Breiðfirðingur - 01.04.2016, Page 183

BREIÐFIRÐINGUR 183
Kringum 1990 hafði óðinshönum fækkað niður í aðeins nokkra tugi
þúsunda fugla (Nisbet & Veit 2015). Hér á landi tóku menn eftir því að
óðinshönum fækkaði mikið á síðustu áratugum 20. aldar. Var framræslu
mýra helst kennt um (Einar Ó. Þorleifsson 1998) en nú þykir líklegra að
ástæðunnar sé frekar að leita í umhverfisbreytingum á vetrarstöðvum.
Vonandi fást betri upplýsingar um breytingar á íslenska
óðinshanastofninum í framtíðinni. Til að svo megi verða þarf að koma
á vöktun stofnsins. Hingað til hafa hvergi verið viðunandi talningar á
óðinshönum á varpstöðum. Helst hefur verið fylgst með þeim í Flatey.
Fæðuöflun toppskarfa
Fuglar af sömu tegund lifa við mismunandi aðstæður eftir því hvar
í heiminum þeir verpa og hvar þeir halda sig yfir vetrartímann.
Toppskarfar verpa allt frá nyrstu ströndum Noregs, á Íslandi og
suður til Bretlandseyja. Hér við land verpur meirihluti toppskarfa í
Breiðafjarðareyjum (Arnþór Garðarsson & Ævar Petersen 2008).
Unnið var að verkefni með breskum og norskum fuglafræðingum
til að kanna fæðuöflun toppskarfa yfir árið og hvort munur væri milli
varpstofna, í Noregi, á Breiðafirði eða við Skotland. Í þessu sambandi
voru settir ljósritar á 20 toppskarfa í Klofningi við Flatey sumarið 2006.
Toppskarfar kafa á grunnsævi eftir fæðu sinni sem eru fiskar og
hryggleysingjar er lifa við botn (Kristján Lilliendahl, Jón Sólmundsson
& Anton Galan 2004). Íslenskir toppskarfar eru staðfuglar sem halda
til hér við land árið um kring (Ævar Petersen 1998). Líkt og með
aðrar tegundir nefndar hér áður voru tækin sett á litmerki sem síðan
var komið fyrir á fæti. Ljósritarnir voru með nema sem sögðu til um
hvort fuglarnir voru við fæðuöflun eða ekki. Í ljós kom að breiðfirskir
toppskarfar eyddu æ lengri tíma við fæðuleit eftir því sem leið á vetur
(Daunt, Barrett & Ævar Petersen 2008). Í september notuðu þeir um
tvær klukkustundir á dag til að kafa eftir fæðu en þegar komið var fram
í mars fóru um átta stundir í ætisleit. Þegar leið að varpi dró úr köfun en
toppskarfar fara að verpa í aprílbyrjun.
Miðað við birtutíma á mismunandi tímum vetrar var ljóst að topp­
skarfar köfuðu nær aldrei eftir æti að næturlagi. Aftur á móti urðu
NÁTTÚRA BREIÐAFJA ÐAR