Breiðfirðingur - 01.04.2009, Side 79

BREIÐFIRÐINGUR
77
Séra Þorleifur, sem fylgir Morris þennan dag frá Hvammi að
Laugum, var sonur séra Jóns Gíslasonar og saman skrifuðu þeir
undir sóknarlýsinguna í september mánuði 1839. Séra Þorleifur
var fæddur í Hjarðarholti 1794. Hann fluttist með foreldrum
sínum í Hvamm 1802 og verður aðstoðarprestur föður síns
1818-1840 og eftir það prestur og prófastur þar til 1864. Séra
Þorleifur virðist muna betur eftir lauginni 1871 heldur en þrjátíu
árum fyrr. Hann virðist jafnvel hafa farið í laugina þar sem hann
segir hana hafa náð sér í mitti áður en skriðan féll yfir hana. Hér
virðist komin eina nafnkennda manneskjan sem vitað er um að
hafi farið í laugina eftir að Sturlunga var skráð. Eftir þessu að
dæma hefði skriðan átt að falla á laugina um 1850, en vel má
vera að fleiri en ein skriða hafi fallið niður hlíðina á þessum
árum.
Morris segir að heita vatnið komi úr skriðunni nokkrum
metrum fyrir ofan lauga-leifarnar sem þeir sjá og virðast hafa
opnast aftur. Ekki er ljóst hvernig skriðan gæti farið að hluta úr
lauginni öðruvísi en af manna völdum.
Sögustaðaáhugi Kristians Kálund leiddi hann til Lauga laust
eftirmiðjanjúlí 1874. Kristian Kálund varekkineinn venjulegur
ferðamaður í leit að ótaminni leiftrandi fegurð norðursins eða
ævintýrum á hjara veraldar. Hann kom hingað „í þeim tilgangi
að semja lýsingu á landinu einkum fornum söguslóðum“. Hér á
landi dvaldi hann full tvö ár og seinna kom út vandað rit hans
um íslenska sögustaði. Þegar hann kemur að Laugum byrjar
hann á að fjalla um Guðrúnu Ósvífursdóttir en segir síðan:
Laugar draga nafn sitt af laug sem er hjá bænum, heit
uppspretta, og eins og sést af sögunum, var hún fyrrum mjög
notuð til baða. Þangað kom oft fólk úr nágrenninu, og eru
mörg dæmi þess úr Sturlungu. Virðist að menn hafi getað
baðað sig þar án þess að snúa sér fyrst til landeigenda.
Einnig er í Laxdælu talað um Sælingsdalslaug .... Bað við
slíkar laugar er nú löngu horfið á Islandi, og ill örlög hlutust