Fréttablaðið - 14.02.2019, Blaðsíða 6

STJÓRNSÝSLA Vanþekking á lögum
og reglum persónuverndarréttar
Reykjavíkur urðu til þess að borgin
braut gegn persónuverndarlögum
í aðdraganda borgarstjórnarkosn-
inganna síðastliðið vor. Þá vantaði
mikilvægar upplýsingar af hálfu
borgarinnar í samskiptum við Per-
sónuvernd (PRS).
Í ákvörðun PRS frá því fyrir helgi
komst stofnunin að þeirri niður-
stöðu að Reykjavíkurborg, Þjóðskrá
og tveir rannsakendur við Háskóla
Íslands, Magnús Þór Torfason og
Hulda Þórisdóttir, hafi ekki farið
eftir ákvæðum þágildandi persónu-
verndarlaga.
Forsaga málsins er sú að Reykja-
víkurborg ákvað í byrjun árs í
fyrra að ráðast í aðgerðir til að auka
kosningaþátttöku. Til að ná því
marki stóð til að senda bréf á inn-
flytjendur sem nýverið höfðu öðlast
kosningarétt í borgarstjórnarkosn-
ingum, konur yfir áttrætt og ungt
fólk sem var að kjósa í fyrsta skipti.
Á síðastnefnda hópnum stóð einnig
til að gera rannsókn á hvaða áhrif
hvatningin hefði.
Fréttablaðið fékk afrit af bréfum
sem send voru milli aðila í aðdrag-
anda málsins. Þann 3. maí í fyrra
sendi Anna Kristinsdóttir, mann-
réttindastjóri Reykjavíkurborgar,
bréf til PRS þar sem fyrirætlanir
borgarinnar voru útlistaðar að
hluta. Í bréfinu segir að til standi að
senda ungum kjósendum „bréf þar
sem fram koma upplýsingar um
það hvar eigi að kjósa“. Einnig sé
þó mikilvægt að senda upplýsingar
rafrænt og beðið um heimild til að
senda SMS á fyrstu kjósendur með
upplýsingum hvar þeim beri að
kjósa. Rannsóknarinnar er getið
í bréfinu en fyrirkomulag hennar
ekki útlistað frekar. Bréf til aldr-
aðra kvenna og innf lytjenda eru
ekki nefnd og ekki að til hafi staðið
að senda fjögur mismunandi bréf á
fyrstu kjósendur.
Það sem var hins vegar ekki tekið
fram í bréfinu var að ekki stóð til að
senda SMS-skilaboð á alla fyrstu
kjósendur heldur aðeins helming
þeirra svo unnt væri að kanna hvort
skilaboðin hefðu áhrif á kjörsókn.
Þá fékk um fimmtungur fyrstu
kjósenda ekki bréf til sín en það
var liður í rannsókninni. Um þessa
þætti málsins var PRS ekki upplýst.
Það hefði ýtt málinu í annan farveg.
Svarbréf PRS barst borginni
14. maí en þar kom fram að það að
senda fyrstu kjósendum bréf og
SMS væri ekki háð leyfi stofnunar-
innar. Svarið virðist miða við það að
um allan hópinn sé að ræða.
Allt eftir réttum leikreglum
Á fundi borgarstjórnar 15. maí var
rædd tillaga Sjálfstæðisf lokksins
um að afla leyfis PRS fyrir sending-
unum. Í máli meirihlutans kom
fram að það væri óþarfi. „Í gær kom
sú niðurstaða frá PRS að þar sem
ekki væri um markaðsefni að ræða,
heldur almenna miðlun upplýsinga,
þá væri ekki gerð við þetta athuga-
semd. […] Allt þetta mál hefur verið
unnið eftir réttum leiðum og leik-
reglum,“ sagði Dagur B. Eggertsson
borgarstjóri á þeim fundi.
Af því sem fram fór á fundinum
voru sagðar fréttir en með þeim
fékk PRS fyrst upplýsingar
um bréfin til innflytjenda og
aldraðra kvenna. Vakti stofnunin
athygli dómsmálaráðuneytisins
(DMR) á málinu sem benti á að ekki
kæmi fram í upplýsingum til ungra
kjósenda að þeir væru andlag rann-
sóknar.
Það er fyrst þann 22. maí sem
borgin og rannsakendur upplýsa
PRS um nákvæmt fyrirkomulag
rannsóknarinnar. Í bréfi 24. maí
segja sömu aðilar að ekki sé unnt
að upplýsa fyrstu kjósendur um
rannsóknina því það gæti spillt
henni. Þá hefðu þau leitað álits vís-
indasiðanefndar HÍ sem hefði gefið
rannsókninni jákvæða umsögn og
að hún væri í „samræmi við skilyrði
vísindasiðareglur [sic]“.
Reyndu ekki að fela gögn
Í ákvörðun PRS segir meðal annars
að rannsóknin hafi ekki miðað að
því marki að skilja lága og minnk-
andi kjörsókn, líkt og sagt var í bréfi
til stofnunarinnar, og að skilaboð
til kjósenda hafi ekki verið send
í þeim tilgangi einum að upplýsa
kjósendur. Að auki hafi texti sumra
bréfanna verið gildishlaðinn í ein-
hverjum tilfellum. Þá sér stofnunin
ekki að nein rök standi til þess að
nauðsynlegt sé að upplýsa konur
yfir áttrætt um kosningarétt þeirra
og taldi ámælisvert að borgin hefði
ekki veitt upplýsingar um alla þætti.
Í tilkynningu á vef Reykjavíkur-
borgar segir að ákvörðun PRS hafi
komið mannréttindastjóra „á óvart
í ljósi fyrri samskipta við stofnun-
ina“. Í svari við fyrirspurn Frétta-
blaðsins, um hvað hafi komið á
óvart í ljósi þeirra athugasemda
sem gerðar voru af hálfu PRS í
aðdraganda kosninganna, segir
Bjarni Brynjólfsson, upplýsingafull-
trúi borgarinnar, að það hafi verið
vegna aðfinnslna stofnunarinnar.
„Aldrei var reynt að halda gögnum
frá PRS,“ segir í svarinu.
Spurningu um hví PRS hafi ekki
verið upplýst um hverjum stóð til að
senda bréfin var svarað á þann veg
að þau hefðu ekki talið sendinguna
leyfisskylda. Spurningu um hví
ekki var hætt við sendingu SMS-
skilaboðanna í ljósi athugasemda
DMR og PRS var svarað þannig að
„þeir sem að verkefninu komu töldu
skilaboðin ekki brjóta lög um per-
sónuvernd“. joli@frettabladid.is
Vanþekking á lögum orsök brotsins
Reykjavíkurborg taldi sig vera að fara eftir settum lögum og reglum þegar bréf og SMS-skilaboð voru send á tiltekna hópa í aðdrag-
anda kosninga í fyrra. Veigamikil atriði voru ekki send Persónuvernd þar sem starfsmenn borgarinnar héldu að þess þyrfti ekki.
Ferill málsins frá ársbyrjun til kosninga
18. janúar 2018
Starfshópur um leiðir til
að auka kosningaþátt-
töku skilar af sér.
5. febrúar 2018
Borgarráð samþykkir
tillögurnar einróma.
3. maí 2018
Borgin sendir Persónu-
vernd upplýsingar um
SMS-in og rannsóknina.
14. maí 2018
Persónuvernd svarar
erindinu og segir að það
sé ekki leyfisskylt. Síðar
sama dag á sér stað sím-
tal milli stofnunarinnar
og mannréttindastjóra.
Í símtalinu var borginni
tjáð að PRS hefði aðeins
borist takmarkaðar upp-
lýsingar um fyrirkomu-
lagið. Í símtalinu nefnir
mannréttindastjóri bréf
til kjósenda fyrst.
15. maí 2018
Sagt frá bréfum
til innflytjenda
og eldri kvenna á
borgarstjórnar fundi.
17. maí 2018
Borgin sendir Persónu-
vernd afrit af bréfum til
nýrra kjósenda. Ekki var
getið bréfa til innflytj-
enda og eldri kvenna.
17. maí 2018
Fundur í borgarráði.
Bókanir með athuga-
semdum um fyrir-
komulagið voru færðar í
trúnaðarbók. Sjálfstæð-
isflokkurinn sat hjá.
18. maí 2018
Persónuvernd sendir
borginni bréf þar sem
fram kemur að upphaf-
leg beiðni 3. maí hafi
verið afar villandi.
18. maí 2018
Persónuvernd sendir
bréf til dómsmálaráðu-
neytis og umboðs-
manns Alþingis vegna
fyrirætlana borgarinnar.
22. maí 2018
Borgin sendir Persónu-
vernd bréf og segir að
SMS-in verði ekki send á
alla heldur aðeins hluta
nýrra kjósenda. Við-
takendur ekki upplýstir
um að þeir séu þátttak-
endur í vísindarannsókn
þar sem það gæti spillt
rannsókninni og niður-
stöðum hennar.
23. maí 2018
Dómsmálaráðuneytið
leggst gegn sendingum
smáskilaboðanna.
26. maí 2018
Kjördagur. SMS-in send
af stað til kjósenda.
Starfsfólk ráðhússins virðist ekki hafa vitað hvað og hvað ekki var háð leyfi samkvæmt þágildandi persónuverndarlögum. FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM
Dagur B. Eggerts-
son, borgarstjóri
Reykjavíkur.
KJARAMÁL Landsbankinn sér
framkvæmdastjórum sínum
sex og bankastjóra fyrir bif-
reiðum og annast rekstur
þeirra að fullu. Bankinn
hafnaði beiðni Fréttablaðs-
ins um upplýsingar um kaup-
verð og hvaða bíltegundir um er að
ræða. Bankinn segir að bílarnir sem
bankastjórnendurnir fá til fullra
afnota séu á af árgerðum 2010 til
2016.
Líkt og Fréttablaðið fjallaði um
á laugardag þá samanstanda laun
bankastjóra og framkvæmdastjór-
anna sex af launum og bif-
reiðahlunnindum. Í ráðning-
arsamningunum er kveðið á
um heildarlaun en þar segir
að starfsmenn geti farið
fram á að bankinn sjái þeim
fyrir bifreið. Geri þeir það lækka
laun þeirra sem nemur tekjumati
ríkisskattstjóra fyrir viðkomandi
bifreið. Viðkomandi starfsmenn
greiða hlunnindaskatt samkvæmt
tekjumati ríkisskattstjóra.
Í ljósi 17 prósenta launahækk-
unar bankastjóra Landsbankans á
síðasta ári óskaði Fréttablaðið eftir
upplýsingum um hækkanir fram-
kvæmdastjóranna. Í ársreikningi
eru laun sexmenninganna ekki
sundurliðuð en heildarlaun og
hlunnindi námu 199,6 milljónum
króna á síðasta ári.
Landsbankinn segir að meðal-
tal launa framkvæmdastjóranna
sex hafi hækkað úr 2,6 milljónum
króna á mánuði árið 2017 í 2,8 millj-
ónir að meðaltali. Eða 7 prósent.
„Skýrist hækkun á þessum lið
að mestu vegna kjarasamnings-
bundinna hækkana,“ segir í svari
bankans. – smj
Landsbankinn gefur ekki upp bílaflota bankatoppa
Anna Kristins-
dóttir, mann-
réttindastjóri
Reykjavíkur.
Æðstu stjórnendum Landsbanka er séð fyrir bifreiðum. FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN
1 4 . F E B R Ú A R 2 0 1 9 F I M M T U D A G U R6 F R É T T I R ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
1
4
-0
2
-2
0
1
9

0
4
:3
6
F
B
0
6
4
s
_
P
0
5
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
5
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
0
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
1
1
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
2
5
1
-C
5
2
8
2
2
5
1
-C
3
E
C
2
2
5
1
-C
2
B
0
2
2
5
1
-C
1
7
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
5
B

F
B
0
6
4
s
_
1
3
_
2
_
2
0
1
9
C
M
Y
K