Fréttablaðið - 10.11.2018, Blaðsíða 28

veit ég að það er mjög persónu-
bundið hvernig fólk tekur meðferð-
inni og líka hvernig henni er beitt.
Ég fór til dæmis í stóra genarann-
sókn áður en meðferð hófst þar sem
dr. Hamid reyndi að greina hvaða
lyf myndu henta mér best.
Eins og ég er himinlifandi, þá er
ekkert sem segir að einhver sem fær
sömu meðferð fái sömu niðurstöðu.
Persneski læknaherinn minn og
dr. Hamid eru í skýjunum yfir þessu.
Ég losnaði svo hratt við þetta. Nú er
bara verið að trappa mig niður af
sterunum. Ég hlakka til að sjá betur
í andlitið á mér, ég er auðvitað svo-
lítið bólgin ennþá. Eins og fullt
tungl,“ segir hún og hlær.
Sprenging í tilfellum
Elísabet segir að þó að hún hafi
verið greind með húðkrabbamein
hafi aldrei fundist á henni blettur.
„Aldrei grunaði mig að ég myndi
fá húðkrabbamein. Ég er aldrei í
sól og það fannst aldrei illkynja
blettur. En læknarnir sögðu mér
frá því að það hefði orðið spreng-
ing í tilfellum og það er vegna þess
að ósonlagið er að þynnast,“ segir
Elísabet og segir skaðlega geisla
eiga greiðari leið að fólki. „Þú átt
að vera með sólarvörn þó að það
sé mið nótt. Þó að það sé rigning.
Það er eitthvað sem við verðum
að skoða líka. Við getum ekki bara
meðhöndlað krabbamein, við
verðum að verjast því líka. Auð-
vitað er besta leiðin að fylgjast
með blettum. En þessu finnst mér
vert að vara við. Ósonlagið er sér-
staklega þunnt yfir Íslandi. Fyrst
þegar ég veiktist þá hugsaði ég með
mér að nú væri sólin í Hollywood
að drepa mig. En líklega voru það
geislarnir heima.“
Elísabet er einn færasti og far-
sælasti kvikmyndaklippari lands-
ins og þegar hún veiktist stóð hún
á hátindi ferils síns.
Í veikindunum klippti hún stór-
myndina Deadpool 2 og nú þegar
hún er að ná fullri heilsu er hún
tilbúin að taka aftur að sér stærri
verkefni.
„Ég trúi því að það hafi á vissan
hátt hjálpað mér að hafa fulla vinnu
samhliða meðferðinni. Því ég hafði
um eitthvað annað að hugsa en
krabbamein. Þegar ég útskrifaðist
af sjúkrahúsinu í Los Angeles var
mér boðið að koma aftur til vinnu
á Deadpool sem ég gerði og kláraði
verkefnið. Það fannst mér gott. Ég
þurfti síðan að hafna fullt af spenn-
andi verkefnum vegna þess að ég
var bundin í meðferð í borginni.
En ég hef verið nógu lukkuleg til
að fá smærri verkefni til að halda
mér upptekinni í gegnum með-
ferðina. Ég er náttúrulega algjör
vinnualki,“ segir hún og hlær.
„Það er alveg deginum ljósara. Mér
finnst svo gaman í vinnunni. Allir
sem hafa fengið krabbamein finna
fyrir því hvað þetta er mikil árás
á líkamann. Hvað maður missir
mikla stjórn á lífi sínu. Ég held það
sé engin ein leið til að takast á við
það. Það er persónubundið hvað
hentar fólki í þessum aðstæðum. Ég
hef þá barnslegu trú að ég geti nært
vissar aðstæður með því að hugsa
of mikið og tala mikið um þær, og
er því fegin að hafa haft annað að
hugsa um en þessi veikindi,“ segir
Elísabet.
Sátt við sigurörin
„Í ágúst ákvað ég að fara aftur til
Vancouver í verkefni á vegum Net-
flix,“ segir Elísabet og segir það hafa
verið góða tilfinningu að takast á
við slæmar minningar sem hún átti
frá borginni vegna veikinda sinna
þar.
Elísabet segir stuðning ástvina
sína mestu gæfu. Máni Hrafnsson,
elsti sonur hennar, kom til hennar
og hefur fylgt henni og aðstoðað í
meðferðinni.
„Sonur minn og börnin mín öll
hafa verið eins og klettur. Máni
lagði allt til hliðar og kom til að
vera hjá mér. Ég er tossi og aldrei
dettur mér í hug að neitt slæmt
komi fyrir. Bara það að hann hafi
komið að sortera allt í sambandi
við tryggingar og annað var svo
ótrúlega mikilvægt. Ég hefði aldr-
ei getað gert þetta án hans. Svo
var hann bara með mér í marga
mánuði og hann er hér einmitt
núna,“ segir Elísabet og kallar á son
sinn sem gægist á tölvuskjáinn og
heilsar blaðamanni. Það er óhætt
að segja að mæðginin séu lík.
„Já, við hlæjum oft að því hversu
lík við erum,“ segir Elísabet. „Ég er
reyndar öll orðin hvít núna. Með
hvítar augnabrúnir og augnhár.
Mér fannst þetta ómögulegt í fyrstu
en þegar dr. Hamid sagði mér hvað
hann væri glaður að sjá mig svona
– það þýddi að meðferðin væri að
virka vel – þá tók ég útlitið í sátt.
Þetta eru sigurörin mín.“
Enginn ótti
Hún segist hafa uppgötvað í veik-
indunum að hún væri ekki hrædd
við dauðann. „Lífið er fallvalt og allt
getur gerst. Ég verð að segja eins og
er að mér finnst ég ekki breytt mann-
eskja eftir þetta allt saman. Ég upplifi
ekki að ég hafi stærri tilgang í lífinu.
Ég varð ekki fyrir trúarlegri upplifun.
En dauðinn er ekki eitthvað sem ég
þarf að hræðast og þá veit ég það. Ég
fann ekki fyrir neinum ótta. Ég hafði
auðvitað áhyggjur af börnunum. En
nú er bara orðið bjart.“
Hún segir mikilvægt að lifa ekki í
ótta við að fá krabbamein. „Nei, það
gengur ekki að lifa í ótta. En það er
gott að vera skynsamur. Vera með-
vitaður um hætturnar. Hugsa ágæt-
lega um heilsuna. Ég er ekkert lík-
amsræktarnörd en meðferðin gekk
betur því ég var í góðu formi.
Hlutir geta dunið yfir og það er
ágætt að vera undir það búinn,“ segir
Elísabet.
það gengur ekki að lifa
í ótta. en það er gott
að vera skynsamur.
vera meðvitaður um
hætturnar. hugsa
ágætlega um heilsuna.
Hvað er ónæmis-
meðferð?
Ónæmismeðferð í krabbameins-
lækningum felst í því að virkja
ónæmiskerfi einstaklingsins
í baráttunni við krabbamein.
Meðferðin er tiltölulega ný, þó að
læknar hafi allt frá því snemma
á síðustu öld freistað þess að
efla náttúrulegar varnir ein-
staklingsins til að berjast gegn
sjúkdómnum.
Ekki er langt síðan ónæmis-
meðferð bættist í flokk með-
ferðarúrræða sem staðið hafa
sjúklingum, og læknum þeirra,
til boða. Hingað til hafa úrræðin
verið skurðaðgerð, geislameð-
ferð og lyfjameðferð.
Ónæmismeðferðin á uppruna
sinn í tilraunum James P. Allison
og Tasuku Honjo en þeir sýndu
fram á það hvernig ákveðin
prótein hamla virkni T-fruma
ónæmiskerfisins (svokallaðra
drápsfruma) í þeirri miklu orrustu
sem geisar í líkamanum þegar
krabbameinsfrumur brjótast
fram. Með því að bæla þessi til-
teknu prótein er hægt að virkja
ónæmiskerfið frekar í viður-
eigninni við krabbamein. Allison
og Honjo fengu á dögunum
Nóbelsverðlaun í læknisfræði
fyrir rannsóknir sínar.
Engin töfralausn er fólgin í
ónæmismeðferð. Hún mun ekki
virka fyrir alla krabbameins-
sjúklinga og sem stendur er hún
fyrst og fremst notuð hjá ein-
staklingum sem eru langt leiddir
í veikindum sínum, og þá yfirleitt
samhliða hefðbundinni lyfja-
meðferð.
Ónæmismeðferð við krabba-
meini er víða stunduð í dag, þar á
meðal hér á landi, og hefur gefið
góða raun.
Í ónæmismeðferð eru náttúru-
legar varnir einstaklingsins til að
berjast gegn sjúkdómnum efldar.
ónæmismeðferð
við krabbameini er
stunduð hér á landi
og hefur gefið góða
raun.
Allison og Honjo.
„Dauðinn er ekki eitthvað sem ég þarf að hræðast og þá veit ég það,“ segir Elísabet. MynD/Máni HrAfnSSon
1 0 . n ó v e m b e r 2 0 1 8 L A U G A r D A G U r28 H e L G i n ∙ F r É T T A b L A ð i ð
1
0
-1
1
-2
0
1
8

0
4
:2
2
F
B
1
2
0
s
_
P
1
0
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
9
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
2
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
2
8
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
1
5
A
-8
C
4
8
2
1
5
A
-8
B
0
C
2
1
5
A
-8
9
D
0
2
1
5
A
-8
8
9
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
6
A

F
B
1
2
0
s
_
9
_
1
1
_
2
0
1
8
C
M
Y
K