Morgunblaðið - 30.08.2018, Qupperneq 34

34 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 30. ÁGÚST 2018
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Eftir fjögurra ára ræktun í Saltvík, rétt inn-
an við Húsavík, fer fyrsta sendingin af lifandi
ostrum væntanlega til Reykjavíkur í vikunni.
Nú eru fjórar kynslóðir eða árgangar ostru-
skelja í eldi í Skjálfanda, en það hefur tekið
lengri tíma en reiknað var með í upphafi. Í
stað 3-4 ára tekur ræktun í köldum sjónum
4-5 ár þar til ostran er komin í heppilega
matarstærð.
Allt í Skelfiskmarkaðinn
Það er fyrirtækið Víkurskel sem stendur
að framleiðslunni og fyrst í stað fer hún öll á
nýjan veitingastað í Reykjavík, Skelfiskmark-
aðinn við Klapparstíg. Kristján Phillips og
Geir Ívarsson hafa frá því í sumar verið í
fullu starfi við ræktunina, en áður sinntu þeir
henni með öðrum störfum á Húsavík.
Meðeigendur þeirra í fyrirtækinu eru Hús-
víkingarnir Jóel Þórðarson og Heiðar Gunn-
arsson, skipstjóri og stýrimaður á togaranum
Guðmundi í Nesi RE, og fyrir nokkru bætt-
ust þau Hrefna Sætran og Ágúst Reynisson,
sem eru meðal eigenda Skelfiskmarkaðarins,
í hópinn. Þá hefur Atvinnuþróunarfélag Þing-
eyinga stutt dyggilega við þessa frumkvöðla-
starfsemi á Húsavík.
Næsta kynslóð væntanleg
Frá árinu 2014 hafa um 500 þúsund ostru-
lirfur verið keyptar frá eldisstöð á Norður-
Spáni árlega og settar í sjó í Saltvík. Árgang-
ur 2018 er væntanlegur til landsins eftir að
hafa verið í einangrun í stöðinni á Spáni.
Á næstunni verða um 10% af árgangi 2014
send suður en stærstu skeljarnar eru að
komast í sölustærð. Kristján Phillips segir að
það verði um 20 þúsund skeljar eða ríflega
100 kíló. Ef allt gangi upp á næsta ári geti
framleiðslan þá orðið 3-400 þúsund ostrur.
„Það fer vonandi mun meira frá okkur á
næsta ári, þetta lítur ágætlega út og á að
geta gengið. Það þarf mikla þolinmæði í að
þróa þetta, en ég hef fulla trú á að það sé
framtíð í þessu. Ég er líka óhræddur við að
fullyrða að þessar hægvaxta ostrur úr hrein-
um en köldum sjónum séu bestu ostrur sem
völ er á,“ segir Kristján.
Misstu búrin í fárviðri
Ostrurnar eru ræktaðar í grindum eða
búrum sem fest eru í línur sem koma í veg
fyrir að þær falli til botns. Á ýmsu hefur
gengið í ræktuninni, sem þeir byrjuðu með
árið 2011. Árið 2013 misstu þeir búrin með
skeljunum í fárviðri með 12-13 metra öldu-
hæð inn flóann og þurftu að byrja upp á nýtt.
Áður höfðu þeir Kristján og Geir reynt fyrir
sér með kræklingarækt.
Kristján átti hugmyndina að ostruræktinni,
en hann hefur lengi verið áhugamaður um
skelrækt og stundað köfun. Með ræktuninni
vildi hann reyna eitthvað nýtt og auka mögu-
leika í atvinnulífi á Húsavík.
Kristján segir að mögulegt sé að rækta
skeljarnar að öllu leyti hér á landi. Kostnaður
yrði hins vegar of mikill miðað við að Víkur-
skel er eina fyrirtækið sem ræktar ostrur hér
við land.
Stöðugt verið að sækja um leyfi
Hann segir að mörg ljón hafi verið í veg-
inum, en nú séu þeir vonandi að ná stórum
áfanga með því að senda fyrstu ostrurunar
suður.
„Enn erum við þó ekki komnir með öll
leyfi inn á borð til okkar, segir Kristján. „Frá
því að við byrjuðum 2010 höfum við stöðugt
verið að sækja um leyfi fyrir hvert skref í
framleiðslunni með tilheyrandi vinnu og
kostnaði.“
Lifandi ostrur senn á suðurleið
 Ræktun í Saltvík við Húsavík hefur tekið lengri tíma en reiknað var með í upphafi  „Bestu ostrur
sem völ er á“ úr hreinum en köldum sjó  Mörg leyfi nauðsynleg með tilheyrandi vinnu og kostnaði
Morgunblaðið/Hafþór Hreiðarsson
Frumkvöðlar Kristján Phillips hjá Víkuskel hífir ostrubúr upp á bryggju á Húsavík í sumar.
Ljósmynd/Víkurskel
Víkurskel Ostrur þykja sælkermatur, en
handtökin í ræktuninni eru mörg.
Hugmyndir voru um ostrurækt við
landið í lok fjórða áratugarins, en
sænska fyrirtækið Stigfjordens
Ostronodlingar hafði sent fyrirspurn
um það til atvinnumálaráðuneytisins
1936 hvort það teldi æskilegt að
fyrirtækið gerði tilraunir með ostru-
rækt hér við land. Viðbrögð hér-
lendis voru jákvæð, en ekkert varð
úr framkvæmdum.
Alþingi samþykkti 12. júlí 1939 lög
um ostrurækt og segir meðal annars
í þeim:
gr. [Ráðherra] skal heimilt að
ákveða í reglugerð, að tiltekin svæði
í fjörðum inni skuli um tiltekinn tíma
friðuð til ostruræktar fyrir hvers
konar veiðum, öðrum en ostruveið-
um … Slík friðun skal þó því skilyrði
bundin, að hún komi ekki í bága við
veiðiskap, sem fyrir er á svæðinu,
hvort heldur er um að ræða veiði
nytjafiska eða skelfiskatekju, nema
samkomulag náist við þá, er þar eiga
hagsmuna að gæta, og enn fremur,
að forstjóri fiskveiðideildar rann-
sóknarstofnunar atvinnuveganna
telji ostrurækt nytjavænlega hér við
land.
2. gr. Enginn má stunda ostrurækt
á friðlýstu svæði nema með leyfi [ráð-
herra]. Leyfi þessi má veita inn-
lendum og erlendum félögum og ein-
staklingum, og skulu þau bundin við
ákveðin svæði og til ákveðins ára-
fjölda....
3. gr. Sérhver, sem á land eða hef-
ur land til afnota, er liggur að frið-
lýstu svæði, er skyldur til að þola þær
eignarkvaðir, óhagræði eða tak-
mörkun á afnotarétti, sem ostru-
ræktin hefur í för með sér, allt gegn
því, að fullar bætur komi fyrir af
hálfu leyfishafa …
4. gr. Heimilt er að undanþiggja
tilrauna-ostrur (móðurdýr) öllum
innflutningsgjöldum …
Stórkostleg atvinnugrein
Í greinargerð með frumvarpinu
segir að ostruveiðar og ostrurækt sé
stórkostleg atvinnugrein víða um
heim. Á heimsmarkaðinum séu ostr-
ur verðmestar af öllum skelfiski,
enda mjög dýrar. Langt sé síðan hinn
eðlilegi ostrustofn hætti að fullnægja
eftirspurninni, og hafi ostrurækt því
verið stunduð með góðum árangri
um langt skeið.
„Ostrur eru ekki til við strendur
Íslands, en nokkrar líkur eru til þess
að möguleikar séu á því að hægt sé
að rækta þær hér en þá eingöngu i
Faxaflóa, á svæðinu frá Akranesi til
Seltjarnarness, samkvæmt þeim
rannsóknum sem fram hafa farið á
þessu atriði,“ segir í greinargerðinni.
Lög um ostrur 1939
 Svíar með hugmyndir um ræktun