Breiðfirðingur - 01.04.2016, Blaðsíða 177

BREIÐFIRÐINGUR 177
Ljósritar eru miklu ódýrari en eldri tæki sem hafa verið notuð til
að fylgjast með ferðalögum fugla, s.s. gervitunglasendar sem eru
tiltölulega stórir, þungir og dýrir. Þeir hafa því aðeins nýst á frekar fáar
tegundir stórra fugla. Á hinn bóginn eru ljósritar litlir og léttir svo unnt
er að festa þá á mun minni fugla. Ókostur við ljósrita hefur verið sá að
ná þarf fuglunum aftur til að hlaða upplýsingunum af tækinu niður í
tölvu. Nú er farið að framleiða aðra gerð ljósrita þar sem hægt að ná
gögnum af tækjunum þráðlaust úr nokkurri fjarlægð frá fuglunum. Sú
gerð ljósrita er hins vegar margfalt dýrari svo margir rannsakendur nota
áfram ódýrari gerðina. Sjaldnast nást allir merktir fuglar aftur en hve
vel tekst til byggir á því að fuglarnir komi aftur á sömu slóðir að ári en
flestir sjófuglar sækja á sama stað og þeir hafa orpið áður.
Upphaflega voru ljósritar einungis notaðir í rannsóknum bresku
suðurskautsstofnunarinnar (British Antarctic Survey; BAS), aðallega í
Suðurhöfum. Fyrir rúmum áratug fór öðrum fuglafræðingum að bjóðast
ljósritar í samvinnu við BAS. Breiðfirska rannsóknaverkefnið var eitt
af þeim fyrstu sem fengu að nota ljósrita en það var árið 2007 sem
höfundar settu þá á kríur og lunda. Óhætt er að segja að síðasta áratug
hefur orðið ótrúlegur vöxtur víða um heim í rannsóknum sem notast
við ljósrita. Aukin umsvif koma m.a. fram í fjölmörgum fyrirlestrum á
hinum ýmsu ráðstefnum um fugla og stórauknum fjölda vísindagreina
um ferðalög margra fuglategunda.
Lundi
Sumarið 2007 voru festir ljósritar á 40 lunda á þremur stöðum á Íslandi.
Á Breiðafirði voru 20 fuglar merktir í Selskeri við Flatey og Klofningi
í Svefneyjalöndum (sjá mynd). Einnig voru ljósritar settir á 20 lunda
í Stórhöfða í Vestmannaeyjum til samanburðar. Lundunum var náð í
varpholum þegar þeir voru með egg eða unga í júlí. Næstu sumur á eftir
náðust níu þeirra aftur.
Í grófum dráttum eru vetrarferðalög lunda þessi: Fljótlega eftir
varp í ágúst hverfa fuglarnir frá Íslandi og vestur á bóginn, alla leið til
Labradorhafs milli Grænlands og Labrador í Kanada. Þessa leið, sem
er um 2000 km, fara þeir á undraskömmum tíma, aðeins fáum dögum.
NÁTTÚRA BREIÐAFJA ÐAR