Jökull - 01.12.2007, Blaðsíða 85

Society report
Landslag í grennd Kvískerja í fortíð og framtíð:
Niðurstöður íssjármælinga á Kvíár-, Hrútár- og Fjallsjökli
Eyjólfur Magnússon, Helgi Björnsson og Finnur Pálsson
Jarðvísindastofnun Háskólans, Öskju, Sturlugötu 7, 101 Reykjavík; eyjolfm@raunvis.hi.is
ÁGRIP — Samkvæmt íssjármælingum, sem gerðar voru á Kvíár-, Hrútár- og Fjallsjökli sumarið 2006, er
Fjallsjökull allt að 450 m þykkur og grafinn 180 m niður fyrir sjávarmál. Hrútárjökull er þykkastur um 300 m
og botn hans liggur lægst í 10 m hæð yfir sjó. Þykkt Kvíárjökuls er mest 350 m en hann er grafinn allt að 100 m
niður fyrir sjávarmál. Ef þessir jöklar hopa hratt mun Fjallsárlón verða stærst tæpir 11 km2, um 70 m djúpt að
jafnaði en dýpst um 210 m áður en það tekur að fyllast af seti. Einnig mun myndast lón framan víð Kvíárjökul
sem verður stærst um 3 km2, 60 m djúpt að meðaltali en 130 m dýpst. Sé gert ráð fyrir að í upphafi Litlu
ísaldar hafi jaðrar þessara jökla ekki náð niður fyrir 100 m hæð yfir sjó og þar fyrir neðan hafi verið árslétta
má áætla að Kvíárjökull hafi síðan þá, rutt í burtu 0.25±0.06 km 3 af ár- og jökulseti. Á sama tíma munu Fjalls-
og Hrútárjökull hafa rofið 1.3±0.3 km3. Sé reiknað með að þetta rof hafi átt sér stað á fjórum öldum hefur
rofhraðinn verið um !12 m/öld að jafnaði yfir rofsvæði Kvíárjökuls og !15 m/öld fyrir Fjalls- og Hrútárjökul.
INNGANGUR
Sumarið 2006 voru gerðar íssjármælingar á Kvíár- ,
(1. mynd), Hrútár- og Fjallsjökli (2. mynd). Tilgangur
mælinganna var að kortleggja landslag undir jöklun-
um og með því bregða ljósi á það hvernig landsvæðið
í nágrenni Kvískerja mun líta út ef þessir jöklar hverfa
en einnig að afla gagna til þess að meta hvernig land
gæti hafa litið út við landnám og þar með rof jökl-
anna frá þeim tíma. Auk þess munu mæliniðurstöður
nýtast til frekari rannsókna á þessum jöklum. Mæl-
ingarnar voru styrktar af Kvískerjasjóði en einnig hef-
ur Alþingi styrkt íssjármælingar á suður-skriðjöklum
Vatnajökuls, undanfarin ár.
MÆLINGAR OG ÚRVINNSLA
Sökum þess hve þessir jöklar eru ógreiðfærir voru ein-
ungis gerðar íssjármælingar í stökum punktum. Á
hverjum mælistað voru sett út sendi- og móttökuloft-
net með 30–80 m millibili og með því aðmæla hversu
lengi rafsegulbylgja er að berast frá sendiloftnetum
niður á jökulbotn og þaðan upp í móttökuloftnet má
reikna út þykkt jökulsins miðja vegumilli loftnetanna.
Alls voru gerðar 70 mælingar á Fjallsjökli, 31 mæling
á Hrútárjökli og 34 á Kvíárjökli en auk þess voru gerð-
ar 19 dýptarmælingar á Fjallsárlóni. Almennt voru
250 til 500 m á milli mælistaða.
Dreifni punktmælinga má sjá á 3. mynd og 4.
mynd. Túlkun mælinga er ekki alltaf einhlít ef fleiri
en eitt endurkast kemur fram og ekki ljóst hvert þeirra
kemur frá jökulbotni. Þeir punktar þar sem einhlít-
ar niðurstöður fengust eru sýndir með svörtum krossi.
Þar sem greindust tvö eða fleiri endurköst var valin
sú niðurstaða sem best féll að nálægum mælingum og
því talin sú líklegasta. Þeir punktar eru sýndir með
rauðum krossi. Af 3. mynd og 4. mynd má sjá að
Fjallsjökull er mest 450 m þykkur og grefur sig allt að
180 m niður fyrir sjávarmál. Mesta þykkt Kvíárjök-
uls er röskir 350 m og hefur hann grafist nærri 100 m
niður fyrir sjávarmál. Þykkt Hrútárjökuls er mest um
300 m en botn hans liggur lægst í um 10 m y.s.
JÖKULL No. 57 83