Fréttablaðið - 15.12.2018, Blaðsíða 88

Fréttablaðið - 15.12.2018, Blaðsíða 88
Átakið Einn réttur – Ekkert svindl beinist gegn fyrir-tækjum sem misnota erlent vinnuafl og ungt fólk. Mörg dæmi eru um að þessir hópar séu hlunnfarnir um laun, starfskjör og aðbúnað hér á landi. María Lóa Friðjónsdóttir er sérfræðingur og verkefnastjóri vinnustaðaeftirlits hjá félagsmáladeild ASÍ og aðildar- félaga. Hún segir að í mörgum tilfellum sé ekki um einbeittan brotavilja hjá fyrirtækjum að ræða heldur megi kenna vankunnáttu um að réttindi starfsfólks séu ekki virt. „Fólk fer í rekstur án þess að skoða alla þætti sem felast í fyrir- tækjarekstri, svo sem starfsmanna- mál, kjarasamninga, bókhald og fleira. Eðli málsins samkvæmt tökum við tillit til þess og leiðbein- um atvinnurekandanum á rétta braut. Mögulega þyrfti að gera ríkari kröfur til þeirra sem stofna fyrirtæki áður en þeir fá úthlutað rekstrarleyfi,“ segir hún. María Lóa segir að hins vegar sé fullt af flottum fyrirtækjum sem eru til fyrirmyndar í þessum efnum. „Þau leggja metnað sinn í að vera með allt á hreinu og setja starfsfólk sitt í fyrsta sæti hvað varðar laun og aðbúnað. Við þurfum í sameiningu að vinna að heilbrigðum vinnumarkaði og því kalla ég eftir vitundar- vakningu fyrirtækja, ríkis, bæjar- og sveitarfélaga og í raun okkar allra og hætta meðvirkni með þeim sem svindla. Svindl grefur undan heilbrigðis-, velferðar- og menntakerfinu. Það grefur undan samkeppnisstöðu heilbrigðra fyrirtækja. Það grefur undan ára- langri baráttu fyrir bættum kjörum á vinnumarkaði og það tapa allir á undirboðum og svartri atvinnu- starfsemi á vinnumarkaði, nema svindlararnir,“ segir hún. Kallar eftir betra eftirliti Hlutverk Maríu Lóu innan ASÍ er meðal annars að skipuleggja starf vinnueftirlitsfulltrúa sem eru úti um allt land og fara víða. „Það er í höndum stéttarfélaganna að ráða eftirlitsfulltrúa og það fer eftir hverju og einu stéttar- félagi hvar er eftirlit og hvar ekki. Mín sýn er sú að þetta eftirlit verði undir hatti ASÍ, eða í það minnsta skipulagið, og að vinnueftirlitsfull- trúarnir vinni þvert á landsvæði og þvert á stéttarfélög. Á mörgum stöðum úti á landi er ekki nægur mannafli til að sinna þessu eftirliti. Stéttarfélögin eru að drukkna í verkefnum og þá verður eftirlitið því miður út undan, auk þess sem hagsmunaárekstrar geta komið upp. Við erum einnig að vinna að auknu og samræmdu samstarfi við aðra sem koma að og sinna vinnu- staðaeftirliti, til dæmis VMST, RSK, VER, lögregluna og fleiri. Þannig verður öll eftirfylgni mála markvissari og öflugri,“ segir María Lóa en þegar farið er að velta við steinum kemur oft ýmislegt mis- jafnt í ljós. „Við höfum mest verið að ein- blína á byggingariðnaðinn og ferðaþjónustuna. Innan ferða- þjónustunnar eru því miður fjölmörg dæmi um brotastarfsemi. Mörg hótel, gistihús, veitingahús og afþreyingarfyrirtæki greiða ekki aðeins of lág laun, stundum greiða þau engin laun heldur ráða grun- laust fólk inn sem sjálfboðaliða. Það er síðan látið vinna myrkr- anna á milli eins og þrælar. Það er bannað að ráða sjálfboðaliða í vinnu ef um er að ræða efnahags- lega starfsemi. Það þýðir að ef vara eða þjónusta er seld á að borga starfsmanni laun,“ bendir María Lóa á en hún er að vinna að því að fá fiskvinnslu og fleiri atvinnu- greinar inn undir eftirlitið. Í byggingariðnaðinum eru dæmi um að heilu vinnuhópunum sé reglulega skipt út og þeir fái ekki laun í samræmi við íslensk lög. María Lóa segir almenning ekki átta sig á hversu alvarleg þessi brot geti verið. „Þetta er hreinn og klár launaþjófnaður. Átakið Einn réttur – Ekkert svindl snýst ekki gegn erlendum starfsmönnum heldur gegn þeim fyrirtækjum sem mis- nota erlent vinnuafl og skapa sér þannig samkeppnisforskot.“ María Lóa segir að eftir að fjallað var um þessi mál í sjónvarpsþætt- inum Kveik fyrr í vetur hafi ASÍ fengið feikimikil viðbrögð og margir voru hreinlega sjokker- aðir yfir ástandinu. „Fólk trúði ekki að vinnumansal væri stundað á Íslandi. Vinnumansal er nútímaþrælahald, svo það sé sagt hreint út,“ segir María Lóa. Ef fyrirtæki verður uppvíst að brotastarfsemi láta eftirlitsaðilar Skattstjóra, Vinnumálastofnun og Vinnueftirlit vita. Ef brotið er alvarlegt er það kært til lögregl- unnar. Hins vegar er ekki hægt að sekta fyrirtæki sem borga starfs- fólki ekki í samræmi við lög og reglur. „ASÍ og stéttarfélög skortir beittari heimildir til að refsa þeim sem stunda launaþjófnað og erum við að kalla eftir lausnum. Í dag mega stéttarfélög eingöngu reikna út launakröfur og krefjast ógreiddra launa,“ upplýsir María Lóa. Eftirlitsfulltrúar ASÍ og stéttar- félaganna vinna gríðarlega öflugt starf og sinna mikilvægu hlutverki við að halda vinnumarkaðnum heilbrigðum, að sögn Maríu Lóu. „Það eru oftast þeir sem eiga fyrstu aðkomu að brotastarfsemi og mynda fyrst tengsl við brotaþol- endur í vettvangsheimsóknum um allt land,“ segir hún. Keðjuábyrgð og kennitölu­ flakk María Lóa er í samstarfshópi gegn félagslegum undirboðum og undanfarið hefur hópurinn fundað stíft en hann á að skila til- lögu til atvinnumálaráðuneytisins í febrúar næstkomandi. „Við leggjum mikla áherslu á að lög um keðjuábyrgð fyrirtækja komist í gagnið af fullum þunga, sem og lög um kennitöluflakk. Við erum að skoða hvort ekki sé eðlilegt að setja refsiákvæði í lög, svo sem fjár- sektir, álögur og jafnvel lokunar- ákvæði vegna alvarlegra brota. Við viljum líka finna einhvern snerti- flöt við erlent verkafólk sem hér starfar en það getur verið erfitt að ná til þess. Það er ekki óalgengt að vinnuveitandi keyri fólk til og frá vinnu og það sé jafnframt í fæði og húsnæði á vegum vinnuveitanda. Fólk nær ekki tengslum við neinn nema sinn hóp og fær oftar en ekki upplýsingar um sín réttindi. Við viljum ná til þessa fólks og upplýsa það um réttindi sín.“ En hvaða áhrif hefur félagslegt undirboð á íslenskan almenning? „Maður skyldi ætla að íslensk fyrirtæki missi spón úr aski sínum. Það er verið að undirbjóða þau. Réttast væri að almenningur og fyrirtæki myndu rísa upp og hjálpa okkur að stoppa þetta. Það þarf að kafa djúpt í þessi mál og stoppa í götin. Þetta er oft og tíðum skipu- lögð glæpastarfsemi, þótt erfitt sé að trúa því.“ Enginn græðir á svindli María Lóa Friðjónsdóttir er sérfræðingur hjá ASÍ og kemur að átakinu Einn réttur – Ekkert svindl. Hún segir að því miður séu til fyrirtæki sem hlunnfari starfsfólk um laun, starfskjör og aðbúnað. Vinnumansal er staðreynd á Íslandi en svo eru mörg fyrirtæki til fyrirmyndar. María Lóa segir mörg dæmi um að fyrirtæki greiði fólki ekki aðeins of lág laun, stundum greiði þau engin laun heldur ráði grunlaust fólk inn sem sjálfboða­ liða. Það er síðan látið vinna myrkranna á milli eins og þrælar. Svindl grefur undan heilbrigðis­, velferðar­ og menntakerfinu. MYND/ANTON BRINK María Lóa segir mikilvægt að ná til erlends verkafólks og upplýsa það um réttindi sín. Einn réttur – Ekkert svindl snýst um: l Að tryggja kjör og réttindi á íslenskum vinnumarkaði fyrir alla sem hér starfa, þar með talið útlendinga sem hingað koma og ungt fólk sem er að hefja þátttöku á vinnumarkaði. l Að tryggja starfsemi og eðlilega samkeppnisstöðu fyrirtækja sem virða kjarasamninga og lög og þau viðmið og samskipti sem gilda á íslenskum vinnumarkaði og eru kjölfestan í íslensku atvinnulífi. l Að tryggja að sameiginlegir sjóðir samfélagsins fái sitt til að fjármagna meðal annars öflugt heilbrigðis-, velferðar- og menntakerfi. l Verkefnið beinist gegn þeim fyrirtækjum sem misnota erlent vinnuafl og ungt fólk og skapa sér þannig samkeppnisforskot. Verkefnið beinist ekki gegn erlendum starfsmönnum sem komið hafa hingað til lands í góðri trú. Áhersla er lögð á: l Breytt viðhorf með það að markmiði að landsmenn styðji baráttuna gegn brotastarfsemi á vinnumarkaði með virkum hætti. l Að upplýsa erlenda starfsmenn og ungt fólk um réttindi sín og skyldur. l Að upplýsa erlend fyrirtæki og aðra atvinnurekendur sem ráða erlenda starfsmenn og ungt fólk um skyldur sem því fylgja. l Að upplýsa brot á vinnumarkaði, krefjast úrbóta og koma upplýsingum um meint brot til viðkomandi stjórnvalda og eftirlitsstofnana. l Að upplýsa íslenskt launafólk og allan almenning um mikilvægi þess að uppræta undirboð á vinnumarkaði og svarta atvinnustarfsemi. 12 KYNNINGARBLAÐ FÓLK 1 5 . D E S E M B E R 2 0 1 8 L AU G A R DAG U R 1 5 -1 2 -2 0 1 8 0 4 :1 4 F B 1 4 4 s _ P 0 8 8 K .p 1 .p d f F B 1 4 4 s _ P 0 7 3 K .p 1 .p d f F B 1 4 4 s _ P 0 5 7 K .p 1 .p d f F B 1 4 4 s _ P 0 7 2 K .p 1 .p d f A u to m a tio n P la te re m a k e : 2 1 C F -4 8 8 0 2 1 C F -4 7 4 4 2 1 C F -4 6 0 8 2 1 C F -4 4 C C 2 7 5 X 4 0 0 .0 0 1 2 A F B 1 4 4 s _ 1 4 _ 1 2 _ 2 0 1 C M Y K
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144

x

Fréttablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.