Skírnir - 01.09.2016, Blaðsíða 51

287varðmaður gamla íslands
hann mikla innistæðu umburðarlyndis hjá forseta Íslands eftir að
hafa við stjórnarmyndun árið 2013 leynt hann upplýsingum um
eignir þeirra hjóna í aflandsfélagi. Þá hafði forsetinn á sínum tíma
fært Sigmundi Davíð umboð til að mynda ríkisstjórn á grundvelli
sameiginlegra stefnumála þeirra en hafnað Bjarna Benediktssyni,
formanni stærri flokks.24
Engu að síður bar Sigmundur Davíð upp beiðni um þingrof við
forseta Íslands og svaraði síðan neitandi þegar forsetinn spurði um
samráð forsætisráðherra við Bjarna Benediktsson formann Sjálf -
stæðis flokksins. Strax eftir fund þeirra hélt forseti Íslands blaða -
mannafund og skýrði frá beiðni Sigmundar Davíðs um þingrof.
Jafnfram átaldi hann framgöngu forsætisráðherra, bæði fyrir að
áskilja sjálfum sér einhliða rétt til þingrofs og fyrir að hafa ekki
samráð við samstarfsflokkinn í ríkisstjórn.25 Eftir fundinn lýsti einn
fréttaskýrandi lýsingu og orðfæri forsetans sem „niðursallandi og
niðurlægjandi fyrir forsætisráðherra sem horfinn var á braut. Eftir
ræðu forsetans mátti öllum vera ljóst að Sigmundur Davíð mundi
ekki sitja öllu lengur á stóli forsætisráðherra“ (Guðmundur Magn-
ússon 2016). Guðni Th. Jóhannesson sagnfræðingur kallaði mál-
flutning forsetans „ískalda aftöku pólitísks fóstursonar“ (Guð -
mundur Magnússon 2016).
Aðeins tveimur dögum síðar var boðað til fundar ríkisráðs á
Bessastöðum. Þar vék Sigmundur Davíð úr stóli forsætisráðherra
og við tók Sigurður Ingi Jóhannsson, varaformaður Framsóknar-
flokks.
Fyrir ríkisráðsfundinn tók forsetinn á móti nokkrum meðlimum
„Jæja-hópsins“ sem staðið hafði fyrir mótmælum á Austurvelli sem
náðu hámarki 4. apríl 2016 þegar um 26.000 manns komu saman og
kröfðust afsagnar ríkisstjórnarinnar, þingrofs og nýrra kosninga.
Íslenskt lýðræði var í miklum vanda eins og kemur glöggt fram í
greiningu Jóns Gunnars Bernburg félagsfræðings:
Hneykslismálin sem leiddu til mótmælanna í aprílmánuði — að valdamiklir
íslenskir stjórnmálamenn hafi reynst nátengdir svona gjörningum — fengu
skírnir
24 Sbr. það sem áður er til vitnað: „Forsetinn veitir Sigmundi Davíð umboðið“ 2013.
25 Sbr. tilvísun í neðanmálsgrein 22.