það var til
þess tekið, hversu mikil sam-
staða virtist ríkja á milli Er-
dogans og hinna forsetanna
tveggja, jafnvel þó að Tyrkir
hafi reynt að bola Assad Sýr-
landsforseta úr embætti í
óþökk hinna.
Ljósmyndir sem birtust frá
fundinum af forsetunum
þremur ýttu enn
frekar undir þá
ímynd að þarna
væru þrír nánir
bandamenn að
hittast, frekar en
bakhjarlar fylkinganna
tveggja sem nú berast á bana-
spjót í Sýrlandi.
Sama dag og leiðtogafund-
urinn var haldinn bárust svo
fregnir um að Trump Banda-
ríkjaforseti vildi draga allt
bandarískt herlið til baka frá
Sýrlandi sem fyrst. Segja má
að þær hafi undirstrikað að
Bandaríkjamenn hafa verið á
afturfótunum í Sýrlandi, nær
allar götur frá því að Obama
setti fram innantóma hótun
sína um „rauð strik“ og „al-
varlegar afleiðingar“ ef Assad
myndi beita efnavopnum gegn
saklausum borgurum. Þó að
tíðindin væru að hluta til bor-
in til baka síðar um daginn
voru skilaboðin skýr: Banda-
ríkin munu ekki ráða því hver
niðurstaðan í Sýrlandi verður.
Raunar virðist sem endan-
leg úrslit séu ljós. Eftir rúm-
lega sjö ára blóðsúthellingar
er staða Assads nærri því
jafntraust og þegar upp-
reisnin hófst, þó að landið
sem hann ríkir yfir sé að
stórum hluta rústir einar.
Verði þetta niðurstaðan má
líka spyrja hvort ekki hefði
mátt binda enda á þjáningar
almennra borgara mun fyrr?
Assad mun líklega
halda völdum í
rústum Sýrlands}
Fundað um örlögin
Oft vill bera áþví í umræðu
um menntamál og
heilbrigðismál að
nær allur rekstur á
þessum sviðum
skuli vera á hendi hins op-
inbera. Þegar þessu er fylgt
eftir í framkvæmd, eins og of
mikið er gert af hér á landi, er
hætt við að þjóðfélagið missi af
miklu. Með því að stuðla að
fjölbreyttara rekstrarformi
leysist úr læðingi sköp-
unarkraftur og líklegt er að
fólk standi þá frammi fyrir
meiri fjölbreytni og betri þjón-
ustu.
Í þessu sambandi má benda
á athyglisvert viðtal við Hol-
lendinginn Simon J. Steen, for-
mann Samtaka sjálfstæðra
skóla í Evrópu, sem birt var í
Morgunblaðinu í gær. Steen
bendir á að sjálfstæðir skólar,
sem eru þeir skólar sem ekki
eru reknir af hinu opinbera,
hafi notið mikillar velgengni í
Hollandi. Flestir skólar þar séu
sjálfstæðir, þar sé eftirlit með
skólum og samanburður þeirra
á milli, en þar sé ekki aðal-
námskrá þó að
gerðar séu lág-
markskröfur um
árangur. Og árang-
urinn virðist vera í
lagi, í það minnsta
hefur Holland staðið sig vel í
PISA-könnunum, að sögn
Steen.
Í viðtalinu er hann spurður
út í mögulega mismunun barna
eftir efnahag foreldra í þessu
kerfi, en hann bendir á að í
Hollandi komi allt rekstrarfé
skólanna frá hinu opinbera,
þannig að val á skóla ræðst
ekki af efnahag foreldra.
Mikilvægt er í umræðu um
rekstrarform í menntakerfi og
heilbrigðiskerfi að greina á
milli rekstrarformsins og þess
hver greiðir fyrir þjónustuna.
Ekkert er því til fyrirstöðu að
hið opinbera greiði stærstan
hluta eða jafnvel allan kostn-
aðinn við þjónustuna þó að
reksturinn geti verið á höndum
annarra en hins opinbera.
Kostir einkarekstrarins geta
engu að síður náðst fram með
betri þjónustu og hagkvæmari
rekstri.
Einkareknir skólar
hafa skilað góðum
árangri í Hollandi}
Sjálfstæðir skólar
Þ
að hefur væntanlega ekki farið
fram hjá neinum að ríkisstjórn
Katrínar Jakobsdóttur hefur gefið
út fjármálaáætlun fyrir árin 2019-
2023.
Ég viðurkenni að ég var spennt þegar ég
fékk áætlunina í hendur. Yfirskriftin leit ágæt-
lega út, þ.e.:
„Styrkari samfélagsinnviðir, lægri skattar
og betri þjónusta.“
Það var jú í lagi að vera eftirvæntingarfull,
sérstaklega þegar mér var í fersku minni
markmiðið sem ríkisstjórnin setti sér í upp-
hafi. Þar kom m.a. fram að það skyldi einhenda
sér í þau lykilverkefni sem kæmu Íslandi í
fremstu röð þannig að hér væri gott að lifa og
starfa fyrir unga sem aldna.
Þvílík vonbrigði, fjármálaáætlunin sýnir svo ekki verð-
ur um villst hver er hin raunverulega forgangsröðun
ríkisstjórnarinnar. Það á t.d. að lækka sérstakan banka-
skatt og fjárfesta í Húsi íslenskra fræða en það er hvergi
minnst á það einu orði að það eigi að bæta afkomu þeirra
sem lökustu kjörin hafa. Það er hvergi talað um þau rúm
9% barna sem líða hér mismikinn skort. Ekki er einu ein-
asta orði vikið að því að leiðrétta kjör eldri borgara og ör-
yrkja sem þó er sífellt lofað kjarabótum fyrir hverjar
kosningar. Innantóm svikin loforð sem enginn vilji virðist
vera til að efna. Nú í boði ríkisstjórnar Katr-
ínar Jakobsdóttur.
Við búum í einu ríkasta landi heims í bull-
andi góðæri. Ég skil ekki af hverju við getum
ekki komið okkur saman um að útrýma fá-
tækt. Það er svo margt hægt að taka til
bragðs, t.d. lagfæra skerðingarkerfið þannig
að margir öryrkjar og eldri borgarar eigi
möguleika á að losa sig úr fátæktinni sem þeir
nú búa við. Við getum endurskoðað persónu-
afsláttinn þannig að þeir sem hafa minnstu
tekjurnar greiði engan skatt. Við getum byggt
upp félagslegt húsnæðiskerfi fyrir alla þá sem
þurfa á því að halda. Við getum gert allt fyrir
fólkið okkar, það eina sem til þarf að koma er
samstaða og viljinn til góðra verka.
Tökum saman höndum hvar í flokki sem við
stöndum
Ég á mér þann draum að einn góðan veðurdag auðnist
okkur sú gifta að allir alþingismenn, hvar í flokki sem þeir
standa, sameinist í baráttunni gegn fátækt. Að við sem
höfum verið valin til að hugsa um velferð þjóðarinnar
séum þess verðug. Að þegar lögð er fram 5 ára fjárhags-
áætlun sé það aldrei neinn vafi hver forgangsröðunin er
Fólkið fyrst !
Inga Sæland
Pistill
Útrýmum fátækt
og gerum það saman
Höfundur er alþingismaður og formaður Flokks fólksins.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Erna Ýr Öldudóttir
ernayr@mbl.is
Frá síðustu aldamótum erufjögur dæmi um að ein-staklingar yngri en 18 árahafi stofnað til hjúskapar
hérlendis eða verið í hjúskap þegar
þeir fluttu til landsins. Samkvæmt
upplýsingum Morgunblaðsins er um
að ræða tvo Íslendinga og tvo ein-
staklinga frá Evrópulöndum, allt
stúlkur frá 16 ára aldri. Ekki var þó
um hjónabönd einstaklinga með telj-
andi aldursmun að ræða.
Fyrirspurn um barnahjónabönd
hefur verið lögð fram á Alþingi, frá
Andrési Inga Jónssyni, þingmanni
VG, til Sigríðar Á. Andersen. Í fyr-
irspurninni er m.a. spurt hve oft
ráðuneytið hafi veitt undanþágu
vegna einstaklinga undir sjálfræð-
isaldri vegna hjúskapar, frá því nú-
gildandi hjúskaparlög tóku gildi árið
1993.
Heimild fyrir undanþágu
Í lögunum er heimild fyrir und-
anþágu frá kröfu um að ein-
staklingar hafi náð sjálfræðisaldri
þegar þeir stofna til hjúskapar, að
fenginni afstöðu forsjárforeldra.
Sjálfræðisaldur var hækkaður
úr 16 árum upp í 18 ár með lögræð-
islögum sem tóku gildi í janúar 1998,
en það er fimm árum eftir að hjú-
skaparlögin tóku gildi.
„Hugmyndin að fyrirspurninni
kviknaði á hliðarviðburði sem ég sat
á vegum kvennanefndar Sameinuðu
þjóðanna (SÞ) í New York í síðasta
mánuði,“ sagði Andrés Ingi í samtali
við Morgunblaðið. Íslensk stjórnvöld
ásamt stjórnvöldum í Afríku-
ríkjunum Malaví og Sambíu í sam-
starfi við Stofnun SÞ um kynja-
jafnrétti og valdeflingu kvenna (UN
Women) og Jafnréttisskóla Háskóla
Sameinuðu þjóðanna (UNU-GEST)
við Háskóla Íslands stóðu að við-
burðinum, sem haldinn var 15. mars
sl. og yfirskrift hans var „Áskoranir
og tækifæri við að ná fram kynja-
jafnrétti og valdeflingu kvenna og
stúlkna í dreifbýli.“
Í því samhengi var rætt um leið-
ir sem Malaví og Sambía hafa farið
til að koma í veg fyrir að börn, að-
allega stúlkur, séu giftar á barns-
aldri, skv. upplýsingum af vef stjórn-
arráðsins. Þriðjungur barnabrúða
mun eiga heima í Afríku sunnan
Sahara. Heimsmarkmið SÞ um sjálf-
bæra þróun er að afnema alla skað-
lega siði, þ.á m. barnahjónabönd, fyr-
ir árið 2030, en aðeins hefur dregið
úr þeim um 15% á sl. áratug.
„Þar sem þetta er vandamál,
sérstaklega sunnan Sahara, eru oft
glufur í lögum notaðar til að komast í
gegn með barnahjónabönd. Af rælni
kíkti ég á íslensku lögin og kom auga
á svona glufu. Ég reikna ekki með
því að hún hafi verið notuð og spurði
því ráðherrann hversu mörg dæmin
væru hérlendis og vonast til að svar-
ið verði núll. Hvert sem svarið verð-
ur vona ég að við getum orðið sam-
mála um að loka þessari glufu af því
að ég sé ekki hvaða ástæða er til að
hafa hana í lögum,“ segir Andrés
Ingi.
Ísland líti í eigin barm
„Við erum í þróunarsamvinnu
að vinna bug á barna-
hjónaböndum í öðrum
löndum. Spurningin er
hvort við ættum þá ekki
að fara fram með góðu
fordæmi og loka þessari
glufu í okkar lögum,“
að sögn Andrésar Inga.
Skrifstofa Alþing-
is staðfesti móttöku
fyrirspurnarinnar og
vísaði henni til dóms-
málaráðuneytisins 20.
mars sl.
Barnahjónabönd eru
möguleg á Íslandi
Ljósmynd/UNICEF
Barnahjónabönd Einstaklingar yngri en 18 ára geta sótt um undanþágu
til að stofna til hjúskapar sem má veita að fenginni afstöðu foreldra.
Mikil reiði blossaði upp í Sví-
þjóð er útlendingastofnun þar-
lendis gaf út leiðbeiningabækl-
ing til fólks í hjúskap með
einstaklingi á barnsaldri. Hann
hefur nú verið fjarlægður. Í
Svíþjóð voru 132 börn skráð í
hjónaband árið 2016, en lög-
legur aldur er 18 ár. The Local
segir að hjónabönd barna séu
viðurkennd í Svíþjóð, hafi verið
stofnað til þeirra erlendis.
Stjórnvöld hafa nú lagt til
bann við hjónaböndum yngri
en 18 ára. Gagnrýnendur segja
sum Evrópuríki leyfa
hjúskap frá 16 ára
aldri og algert bann
geti valdið mörgum erf-
iðleikum. Of mikil inn-
grip stjórnvalda verði í
einkalíf fólks. Öðrum
finnst tillagan ekki
ganga nógu langt og
segja að Svíar eigi að
ganga fram fyrir skjöldu
með algeru banni.
Olli mikilli
hneykslun
BÆKLINGUR Í SVÍÞJÓÐ