Morgunblaðið - Sunnudagur - 02.09.2018, Page 31

Um annað væri ágreiningur meðal sérfræðinga og
virðist ríkisvaldið að hluta til hafa komið sér upp hópi
sérfræðinga sem telja allt heimilt!
En á fundinum var áréttað að það hlyti að vera
nauðsynlegt að líta á málið í heild og ekki síst þegar
svo oft og svo víða hefði verið farið yfir þau mörk sem
stjórnarskráin setur.
Í frétt Hjartar Guðmundssonar blaðamanns af
fundinum segir að Stefán Már Stefánsson lagapró-
fessor hafi fjallað um það „hvernig aðild Íslands að
EES-samningnum og sífellt frekari kröfur um fram-
sal valds til evrópskra stofnana skapaði ákveðin
vandamál varðandi stjórnarskrána. Samningurinn
hefði í byrjun verið talinn á mörkum þess að standast
hana en síðan hefði sífellt bæst við regluverk frá Evr-
ópusambandinu í gegnum hann sem kallaði á frekara
framsal valds. Stefán lagði áherslu á mikilvægi þess
að horfa heildstætt á það valdaframsal sem átt hefði
sér stað í gegnum EES-samninginn í stað þess að
horfa aðeins á eina og eina lagagerð frá Evrópusam-
bandinu. Það væri heildarmyndin sem skipti fyrst og
fremst máli. Hversu mikið vald hefði verið framselt í
heildina í gegnum samninginn og hvort það stæðist
stjórnarskrána.“
Hliðverðir bregðast þjóðinni
Þetta er öllum orðið ljóst og það er sjálfsagt þess
vegna sem, undir öðrum formerkjum þó, er sífellt sótt
að stjórnarskránni. En það er ekki verkefnið heldur
að standa vörð um stjórnarskrána og vinda fremur of-
an af því sem misfarið hefur verið.
En það kom einnig fram á þessum fundi að kvört-
unarefnið um að stjórnarskráin væri „of þröng í þess-
um efnum“ gerði það einmitt að verkum að það væri
þó einhver staða til að taka hennar málstað, þótt það
hefði ekki gengið að öllu leyti eftir. Ef því yrði breytt
yrðu hinar veiku varnir nánast að engum vörnum.
Óþrjótandi ístöðuleysi
Þeir stjórnmálamenn sem eru eins og vaxbrúður í
höndum þeirra embættismanna sem fyrir löngu hafa
gengið í ESB og kæra sig kollótta um afstöðu þjóðar-
innar eru þess vegna að leita leiða til að laska
stjórnarskrána fremur en að standa vörð um hana. En
það er ekki útilokað að einhvern tíma snúist dæmið
við og stjórnmálamenn fáist til verka sem líta ekki á
sig sem óbreytta handlangara „undirmanna sinna“.
Þótt slíkt virðist í augnablikinu æði fjarri er þó
betra að hafa ekki leyft hinum að eyðileggja stjórnar-
skrána áður en það hugsanlega gerist.
Það var einnig mikið umhugsunarefni sem sagt var
á fundinum að samningurinn um EES gengi auðvitað
út frá því að það væri jafnræði í frumkvæði og atbeina
að innleiðingarferlinu. En því hefði farið fjarri. ESB
ætti allt frumkvæði og hver einasti þáttur innleiðing-
arferilsins kæmi úr þeirri átt. Væri full ástæða til að
ætla að það stæðist ekki samninginn. Sérstaklega var
nefnt að eftir Maastricht-sáttmálann hefðu breyt-
ingar sem Íslendingar hefðu ekki átt neina aðild að og
ekkert haft um að segja verið leiddar inn í íslenskan
rétt án þess að fulltrúar EES-samningsins kæmu
nokkurs staðar að.
Bretar í „brexit-ferli“ skoðuðu hvort EES-leiðin
kynni að henta þeim. En þegar þeir sáu hvernig
norskir og íslenskir embættismenn haga sér eins og
lærlingar á fyrsta ári í Brussel og hafa minni en engin
áhrif sáu þeir að þetta væri ekkert fyrir þá, þótt hug-
myndin hefði í upphafi virst snjöll.
Það er því miður orðið algjörlega ljóst að hliðverðir
af Íslands hálfu hafa á umliðnum árum brugðist. Og
þeir hafa einnig brugðist hinum pólitísku yfirboðurum
sínum sem hina formlegu ábyrgð bera. Það tók tíma
að átta sig á því að fullkominn trúnaðarbrestur hefði
orðið á milli embættismannanna sem treyst var fyrir
verkinu og þings og þjóðar. Í ljós hefur komið að þeir
fyrrnefndu líta svo á að verkefni þeirra sé eingöngu að
hotta á „heimamenn“ um að afgreiða pakkana sem bú-
rókratarnir í Brussel afhenda þeim fullskapaða og að
hneykslast á því að innleiðingarferlið heima gangi of
hægt. Varla dettur nokkrum manni í hug að þeir sem
hafa staðið með svo óboðlegum hætti að málum séu
færir um að leggja mat á framvinduna fram að þessu.
Á fundinum var þetta orðað svo að þegar innleiðing
væri svo einhliða eins og raunin hefur verið og þvert á
anda EES-samningsins mætti spyrja hvort ekki væri
rétt að tala um innlimun farþegans í samstarfinu
fremur en innleiðingu reglna eftir sameiginlega niður-
stöðu beggja. Það er auðvitað þannig.
Hér hefur aðeins verið nefndur hróplegur heim-
ildarskortur til innleiðingar Þriðja orkupakkans. En
þess má geta að margir þeirra sem tóku þátt í umræð-
unum bentu á að efnislega væri þessi innleiðing þess
utan frámunalega óhagstæð hinni íslensku þjóð og
dæmin sem nefnd voru tóku af öll tvímæli í þeim efn-
um.
Það bætist þá við stjórnarskrárbrotin.
Erfitt er að ímynda sér að þingmenn Sjálfstæðis-
flokksins muni standa að þessu máli, að minnsta kosti
ekki þeir fáu sem hlupust ekki undan merkjum í Ice-
save.
Þá yrði þetta spurningin um forsetann.
Stæði hann með stjórnarskránni og þjóðinni eða
klúbbnum.
Svarið er einfalt.
En maður veit aldrei.
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
2.9. 2018 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 31