Ljósmæðrablaðið - 01.07.2010, Síða 24

24 Ljósmæðrablaðið - júlí 2010
fáar asískar mæður fóru í brjóstagjafa- eða
foreldrafræðslu í meðgönguvernd heldur
sóttu þær flestar sínar upplýsingar til móður
sinnar eða tengdamóður. Í rannsókn Foo
o.fl. (2005) kom fram að rúmlega 50%
þeirra asískra mæðra sem ekki fengu upplýs-
ingar og ráðgjöf frá heilbrigðisstarfsfólki á
meðgöngunni voru líklegri til að hafa börn
sín lengur á brjósti. Þar segir þó jafnframt
að það megi ekki gera lítið úr þeim áhrifum
sem heilbrigðisstarfsfólk getur haft á tíðni og
lengd brjóstagjafar í tengslum við fræðslu
hjá konum almennt í samfélaginu. Það hefur
sýnt sig að móðir sem fær góðan stuðning að
heiman og er hvött til að halda áfram með
brjóstagjöf af fjölskyldumeðlimum sem og
heilbrigðisstarfsmanni er tæplega fjörutíu
sinnum líklegri til að hafa barn sitt á brjósti.
Asískar konur setja oft fjölskyldutryggð ofar
sínum eigin hagsmunum og því er mikil-
vægt að sameina heilbrigðisfræðslu fyrir
fjölskylduna í heild sinni en ekki bara fyrir
konuna eina (Cheung, 2002).
Eldri konur innan asískra heimila sem hafa
sterka tilfinningu fyrir hefðum og venjum
og hafa reynslu af því að ala upp mörg börn
hafa venjulega ákveðnari skoðanir á næring-
armunstri barna en yngri kynslóðir. Þessar
konur eru líklegri til að segja nei við notkun
á þurrmjólk og treysta frekar á hið hefðbunda
form það er brjóstamjólkina (Abada, Trovato
og Lalu, 2001). Þetta er í samræmi við rann-
sókn Masive (2006) en þar litu tengdamæður
í Nepal á sig sem mikilvægan aðila í
fæðingu og sængurlegunni. Þær litu svo á að
móðurmjólkin væri náttúruleg, nægjanleg,
nauðsynleg og óviðjafnanleg næring og hana
ætti að hvetja til að gefa sem fyrst.
Asískar ömmur telja að nýbakaðar mæður
þurfi mikinn stuðning eftir fæðinguna og að
þær hafi mikla reynslu til að leysa vandamál
og gefa ráð hvað varðar barneignarferlið. Þær
eigi líka hagsmuna að gæta að barnabörnin
verði heilbrigð þ.e.a.s. þau muni hugsa
um ömmu sína og afa þegar þau eru orðin
eldri (Ingram o.fl., 2003). Jákvætt viðhorf
ömmunnar til brjóstagjafar hefur mikilvægt
hlutverk í að asískar konur hefji og viðhaldi
brjóstagjöf (Lee, o.fl., 2007).
Þátttaka feðra í brjóstagjafaferlinu, til
að stuðla að og viðhalda brjóstagjöf hjá
mæðrum, er alltaf að verða mikilvægara
sérstaklega í hinum vestræna heimi. Þar
er reynsla eldri kvenna ekki lengur eins
aðgengileg og kjarnafjölskyldan orðin
algengari (Susin og Giugliani, 2008). Það er
því mjög mikilvægt að feður séu hafðir með
þegar verið er að kynna kosti brjóstamjólkur
og mikilvægi hennar fyrir heilbrigði móður
og barns. Í rannsókn Scott o.fl. (2001) kom
fram að ef móðir fékk góðan stuðning frá
maka sínum sem og heilbrigðisstarfsfólki
þá var hún líklegri til að hefja brjóstagjöf og
halda henni áfram eftir að heim var komið.
Ef að móðirin skynjaði aftur á móti frá föður
barnsins að hann vildi frekar að barninu væri
gefin þurrmjólk eða hann var á báðum áttum
hvaða leið væri best að fara þá var líklegra
að hún hefði ekki brjóstagjöf eða hefði
barnið á brjósti í mjög stuttan tíma. Feður
gera sér oft ekki grein fyrir mikilvægi stuðn-
ings þeirra í að hafa áhrif á brjóstagjöf maka
sinna það er því mikilvægt að hvetja feður til
þátttöku í umræðunni um brjóstagjöf, hún er
ekki eingöngu mál móðurinnar.
Fleiri sálfélagslegir þættir geta þó haft
áhrif á upphaf og lengd brjóstagjafar hjá
móður og sá sem oftast er nefndur teng-
ist þeim hugmyndum sem konan hefur um
brjóstagjöf áður en þungun á sér stað. Sýnt
hefur verið fram á auknar líkur á að móðir
hætti brjóstagjöf hafi hún ekki verið búin
að taka ákvörðun um næringargjöf barnsins
fyrir þungun (Scott o.fl., 2001). Samkvæmt
rannsókn Scott o.fl. (2001) kom í ljós að
konur sem tóku ákvörðun um að hafa barn
á brjósti eftir að þær urðu þungaðar voru
átta sinnum líklegri til að hætta brjóstagjöf í
sængurlegunni en konur sem tóku ákvörðun
um að hafa barn á brjósti fyrir þungun.
Sambærilegar niðurstöður fengust í rann-
sókn Foo o.fl. (2005) og kom þar fram að
konur sem voru búnar að taka ákvörðun um
að hafa barn á brjósti fyrir þungun voru mun
líklegri til að hefja og viðhalda brjóstagjöf
eftir fæðingu barns. Jafnframt hefur verið
sýnt fram á að hvenær barnið er lagt á brjóst
eftir fæðingu hafi einnig áhrif á upphaf og
lengd brjóstagjafar. Kom fram í rannsókn
Chien og Tai (2007) að þær konur sem lögðu
barn sitt á brjóst strax eftir fæðingu eða mjög
fljótlega, voru líklegri til að hafa börn sín á
brjósti í að minnsta kosti þrjá mánuði eftir
fæðingu.
Samkvæmt Riordan (2005, bls. 697)
kemur fram að það séu aðallega sex þættir
sem hafa áhrif á brjóstagjöf kvenna:
• Móðirin hefur hug á að hafa barnið á
brjósti í lengri tíma
• Móðirin hefur skuldbundið sig að hafa
barnið á brjósti
• Móðirin og fjölskyldan eru með gott
stuðningsnet
• Móðirin er með jákvætt viðhorf gagnvart
brjóstagjöf
• Barnið fer fljótt á brjóst eftir fæðingu
• Móðirin forðast að gefa barninu aðra fæðu
en brjóstamjólk eins og þurrmjólk eða
vatn.
Með því að hafa þessa sex þætti að leið-
arljósi þá geta ljósmæður og annað heilbrigð-
isstarfsfólk aukið áhrif sín á brjóstagjöf til
hins betra með góðri og hnitmiðaðri fræðslu
til verðandi foreldra og almennings alls.
Mikilvægi fræðslu:
Í dag eru valmöguleikar foreldra er snúa
að barneignarferlinu töluvert fleiri og flókn-
ari en þeir voru fyrir nokkrum árum síðan, að
ég tali nú ekki um fyrir nokkrum áratugum
síðan. Foreldrar geta valið að fæða í heima-
húsi eða á sjúkrastofnun og vonandi einhvern
tíma á fæðingarheimili sem stýrt verður af
ljósmæðrum. Einnig eru ýmsar rannsóknir
og fósturskimanir í boði fyrir fólk sem geta
haft áhrif á líf konunnar og fjölskyldunnar
í heild sinni. Til að fólk geti tekið upplýsta
ákvörðun um hvað það ætlar að gera er
nauðsynlegt að það sé vel upplýst um hverjir
kostirnir og gallarnir eru og hver áhættan sé.
Upplýstar ákvarðanir hafa með siðfræði- og
sálfræðilega þætti að gera og að virðing sé
borin fyrir sjálfræði einstaklinganna og þeirra
ákvörðun. Þetta leiðir til að einstaklingarnir
eru oft sáttari við þá ákvörðun sem þeir taka
og betri andlegri líðan er náð (Gourounti og
Sandall, 2008).
Legutími sængurkvenna innan spítalans er
alltaf að verða styttri og styttri heimaþjón-
usta ljósmæðra eykst og heimafæðingar að
verða vinsælli. Þetta hefur leitt til þess að
fræðsla til verðandi foreldra fer í auknu mæli
fram á heimilum nýju fjölskyldunnar og í
heilsugæslunni. Þar eru ljósmæður í lykil-
hlutverki til að hafa góð áhrif á brjóstagjöf
verðandi mæðra sem og aðra þætti er varða
heilbrigði móður og barns. Ekki má þó
gleyma að ljósmæður og annað heilbrigð-
isstarfsfólk innan spítalans er einnig í lykil-
aðstöðu til að fræða nýbakaða foreldra. Sýnt
hefur verið fram á að þær konur sem upplifa