Breiðfirðingur - 01.04.2016, Blaðsíða 182

BREIÐFIRÐINGUR182
hafsvæðið undan Perú og Equador (Smith o.fl. 2014).
Á þessum slóðum eru einhver mikilvægustu fiskimið heims þar
sem stundaðar eru umfangsmiklar veiðar, ekki síst á ansjósu. Þarna
ræður einnig veðurfyrirbærið El Niño ríkjum en það verður til með
vissu millibili þegar hitastig sjávar hækkar umfram meðaltal. Við
þessar umhverfisbreytingar dregur umtalsvert úr fiskveiðum á svæðinu
sem síðan hefur áhrif á verðlag fiskafurða á heimsmörkuðum. Slíkar
verðlagsbreytingar hafa áhrif alla leið til Íslands enda skarast markaðir
fyrir ansjósu við loðnuveiðar Íslendinga. Búast má við að þarna suður
frá sé gnægð dýrasvifs sem er fæða óðinshana og undirstaða þeirra
mikilvægu fiskveiða sem þar eru stundaðar.
Undanfarin ár hafa óðinshanar verið merktir með ljósritum á
Austur­Grænlandi, þremur stöðum á Íslandi (í Aðaldal og Flóa auk
Flateyjar), Hjaltlandseyjum, Noregi, Svíþjóð, Finnlandi og Rússlandi.
Rannsóknaraðilar hafa ákveðið að fjalla saman um niðurstöður
merkinganna enda er það árangursríkara en að hver og einn fjalli
um sínar athuganir. Niðurstöður þessara rannsókna eru enn að mestu
óbirtar en þeim var lýst í fyrirlestri í Suður­Afríku haustið 2015 (Yann
Kolbeinsson o.fl. 2015). Því miður náðust engir óðinshanar með
ljósrita aftur árið eftir í Flatey en niðurstöður rannsókna hingað til
benda til þess að óðinshanar í ofangreindum löndum noti tvö aðskilin
vetrarsvæði. Fuglarnir á Grænlandi, Íslandi og Hjaltlandseyjum fara
til Kyrrahafsins. Óðinshanar sem verpa í Skandinavíu og vesturhluta
Rússlands leita aftur á móti til hafsvæða undan Arabíuskaga (van
Bemmelen o.fl. 2015).
Gera má ráð fyrir að ýmislegt áhugavert eigi eftir að koma í ljós
um ferðir og vetrarstöðvar óðinshana ef unnt er að halda rannsóknum
áfram. Þannig er t.d. óljóst hvort og hvaða áhrif El Niño hefur á
óðinshanastofna. Breytingar á fæðu fuglanna til hins verra geta hæglega
leitt til fækkunar í íslenska varpstofninum.
Talið er sennilegt að íslenskir óðinshanar komi við í Fundy­flóa
við Nova Scotia á ferð sinni suður á bóginn á haustin. Í byrjun níunda
áratugar 20. aldar var áætlað að þar söfnuðust saman tvær til þrjár
milljónir óðinshana þó ekki væri vitað hverjar væru varpstöðvar þeirra.