Breiðfirðingur - 01.04.2016, Blaðsíða 48

BREIÐFIRÐINGUR48
Vafalaust hefur verið létt yfir heimafólkinu þegar útróðrarmenn komu
úr verinu og kátt í koti. Úr útverinu komu þeir með mat til heimilisins,
sem var kærkomið og veitti ekki af. Ekki var sjálfgefið að allir skiluðu
sér, enda mikið um skipskaða og drukknanir sjómanna. Játvarður J.
Júlíusson orðar þetta vel eins og honum er lagið. „Róðrarnir voru sókn
eftir bjargræði. Menn voru að afla sér og sínum fæðis. Jafnframt sóttu
menn sér þroska og mönnun. Manntak þeirra óx í verinu og þeir komu
þaðan menn að meiri, þeir sem gæfan unni heimkomu.“56
Áður hefur verið vitnað hér í Guðmund Einarsson frá Hergilsey, en
hann sagði að það hafi vakið gleði og tilhlökkun unglinga að fá að fara
til sjós fyrsta sinn. Sjá eitthvað meira en fæðingarhrepp sinn og þokast
nær því marki að verða karlar í krapinu. „Og varla er sá unglingur upp
á marga fiska, sem ekki þráir það.“57 Að minnsta kosti var hann fljótur
að játa skipsplássi þegar honum bauðst það haustið eftir fermingu. Það
skipspláss var reyndar á þilskipi en hann átti eftir að róa frá Láturvík á
opnum báti.
Breiðfirðingar hættu að sækja til Brunna undir aldamótin 190058 en
áfram var róið frá Látrum til ársins 1955 þegar ekki var lengur hægt
að manna bátana með heimamönnum. Bændurnir voru orðnir rosknir
og ungu mennirnir flestir fluttir að heiman. Upp úr aldamótunum 1900
fór hlutur steinbíts að minnka en þorskur var aðallega veiddur og ýmist
landað beint á Patreksfirði eða saltaður á Látrum og seldur þannig til
Patreksfjarðar.59 Eftir að íshús kom á Patreksfirði var fiskur eingöngu
saltaður til heimilisnota á Látrum.60
Lokaorð
Langt er um liðið síðan verstöðin á Brunnum var notuð síðast. Menn
vita ekki nákvæmlega hvaða ár það var og gildir einu. Eftir standa
tóftabrot verbúðanna, leifar fornra steinbítsgarða og Kúlureitur sem
sagður er geyma sjóræningja er vermenn drápu forðum. Steinninn
Júdas sveik í vegghleðslum og fékk nafnið vegna þess. Hann varð svo
prófraun á það hvort unglingar teldust hálfdrættingar eða fengju fullan
hlut. Unglingur er gat látið lofta vel undir Júdas, sem er 130 kíló, var
ekki lengur hálfdrættingur. Þeir eru ekki margir sem lyfta Júdasi nú