Fréttablaðið - 15.12.2018, Blaðsíða 118

A llt stefnir í að Þitt eigið tímaferðalag eftir Ævar Þór Bene-diktsson verði ein af söluhæstu bókum ársins. Ekki ætti
það að koma á óvart því bækurnar
í þessum bókaflokki hafa notið
gríðar legra vinsælda á liðnum
árum og unnið til verðlauna. Þitt
eigið tímaferðalag er fimmta bókin
í bókaflokknum og eins og áður
ræður lesandinn framvindunni
og getur að þessu sinni valið um
60 mismunandi enda. Nýtt leikrit
byggt á bókaröðinni verður frum-
sýnt í Þjóðleikhúsinu í janúar og
svo er ný bók um ævintýri Ævars
vísindamanns væntanleg næsta vor.
„Það er frábært hversu vel þetta
hefur gengið. Það sem ég er að gera
virkar greinilega og talar til bæði
krakka og foreldra. Ég get ekki
annað en verið hæstánægður,“ segir
Ævar Þór.
Hvað er það í þessum bókum sem
höfðar svona vel til krakka?
„Ég held að það sé samspil spennu
og húmors. Formið á þessum
bókum er þannig að lesandinn
ræður framvindunni og það býr til
fjölskyldustundir. Foreldrar lesa
bækurnar með börnunum sínum,
systkini lesa saman og vinir sömu-
leiðis. Mitt hlutverk sem höfundur
er að finna nýja heima á hverju ári
sem hægt er að leika sér í.“
Eins og þú segir þá ræður lesand­
inn framvindunni sjálfur í þessum
bókum og það er boðið upp á ótal
möguleika. Veistu til þess að börn
hafi prófað þá alla?
„Þegar Þín eigin þjóðsaga kom út
hitti ég krakka sem sögðu mér að
þeir hefðu lesið alla bókina og lögðu
ofuráherslu á orðið ,,alla“. Pínulítil
stúlka mætti með bókina og hafði
prófað alla möguleika sem hún fann
og fletti síðan í gegnum bókina til
að vera viss um að hún hefði engu
sleppt.
Í þessari nýju bók eru meira en
sextíu mismunandi endar, það er
hægt að lesa hana aftur og aftur
og sagan er aldrei eins, sem skapar
skemmtilegt samtal milli krakka,
þar sem þau fara mismunandi leiðir.
Allt í einu eru þau farin að tala um
bækur eins og þau tala um bíó-
myndir eða sjónvarpsþætti.“
Trúir á bjarta framtíð
Skiptu bækur máli í lífi þínu þegar
þú varst barn?
„Ég er alinn upp í sveit í Borgar-
firði og við systkinin erum öll miklir
bókaormar. Reglulega var farið í
Borgarnes og náð í bækur á bóka-
safnið og þar á meðal var þunn bók,
leynilögreglusaga, þar sem hægt var
að velja ýmsa möguleika varðandi
framvinduna. Þegar ég byrjaði að
skrifa af alvöru þá mundi ég eftir
þessari bók og ákvað að nýta mér
þessar leikreglur. Þegar krakkar
spyrja mig: Hvernig fékkstu hug-
myndina um að gera svona bækur?
Þá svara ég: Með því að lesa. Þannig
fylli ég á hugmyndatankinn.“
Þú hefur lagt mikið af mörkum
til að auka áhuga krakka á bókum.
Hefurðu áhyggjur af minnkandi bók­
lestri ungu kynslóðarinnar?
„Ég hef áhyggjur, annars hefði ég
ekki farið af stað með allt það sem
ég er að gera, en ég trúi því að fram-
tíðin sé björt. Þegar ég fer í skóla
og spyr hverjir séu að lesa rétta
nánast allir upp hönd. Mér finnst
við vera í sókn, en vandamálið er
kannski helst hvernig við eigum að
fá unglinga til að lesa meira. Ég tel
að lausnin liggi í því að við þurfum
nauðsynlega fleiri bækur fyrir þann
aldurshóp.“
Þú ert þá ekki svartsýnn á framtíð
bókarinnar?
„Nei, kannski er ég of jákvæður en
það er líka allt í lagi.“
Hilla hinna ólesnu bóka
Lestu enn þá mikið núna á fullorðins­
árum?
„Já, ég les mikið en kaupi meira.
Fyrir nokkrum árum var þetta
orðið svo slæmt að ég fjárfesti í
bókahillu sem ég merkti sem Hillu
hinna ólesnu bóka. Ég les mikið á
íslensku og ensku en líka mikið af
teiknimyndasögum sem mér finnst
áhugavert form, þar sem höfundar
eru að setja fram alls konar hug-
myndir og ádeilur í skemmtilegu
formi.“
Áttu eftirlætishöfunda?
„Á táningsaldri var ég farinn að
lesa Stephen King og Arnald af því
ég vildi lesa upp fyrir mig og Roald
Dahl las ég þegar ég var yngri og
aftur núna þegar ég er eldri og vil
sjá hvernig þeir bestu í bransanum
skrifa. Kurt Vonnegut er í miklu
uppáhaldi, stíll hans heillar mig sem
og endurtekningar á setningum og
þemum. Líka Lemony Snicket sem
skrifar yndislega niðurdrepandi
barnabækur, þar sem hann leikur
sér með tungumálið í bland við
sótsvartan húmor. Það má finna
fingraför Snickets í Þín eigin bóka-
flokknum.
Allt í einu gerðist það svo að mér
þykja ævisögur mjög spennandi
og sérstaklega ef þær eru lesnar
á hljóðbók af höfundinum. Ég er
nýbúinn að hlusta á ævisögu Eric
Idle í Monty Python, hún er veru-
lega áhugaverð og hann les afar vel.
Nú er ég að hlusta á ævisögu Robbie
Williams sem hann les því miður
ekki sjálfur. Það er örugglega hluti
af því að þroskast að vilja fræðast
um líf annars fólks.“
Langar að skrifa fyrir unglinga
Er stundum sagt við þig: Ætlarðu
bara að skrifa fyrir börn? – eins og
það sé ekki merkilegt starf?
„Fyrir nokkrum árum var ég í
Tjarnarbíói á leiksýningu og kunn-
ingi minn vippaði sér að mér og
sagði hátt og snjallt til að vera viss
um að allir myndu heyra: „Ætlarðu
ekki að hætta að skrifa fyrir börn
og fara að gera eitthvað alvöru?“ Ég
sneri mér að honum og sagði: „Það
er út af nákvæmlega þessu hugarfari
sem ég ætla að halda áfram að skrifa
fyrir börn.“ Ég held að aumingja
maðurinn hafi haldið að barnabæk-
ur skiptu engu máli. Hann hafði að
sjálfsögðu afar rangt fyrir sér. Engar
bókmenntir eru mikilvægari, enda
grunnurinn sem allt byggir á.
Bækur höfðu mikil áhrif á mig
þegar ég var barn, mér finnst óskap-
lega gaman að skrifa fyrir krakka og
mig langar til að halda því áfram.
Mig langar einnig að skrifa fyrir
unglinga, þeir eiga skilið að við
séum sem flest að skrifa fyrir þá.“
Þú hefur hlotið alls kyns verðlaun,
viðurkenningar og tilnefningar fyrir
bækur þínar og sjónvarpsþætti. Þú
hefur greinilega skilað starfi sem
skiptir máli.
„Mér þykir mjög vænt um við-
tökurnar sem hafa oft og tíðum
verið ótrúlegar. Það er hvatning til
að halda áfram og reyna að gera enn
betur.“
Kassi sem má brjóta í neyð
Hvað er fram undan?
„Fram undan er leikrit í Þjóðleik-
húsinu, Þitt eigið leikrit, sem verður
frumsýnt 25. janúar og er lauslega
byggt á Þinni eigin goðsögu. Áhorf-
endur ráða hvað gerist í leikritinu
og sýningin er því reglulega stöðvuð
til að leyfa áhorfendum að ákveða
framvinduna. Endarnir eru margir
og mismunandi og ef verkið endar
illa er það auðvitað áhorfendum að
kenna en ekki okkur sem að verkinu
stöndum.
Þarna þurfa leikarar að æfa hluta
af verkinu sem þeir fá kannski aldr-
ei að sýna vegna þess að einhverjar
leiðir verða ekki fyrir valinu hjá
áhorfendum. Ég er búinn að lofa
leikurum því að hafa kassa á svið-
inu með gleri og þar inni í verður
handritið. Kassann má svo brjóta í
neyð ef leikarar muna ekki hvað á
að gerast næst.
Ég get fullvissað ykkur um að
þetta verður sýning ólík öllu öðru
sem sést hefur í íslensku leikhúsi. Ef
fólk ætlar að sjá eina sýningu oftar
en einu sinni í vetur þá er það Þitt
eigið leikrit, það er alveg á hreinu.
Svo er ég að byrja á fimmta
lestrar átaki mínu sem verður það
síðasta og stendur frá 1. janúar til
1. mars. Nöfn fimm barna sem taka
þátt í átakinu verða dregin út og þau
verða persónur í síðustu bókinni
um bernskubrek Ævars vísinda-
manns sem kemur út í vor.
Það góða við að vinna með kenn-
urum, bókasafnsfræðingum og
krökkum í verkefni eins og þessu
er að ég fæ oft sendar hugmyndir.
Ein þeirra var að leyfa foreldrum að
taka þátt í lestrarátakinu, enda eru
þeir mikilvægustu lestrarfyrirmynd-
irnar. Það þýðir að allir foreldrar og
forráðamenn geta nú tekið þátt og
verður svo eitt foreldri dregið út og
mun það enda í bókinni.
Í þessu átaki hafa krakkarnir fyllt
út lestrarmiða sem foreldrarnir hafa
kvittað undir en nú þurfa krakk-
arnir að kvitta undir lestrarmiðana
hjá foreldrunum. Í fyrstu fjórum
átökunum hafa verið lesnar meira
en 230.000 bækur þannig að það
verður spennandi að sjá hver loka-
talan verður næsta vor.“
Þú segir þetta verða síðasta
lestrar átak þitt, af hverju?
„Ég held að það sé best að hætta
á toppnum og sömuleiðis áður en
krakkarnir fá leiða á átakinu. Að því
sögðu, ég mun halda áfram að finna
nýjar leiðir til að auka lestraráhuga
ungu kynslóðarinnar en í þessu
ákveðna lestrarátaki er komið að
einhverjum öðrum að taka við kefl-
inu og hlaupa enn hraðar og lengra
en ég hef gert.“
Höfundur í leit að
nýjum heimum
Ævar Þór Benediktsson situr ekki auðum
höndum. Ný barnabók hans er að slá í
gegn. Verið er að æfa leikrit eftir hann í
Þjóðleikhúsinu. Hann er svo að ýta síð-
asta lestrarátaki sínu úr vör.
„Engar bækur eru mikilvægari en barnabækur,“ segir Ævar Þór. FréTTabLaðið/EyÞór
Kolbrún
Bergþórsdóttir
kolbrun@frettabladid.is
Fyrir Nokkrum
árum Var ég í
TjarNarBíói á leiksýN-
iNgu og kuNNiNgi miNN
Vippaði sér að mér og
sagði HáTT og sNjallT
Til að Vera Viss um að
allir myNdu Heyra:
„ÆTlarðu ekki að
HÆTTa að skriFa Fyrir
BörN og Fara að gera
eiTTHVað alVöru?“
1 5 . d e s e m b e r 2 0 1 8 L A U G A r d A G U r68 m e n n i n G ∙ F r É T T A b L A ð i ð
1
5
-1
2
-2
0
1
8
0
4
:1
4
F
B
1
4
4
s
_
P
1
1
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
4
4
s
_
P
1
1
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
4
4
s
_
P
0
2
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
4
4
s
_
P
0
3
4
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 2
1
C
F
-2
1
0
0
2
1
C
F
-1
F
C
4
2
1
C
F
-1
E
8
8
2
1
C
F
-1
D
4
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
8
A

F
B
1
4
4
s
_
1
4
_
1
2
_
2
0
1
C
M
Y
K