Skírnir - 01.09.2016, Blaðsíða 40

setans höfðu tilætluð áhrif. Alþingi afgreiddi ekki frumvarpið.
Nokkru síðar gengu forsvarsmenn undirskriftanna til fundar við
forsetann á Bessastöðum. Vefsíða forsetaembættisins geymir frá-
sögn af fundinum:
Forseti tekur á móti forsvarsmönnum undirskriftarsöfnunar Þjóðareignar
þar sem hvatt er til þess að forseti vísi í þjóðaratkvæðagreiðslu lögum um
ráðstöfun fiskveiðiauðlinda til lengri tíma en eins árs á meðan ekkert
ákvæði um þjóðareign á auðlindum hafi verið sett í stjórnarskrá og þjóðinni
ekki tryggt fullt gjald fyrir afnot þeirra. Nöfn 53.571 Íslendinga fylgdu með
áskoruninni. Forseti vísaði af þessu tilefni til yfirlýsingar frá 9. júlí 2013
þar sem stjórnvöld, Alþingi og ríkisstjórn voru hvött til að ná varanlegri og
víðtækari sátt um skipan fiskveiða og arðgreiðslur til þjóðarinnar. Jafn-
framt lýsti forseti hvernig undirskriftarsafnanir og meðferð mála varðandi
fjölmiðlafrumvarp, lög um Icesave og sú söfnun sem nú væri afhent sýndu
allar hve lifandi málskotsrétturinn væri í hugum þjóðarinnar. Almenningur
í landinu hefði áréttað hann með ólíkum hætti og þessi fjögur dæmi væru
skýr staðfesting þess.14
Engin ríkisstjórn gat gengið að því vísu að Ólafur Ragnar Grímsson
undirritaði lög sem Alþingi samþykkti. Endanleg staðfesting laga
er þar með færð frá Alþingi til þjóðarinnar í almennri atkvæða -
greiðslu — þegar forseta Íslands þóknast að beita valdi sínu. Í þetta
sinn ákvað ríkisstjórnin að taka ekki þá áhættu.
Hið eilífa deiluefni — stjórnarskrá íslenska lýðveldisins
Ítrekað ákall Ólafs Ragnars um þjóðarsamstöðu og sameiginlega
framtíðarsýn breytti ekki einni staðreynd: Rúmlega 70 árum eftir
stofnun lýðveldis á Íslandi hafa forystumenn í stjórnmálum ekki
efnt gefin fyrirheit um endurskoðun stjórnarskrárinnar. Samkvæmt
lýðveldisstjórnarskránni taka breytingar á stjórnarskrá eingöngu
276 svanur kristjánsson skírnir
14 Sbr. „Dagskrá forseta. 2015, 20. júlí“. Ólafur Ragnar nefndi ekki dæmin þegar
hann neitaði hliðstæðum óskum um afskipti forseta Íslands: Öryrkjamálið
(2000–2001); Kárahnjúkavirkjun (2003), Sbr. Svanur Kristjánsson 2014: 273–281,
294–296. Ekki var heldur getið um staðfestingu forsetans á mjög umdeildum
lögum um lækkun veiðigjalda (2013).