Ljósmæðrablaðið - 01.07.2010, Qupperneq 22

22 Ljósmæðrablaðið - júlí 2010
Fjöldi Asíubúa á Íslandi hefur aukist mjög
undanfarin ár og eru þeir nú tæplega 1%
þjóðarinnar. Það er vel þekkt að heilbrigðis-
hegðun einstaklinga er mjög samofin þeirri
menningu sem þeir koma frá. Í ljósi þess
er mikilvægt að skoða hvaða áhrif menn-
ing hefur á barneignarferlið hjá Asíubúum,
með áherslu á brjóstagjöfina. Í þessari
grein, sem byggir á ritgerð úr námskeið-
inu Inngangur í ljósmóðurfræði í ljósmóð-
urnáminu við Háskóla Íslands, var skoðað
hvað það er sem hefur áhrif á viðhorf, tíðni
og lengd brjóstagjafar hjá asískum konum.
Fjallað var um áhrif asískrar menningar,
lýðfræðilegra þætti, hvaðan asískar konur
fá stuðning og hvaða áhrif hann hefur á
brjóstagjöfina.
Menning er stór þáttur í lífi okkar allra
og skilgreinir oft viðhorf okkar og þekkingu
til dæmis gagnvart brjóstagjöf. Það er því
nauðsynlegt fyrir heilbrigðisstarfsfólk að
gera sér grein fyrir því að ef við skiljum ekki
menningu okkar skjólstæðinga þá getum við
ekki sinnt þeim á heildrænan hátt.
Ólöf Ásta Ólafsdóttir.
Inngangur
Brjóstagjöf er ótvíræð leið til að sjá barni
fyrir nauðsynlegri næringu fyrir vöxt og
þroska þess. Samkvæmt Alþjóðaheilbrigðis-
stofnuninni, WHO (2003) þá er mælt með að
ungabörn fái eingöngu brjóstamjólk fyrstu
sex mánuði ævinnar, en það er talið stuðla að
ákjósanlegum vexti, þroska og almennu heil-
brigði. Eftir það sé barninu kynnt önnur fæða
sem mætir næringarþörfum þess samhliða
brjóstagjöf til tveggja ára aldurs og áfram ef
það er vilji foreldra. Ekki er þó hægt að horfa
framhjá því að það er ýmislegt sem hefur
áhrif á hvort kona hafi barn sitt eingöngu á
brjósti, að hluta til eða alls ekki.
Frá því ég hóf störf á deild 22A við Land-
spítalann, haustið 2007, hef ég haft gríð-
arlegan áhuga á brjóstagjöf. Ég hef séð hvað
velheppnuð brjóstagjöf veitir bæði móður og
barni mikla ánægju og vellíðan og jafnframt
tekið eftir því hvað viðhorf til brjóstagjafar
eru ólík eftir því hvaðan móðirin er. Af því
sem ég hef kynnst þá hafa asískar konur
yfirleitt jákvætt viðhorf til brjóstagjafar og
eru venjulega tilbúnar til að leggja börn sín
á brjóst strax eftir fæðingu. Það er þó mín
upplifun að asískar konur vilja oft á tíðum
gefa barninu fljótlega þurrmjólk og segja
gjarnan að það sé engin mjólk komin. Ég
hafði því mikinn áhuga á að kynna mér
hvernig brjóstgjöf er háttað hjá asískum
konum, hvernig menning sem og fleiri þættir
hafa áhrif á brjóstagjöfina og hvað ljós-
mæður geta gert til að styðja við brjóstagjöf
þessara kvenna hér á landi svo þeim sé sinnt
á heildrænan hátt.
Áhrif menningar
Öll hegðun og færni sem við lærum og er
sameiginleg íbúum samfélagsins kallast
menning. Hún er leiðarvísir fyrir fólk og
segir til um hvernig lífið í samfélaginu er.
Menning er lærð og lýsir lifnaðarháttum íbúa
samfélagsins. Það er fyrst og fremst menning
sem gerir okkur lík sumum hópum en ólík
öðrum (Garðar Gíslason, 1997, bls. 82).
Á síðustu árum hefur verið lögð áhersla á
það í ljósmóðurfræðum sem og í hjúkrun, að
horfa á einstaklinginn sem verið er að sinna
á heildrænan hátt. Til að skilja hvaða áhrif
barneignarferlið hefur á konuna, fjölskyld-
una og samfélagið í heild sinni þurfum við
að skilja þá félagslegu, andlegu, menningar-
legu og líkamlegu reynslu sem konan býr við
(Downe, 2004). Samkvæmt upplýsingum frá
Hagstofu Íslands (2008) þá fer fjöldi Asíubúa
vaxandi hér á landi og eru þeir nú tæplega
1% þjóðarinnar. Ég tel því að í ört stækkandi
samfélagi sem er sífellt að verða ríkara af
annarri menningu en við höfum áður kynnst
að heildræn umönnun eigi sjaldan betur við
en einmitt núna. Ef ekki er skilningur gagn-
vart menningu konunnar þá getum við sem
fagfólk frekar haft neikvæð áhrif en góð, því
heilbrigðisvitund einstaklinga er svo samofin
þeirri menningu sem einstaklingurinn kemur
frá.
Það eru ýmsir þættir sem geta haft áhrif
á aðlögun innflytjenda að nýju umhverfi og
valdið miklu álagi, til dæmis tungumála-
örðugleikar, atvinnuleysi, fyrri menntun,
félagsleg staða og sú upplifun að hafa ekki
stjórn á aðstæðum (Mistry, Freedman,
Sweeney og Hollenbeck, 2008). Menn-
ing og viðhorf hafa mikil áhrif á heilbrigði
einstaklinga og þessi viðhorf eru styrkt með
sterkum fjölskylduböndum og hefðum fjöl-
skyldunnar (Kaewsarn, Moyle og Creedy,
2003). Öll menningarsamfélög hafa ákveðnar
skoðanir, trú og hefðir sem geta stutt við og
stuðlað að velheppnaðri brjóstagjöf. Það
er því mikilvægt að heilbrigðisstarfsfólk
geri sér grein fyrir því, komi fram við fólk
af virðingu og reyni að mæta því þar sem
það er statt. Barneignarferlið skiptir félags-
legu máli ekki bara fyrir konuna heldur fyrir
samfélagið í heild sinni (Cheung, 2002).
Í rannsókn Chien & Tai (2007) var skoðað
hvaða áhrif mismunandi fæðingarleiðir, keis-
ari eða fæðing um leggöng, hefði á upphaf
brjóstagjafar í Tævan. Kom fram að 15% af
heildarfjölda þátttakenda hafi lagt barnið á
brjóst strax eftir fæðingu og að 50% lögðu
ekki barnið á brjóst strax eftir fæðingu en á
meðan þær lágu sængurlegu. Jafnframt kom
fram að 19% kvennanna hóf ekki brjóstagjöf
fyrr en eftir sængurlegu og þegar heim var
komið. Rannsakendur töldu þessi 19%
vera tilkomin vegna kínverskra hefða þar
sem meðgangan og fæðingin eru talin gera
konuna örþreytta og komi á ójafnvægi á Yin
og Yang innan kvenlíkamans. Samkvæmt
þessum hefðum eiga konur að hvílast
eftir fæðingu eins og þær mögulega geta,
sérstaklega á sængurlegunni og eigi hvíldin
að vara í a.m.k. 30 daga. Þetta er í samræmi
við það sem kemur fram í grein Kaewsarn
o.fl. (2003) að gamlar kínverskar hefðir hafa
áhrif á asískar konur. Þær þurfi að finna jafn-
vægi milli þeirra fimm þátta sem líkamanum
er skipt niður í, það er málm, við, vatn, eld
og jörð. Þetta jafnvægi tryggir velheppnaðan
getnað og þungun og til þess að koma þessu
jafnvægi á þá sé mikilvægt að hvíla sig vel,
forðast bað og borða hollt mataræði.
Eins og hjá öðrum þjóðum eru matur og
matarvenjur stór þáttur í menningu Asíubúa
en tímabilið eftir barnsburð hefur sérstaklega
mikið að segja hjá þeim. Mataræðið hjá
mörgum Asíubúum er flokkað í heitt og kalt
eða yin og yang, þó það hafi í raun ekkert
með lögun, lit, samsetningu eða hitastig
matarins að gera. Heldur hefur flokkun
matarins meira að gera með þau áhrif sem
maturinn hefur á sjúkdóma eða líkamlegt
ástand sem er svo flokkað í heitt eða kalt.
Mataræðið á því að hafa mikil áhrif á mjólk-
Menning og brjóstagjöf
asískra kvenna
Ólafía Aradóttir
nýútskrifuð ljósmóðir