Ljósmæðrablaðið - 01.07.2015, Blaðsíða 22

22 Ljósmæðrablaðið - júlí 2015
Í hugmyndafræði ljósmæðra er lögð áhersla á að ljósmæður standi
vörð um eðlilegar fæðingar. Þrátt fyrir það hafa ljósmæður verið
þátttakendur í að tæknivæða barneignarferlið og samkvæmt rann-
sóknum virðast ljósmæður hafa tilhneigingu til að vanmeta það
að heilbrigð kona í eðlilegu ferli geti fætt eðlilega (Valgerður Lísa
Sigurðardóttir og Ólöf Ásta Ólafsdóttir, 2009). Almennt er áætlað að
70‒80% kvenna séu í eðlilegri meðgöngu og fæðingu (WHO, 1996).
Takmarkið í heiminum er að tíðni keisaraskurða fari ekki upp fyrir
15% en samt sem áður hefur keisaratíðni í Bandaríkjunum hækkað
upp í 31,8%. Í Victoria í Ástralíu hefur keisaratíðnin tvöfaldast frá
árinu 1985 og var orðin 31% árið 2011 (McLachan o.fl., 2012). Til
þess að sporna við þessari stöðugu hækkun hefur WHO ráðlagt að
auka skuli rannsóknir og stefnumótun til þess að auka líkur á fæðingu
um fæðingarveg og þá sérstaklega hjá konum með fyrsta barn (Kenn-
edy, Grant, Shaw-Battista og Sandall, 2010; WHO, 2007). Líkur á
að konur fæði án inngripa í fæðingu (gangsetningar, utanbastdeyf-
ingar, svæfingar, sogklukku, tanga, spangarklippingar, keisaraskurðar
og stjórnunar í fylgjufæðingu) og eigi náttúrulega fæðingu eru mun
meiri á ljósmæðrareknum einingum (83%) og í heimafæðingum
(88%) heldur en á hátæknisjúkrahúsum (58%) (Birthplace in England
Collaborative Group, 2011).
Rannsóknir á Nýja-Sjálandi hafa sýnt að konur í eðlilegum
fæðingum verða fyrir áhrifum frá fæðingarstað. Ljósmæðrum
þar finnst erfiðara að bjóða upp á eðlilegar fæðingar á
hátæknisjúkrahúsum vegna ytri hömlunar, svo sem plássleysis,
skorts á viðeigandi stuðningi, einkarými, baðaðstöðu, frelsi til að
geta hreyft sig og verklagsreglna (Davis, Baddock, Pairman, Hunter,
Benn, Wilson, Dixon og Herbison, 2011). Tilhneigingin hefur verið
sú að líta á allar fæðingar eins og þær séu með sömu áhættu en það
getur haft neikvæðar afleiðingar í för með sér og haft áhrif á þjálfun
heilbrigðisstarfsfólks, notkun tækni og aðferðar (WHO, 1996).
Þegar vinnuálag er mikið á stórum fæðingarstofnunum og yfirsetan
minnkar fjölgar inngripum í eðlilegt ferli. Yfirsetan hefur áhrif á
upplifun ljósmæðra og sjálfræði í ljósmóðurstarfinu (Valgerður Lísa
Sigurðardóttir og Ólöf Ásta Ólafsdóttir, 2009).
Meðgöngujóga
Jóga á meðgöngu getur stytt fyrsta stig fæðingarinnar, gert konur
meðvitaðri um líkama sinn og fengið þær til að treysta honum betur
í fæðingunni. Auk þess getur það leitt til þess að konur séu afslapp-
aðri og öruggari í fæðingunni sjálfri (Chuntharapt, Petpichetchian
og Burns, 2008; Sun, Hung, Chang og Kuo, 2009; Babbar, Parks-
-Savage, Chauhan, 2012). Öndunarmynstur getur hjálpað konu
að hafa stjórn á fæðingunni, ásamt því að það getur aukið súrefn-
isflæði til fóstursins og þar með aukið vellíðan þess. Með því að nota
öndunina í fæðingu er verið að viðhalda stjórn og fylgja eftir takti
hríðanna og bjóða þær velkomnar í stað þess að berjast á móti þeim.
Þetta getur valdið því að upplifun konu af fæðingu verði jákvæðari
(Chuntharapt o.fl., 2008; Singh, 2006; Babbar o.fl., 2012). Auk þess
hefur verið sýnt fram á að jógaástundun færir konum meira sjálfs-
traust í fæðingu og því upplifi þær minni verki en aðrar konur (Sun
o.fl., 2009). Talið er að jóga dragi úr kvíða fyrir fæðingunni ásamt
því að þær sofa betur og hafi aukna orku (Kinser og Williams, 2008;
Babbar o.fl., 2012).
Undirbúningsnálar
Ein leiðin til að styrkja og undirbúa konur til að geta fætt á
náttúrulegan hátt er að bjóða upp á svokallaðar undirbúningsnálar
á meðgöngu og undirbúa þannig líkama og sál síðustu vikur
meðgöngu. Nálastungur á síðustu vikunum fyrir fæðinguna geta
stytt fyrsta stig fæðingar ásamt því að undirbúa legið og andlega
þáttinn (Hope-Allan, Adans, Sibbritt, Tracy, 2004; Zeisler, Tempfer,
Mayerhofer, Barrada og Husslein, 1998; Betts og Lennox, 2006;
Kubista og Kucera, 1974).
Undirbúningsnálar eru boðnar konum einu sinni í viku sem hluti
af meðgöngueftirliti frá 36 vikna meðgöngu og fram að fæðingu.
Meðferðin styttir fyrsta stig fæðingar, minnkar líkur á gangsetningum,
utanbastdeyfingum og keisaraskurðum. Auknar líkur eru á að konur
fæði um fæðingarveg. Einnig virðast undirbúningsnálarnar hafa
áhrif á þroskun leghálsins (Betts og Lennox, 2006; Zeisler o.fl.,
1998). Kubista og Kucera (1974) rannsökuðu 60 frumbyrjur sem
voru undirbúnar fyrir fæðingu með nálastungum og allar fæddu
um fæðingarveg með barn í höfuðstöðu. Meðallengd fæðingar var
6,5 klst. Þeir notuðu punkta sem eru slakandi og auka blóðflæði til
grindarholsins. Niðurstöðurnar voru þær að nálastungumeðferð til
undirbúnings fyrir fæðingu virðist hafa áhrif til að minnka hræðslu,
spennu og verki í fæðingu.
Fræðsla
Mikilvægt er fyrir konur og makar þeirra að geta búið sig undir
fæðinguna. Ljósmæður geta haft mikil áhrif á fræðslu til foreldra á
meðgöngu og eru meðgönguverndin og foreldrafræðslunámskeiðin
góð tækifæri til þess, þar sem reynslan hefur sýnt að konur fæða
frekar án verkjalyfja ef þær eru betur undirbúnar.
Í rannsókn Kemp og Sandall (2008) kemur fram að ekki næst
eins góður árangur við að búa foreldra undir fæðinguna eins og
áður var talið með foreldrafræðslunámskeiðum, því hefur komið til
annars konar fræðsla til foreldra. Hún byggist á einstaklingshæfðu
viðtali við 36 vikna meðgöngu. Tilgangur með slíkum viðtölum
er að byggja upp trú konunnar á jákvæða og eðlilega fæðingu og
byggja upp sjálfstraust hennar til þess hún geti fætt án inngripa. Slíkt
fæðingarsamtal hefur áhrif á getu konunnar til að fæða án inngripa
og eykur sjálfsöryggi hennar til fæðingarinnar og trú á sjálfri sér
(Jónína Birgisdóttir, 2014).
Vatnsböð og vatnsfæðingar
Á ljósmæðrastýrðum einingum eru notaðar náttúrulegar verkja-
meðferðir sem styðja við eðlilegt ferli fæðingarinnar. Slakandi
vatnsböð eru hjálpleg í fæðingum. Slökunin hefur áhrif á framleiðslu
adrenalíns þar sem framleiðslan minnkar þegar einstaklingurinn er
slakur og því eru minni líkur á því að finna fyrir sársauka. Konur eru
léttari á sér í vatninu og hafa aukið svigrúm til þess að hreyfa sig.
Heitt vatn hjálpar til við samdrátt legvöðvans og eykur súrefnisríkt
blóð til hans sem verður til þess að hann vinnur betur og hefur áhrif á
að stytta fæðinguna (Lichy og Herzberg, 1997; Odent, 2011).
Vatnsfæðingar minnka líkur á inngripum, verkjastillingu eins og
utanbastsdeyfingu, leghálsdeyfingu og svæfingu í fæðingu (Cluett og
Burns, 2004; Cluett, Nikodem, McCandlish og Burns, 2006; Thoeni
og Zech, 2012). Notkun vatnsbaða stuðlar að slökun í fæðingu og
hjálpar konum að komast í gegnum hana í rólegu umhverfi og hvetur
til hormónajafnvægis hjá konunni (Lichy og Herzberg, 1997; Odent,
2011).
AÐFERÐAFÆÐI
Í rannsókninni var notað lýsandi afturvirkt rannsóknarsnið. Upplýs-
inga var aflað úr sjúkraskrám. Úrtakið voru allar konur sem fæddu