Breiðfirðingur - 01.04.2016, Page 117

BREIÐFIRÐINGUR 117
árið 870 (Ingstad 1960: 176). Vitað er að gríðarstór rostungastofn var
á Austur­Grænlandi allt þar til Ameríkanar eyddu honum á 19.öld.
Gunnbjörn settist að í Breiðafirði. Þekkingin var því til á svæðinu við
upphaf 10. aldar.
Kjarni þessarar sagnar um manndómsraun og uppgang Þóris gæti því
verið veiðiför eða verslunarferð til Norður­Íshafsins þar sem mennirnir
komast yfir dýrmætar vörur frá „jötnum norðursins”, en þjóðflokkar
norðurslóða birtast gjarna sem jötnar í fornum dróttkvæðum og
goðsögnum, og samtímis kemur fram í goðsögnum að margar dýrmætar
vörur fái menn frá jötnum. Í Þorskfirðinga sögu eru jötnar orðnir að
drekum. Helge Ingstad orðaði það t.d. svo um unga menn sem fyrstir
freistuðu gæfunnar á Grænlandi: „Það var ævintýrið sem lokkaði:
Siglingin út í hið óþekkta, þar sem hinn heppni gat rekist á stóra
rostungahópa og auðgast stórlega af tönnum og skinnum…” (Ingstad
1960: 382 [mín þýðing]).
Eitt atriði hefur flækst með í söguna og styrkir þennan grun – flækst
með segi ég því það birtist sem aukaatriði sem hefur enga virkni í
framvindu sögunnar. Þar segir að Þórir hafi komist yfir kaupskip og
að hann sendi einn af sínum mönnum, Reikhall, „til Englands með
annat skip.” (kap. 6). Hér er engu líkara en málið snúist um kaupferð
og Reikhallur er sendur til Englands eftir ferðina á norðurslóðir. En
ekkert meir fáum við að vita um ferðir Reikhalls í sögunni. Hitt má vita
að ef maður hefur lagt lífið við til að skaffa vörur frá nyrstu farvötnum
vill maður hafa nokkuð fyrir sinn snúð. Fornar heimildir vitna að í
Englandi var stór markaður fyrir vörur frá norðurheimskautinu. Þórólfur
Kveldúlfsson í Egils sögu sendir Þorgils gjallanda með skip sitt til
Englands með „húðir ok vöru ljósa” (kap. 17). Til Englands fer Óttar frá
Hálogalandi með sínar rostungstennur og segir frá því í samtímaheimild
enskri, þ.e. frá 9. öld (Bately o.fl. 2007). Þá var mikill markaður fyrir
æðardún (fugela feðerum, kallar Óttar það) frá Norðurheimskautinu um
alla Norður­Evrópu og finna má slíkt í gröfum konungsfólks þegar frá
8. öld.
Uppgangur Gull­Þóris snerist að öllum líkindum um eitthvað allt
annað en gull, drekahreiður og grafhauga, eins og segir í Þorskfirðinga
REYKHÓLASVEIT