Ljósmæðrablaðið - 01.07.2010, Side 5

5Ljósmæðrablaðið - Sumar 2010
Það er okkur Íslendingum tamt að vera
bjartsýnir á vorin og þó yfir okkur rigni
bæði eldgosi og eirðarleysi, getum við
glaðst yfir gróandi náttúru sem iðar af lífi.
Þetta vorið er kannski enn meiri ástæða
til þess að leggja sig eftir að gleðjast
yfir því fagra og smáa sem verður á vegi
okkar hvern dag, því ekki blæs byrlega í
samfélaginu. Ljósmæður hafa heldur ekki
farið varhluta af þeim þrengingum.
Yfirvinnubann skerðir laun ljós-
mæðra um 10%
Eftirminnilega fengu ljósmæður kjarabót
í þann veginn sem Hrunið varð en áhrif
yfirvinnubanns í kjölfar þess, hefur haft
sláandi áhrif á laun ljósmæðra síðustu
misserin. Opinberar launatölur sýna að
milli septembermánaða 2008 og 2009,
hafa heildarlaun ljósmæðra lækkað um
tæp 10% vegna skerðingar á yfirvinnu sem
nemur að meðaltali um 50.000 kr á mánuði
fyrir hverja. Nýrri tölur liggja ekki á lausu
en við vitum allar að vinnuumhverfi ljós-
mæðra hefur harðnað enn meira síðan í
september og við megum því búast við enn
skuggalegri tölum á næstunni.
Að vinna fyrir launum og gefa
með brosi
Við höfum ekki haft trú á því að hægt sé
að reka fæðingaþjónustu án yfirvinnu þar
sem eðli starfsins er þannig að ekki er hægt
að hlaupa frá því þó vakt sé lokið. Og sú
er raunin að ljósmæður komast oft á tíðum
ekki frá starfi sínu vegna anna á deild. Þá
hefur oft borið á óánægju yfir því að fá
slíka yfirvinnu ekki greidda sem skiljanlegt
er. Það er í valdi hverrar ljósmóður að gera
grein fyrir yfirvinnu sinni í vinnuskyldu-
banka og ætli þær ekki meðvitað að gefa
vinnu sína með brosi á vör, verða þær að
tryggja að ástæða yfirvinnunnar sé skráð í
vinnuskyldubanka. Sé sú athugasemd hins
vegar hundsuð af vinnuveitanda, getur
Ljósmæðrafélagið aðstoðað félagsmenn í
að leita réttar síns.
Limbó ljósmæðra
Atvinnuleysi, ráðningarbann og niður-
skurður hefur þau áhrif að ljósmæður óttast
um störf sín og kollega sinna. Á nokkrum
stofnunum hafa ljósmæður verið beðnar
um að skerða kjör sín að öðrum kosti komi
til uppsagna. Allir hafa sínar skuldbind-
ingar sem launin verða að standa undir. Það
er því skiljanlegt að fólk sé frekar tilbúið til
þess að skerða laun sín tímabundið en að
eiga það á hættu að missa vinnuna. Þannig
byrjar þetta limbó sem stéttarfélögin eru
máttlítil fyrir, þar sem ákvörðunin liggur
hjá hverjum og einum félagsmanni en ekki
hjá stéttarfélaginu.
Áframhaldandi niðurskurður
Nú er því hótað að fljótlega standi val
ríkisstarfsmanna á milli verndun kjara
og verndun starfa. Fjárlög fyrir árið 2011
kveða á um 6-10% skerðingu í kostn-
aði við opinbera þjónustu og nú þegar er
búið að skera svo nærri grunnþjónustu að
vandi verður að finna þar eitthvað kjöt á
beinunum sem sníða á af í þessari umferð.
Þegar valið stendur á milli verndunar kjara
og verndunar starfa, er erfitt að velja milli
minna atvinnuleysis og áratuga kjarabar-
áttu.
Að kasta krónunni en spara
aurinn
Hvaða þjónustu höfum við efni á og
hvaða þjónustu höfum við ekki efni á að
fórna?
Nærtækt dæmi um hið síðarnefnda er
heimaþjónusta ljósmæðra sem hefur sparað
heilbrigðiskerfinu hundruðir milljóna hvert
einasta ár í styttri sængurlegu á fæðingar-
stofnunum. Væri sú þjónusta ekki fyrir
hendi, þyrfti meðallegutími sængurkvenna
ekki að aukast nema um einn sólarhring
til að sparnaður af afnámi heimaþjónust-
unnar væri farinn, að auki myndi kostn-
aður vegna endurkoma að öllum líkindum
aukast mikið. Þá er ekki talinn með missir
af því öryggi sem sængurkonur og börn
þeirra njóta í þessari þjónustu.
Annað dæmi um misskildan sparnað
er skerðing ljósmóðurþjónustu á lands-
byggðinni eins og nú stendur yfir á Sauð-
árkróki. Bakvakt ljósmæðra þar hefur nú
verið aflögð og enga ljósmóðurþjónustu
að fá utan skrifstofutíma á svæðinu frá
Akureyri, norður til Ísafjarðar og vestur til
Akraness. Allar barnshafandi konur þurfa
því að sækja grunnöryggisþjónustu um
langan veg, annað hvort á eigin kostnað
eða á kostnað heilbrigðiskerfisins með
sjúkraflutningum. Þess má geta að einn
almennur sjúkraflutningur frá Sauðárkróki
til Akureyrar kostar 200.000 kr. Það þarf
því ekki marga slíka flutninga til að auka
kostnað heilbrigðiskerfisins við barneign-
arþjónustu á Norðurlandi vestra við niður-
lagningu bakvakta ljósmæðra á svæðinu.
Fórnarlömb eða gerendur
Svo virðist sem við búum við algert skiln-
ingsleysi á eðli og öryggi barneignarþjón-
ustu. Við getum búist við að horfa upp á
þjónustuna verða dýrari og verri með
tilviljanakenndum niðurskurði sem eykur
óhjákvæmilega kostnað annarsstaðar í heil-
brigðiskerfinu. Engin heildræn mynd er á
því hvernig íslenskt heilbrigðiskerfi á að
virka, einungis sniðið af hér og hvar sem
best liggur við höggi hverju sinni.
Enginn ber á móti því að okkur er
nauðsynlegt að spara en það hlýtur að þurfa
áætlun um það hvaða lágmarksþjónustu á
að varðveita og hvernig hún á að virka svo
raunverulegur sparnaður hljótist af.
Ljósmæður á Íslandi eru bæði vel mennt-
aðar og sigldar, þær vita hversu mikil-
vægt það er að halda barneignarþjónustu
faglegri og hafa tillögur um umbætur á
núverandi þjónustu. Nú þegar niðurskurður
er jafn tilviljanakenndur og raun ber vitni,
stendur það engum nær en ljósmæðrum að
verja skjólstæðinga sína. Það skiptir því
gríðarlega miklu máli að ljósmæður leggi
formlega fram tillögur sínar um hvernig
barneignarþjónustu skal veita á landinu í
stað þess að bíða eftir næstu niðurskurðar-
hugmynd heilbrigðisyfirvalda.
Ef vel tekst til að koma þeim hugmyndum
á framfæri gæti þessi kreppa orðið barn-
eignarþjónustu í landinu til bóta.
Guðlaug Einarsdóttir
formaður Ljósmæðrafélags Íslands
Bölmóður og bjargráð
Á V A R P F O R M A N N S L M F Í