Breiðfirðingur - 01.04.2016, Blaðsíða 124

BREIÐFIRÐINGUR124
upprunalegi veiðimannaefnahagur landnámsins á Íslandi, er svo gott
sem ónefndur í bæði sagnfræðilegum ritum og íslendingasögum. Menn
komu sér saman um að allir landnámsmenn hafi verið bændur sem sáu
sér farborða með landbúnaði og búfjárrækt (sjá Bergsvein Birgisson
2013: 182 o.áfr.).
Það má greinilega sjá móta fyrir flokkadráttum eða hrepparíg í
Þorskfirðinga sögu. Þorskfirðingarnir standa með Þóri, meðan Steinólfur
og hans bandamenn búa sunnan Gilsfjarðar. Slíkir flokkadrættir milli
byggðakjarna er íslenskur veruleiki einnig á seinni tímum, en þessa
flokkadrætti er nauðsynlegt að hafa í huga þegar kemur að næstu deilu,
þ.e. deilunnar milli Steinólfs og Þórarins króks í Króksfirði.

***
Deilan við Þórarin krók
Þriðja deilan snýst um landnám Steinólfs lága eða innrás hans inn á
svæði sem réttilega hefur tilheyrt Þórarni krók í Króksfirði. Að Þórarinn
sé fyrsti landnámsmaður svæðisins er afar sennilegt því viðurnefni
manna urðu oft að örnefnum til forna, líkt og við sjáum með Þorbjörn
bitru í Bitrufirði á Ströndum. Steinólfur eignar sér það landssvæði sem
kallast Steinólfsdalur í sögunni, nú Bæjardalur: „Þórarinn krókr taldi
sér dalinn, er Steinólfr hafði skipat, ok kallaði hann þat sitt landnám,
því at svá var, ok gerðist af því fjandskapr með þeim Steinólfi, svá at
þeir drápust þar fyrir.” (1. kap).
Í formála að sögunni í íslenskum fornritum eru tveir kostir gefn ir
til að skilja þessa deilufrásögn: „annaðhvort mjög brengluð munn­
mæla sögn um athafnir Steinólfs í Króksfirði eða hugsanlega spunnin
upp (með hliðsjón af frásögnum af flutningi Þjóðreks úr Saurbæ og
viðbótarlandnámi Geirmundar heljarskinns á Ströndum)” (Þórhallur
Vilmundarson 1991: cxxv–cxxvi).
Hið sama má segja hér eins og að ofan, að ástæður þessarar deilu
virðast horfnar sjónum sagnaritara. Hann miðlar deilunni samt sem áður,
kannski helst vegna þess að hann álítur hana vera byggða á áreiðanlegri
og gamalli sagnahefð; hér virðist um brenglaða munnmælasögn að