Morgunblaðið - 31.12.2018, Blaðsíða 16

16 MORGUNBLAÐIÐ TÍMAMÓT 31.12. 2018
Á þriðju hæð bakatil á Eiðistorgi er frekar lú-
in hurð með talnalás. Þegar inn er komið tek-
ur þögnin á móti gestum og húsnæðið er lág-
stemmt og lætur ekki mikið yfir sér.
Íburðurinn er ekki í fyrirrúmi í frum-
kvöðlasetrinu Innovation House, en andrúms-
loftið er notalegt.
Jón Stephenson von Tetzchner tekur á móti
blaðamanni og upplýsir að í setrinu séu 28 fyr-
irtæki, sem boðið sé upp á gott umhverfi og
ódýrt húsnæði.
„Við eyðum ekki tíma í fjármál,“ segir hann
og útskýrir orð sín með því að í sprotafyrir-
tækjum eigi að reyna að bíða í lengstu lög með
að ná í fjármagn og fjárfesta, meðal annars til
þess að missa ekki stjórn á verkefninu. Mörg
frumkvöðlasetur leggi áherslu á ferli þar sem
fjárfestar leiki stórt hlutverk, en hjá Inn-
ovation House sé lagt upp úr góðu umhverfi
og lágu verði svo að frumkvöðlar geti valið
hvernig þeir ætli að fjármagna fyrirtækið
ótengt því hvar það er niðurkomið. „Þegar þú
hefur fengið pening býrðu til vandamál.“
Jón segir að lykillinn að því að ná árangri sé
sannfæringin og vilji til að leggja allt undir.
„Það er til fullt af góðum hugmyndum,“ segir
hann. „Það erfiða er að taka góða hugmynd og
klára hana, þá verður þú að trúa, brenna fyrir
málstaðinn.“
Jón er 51 árs gamall. Hann ólst upp á Ís-
landi, kláraði menntaskóla hér og hélt síðan til
Noregs. Eftir að hafa lokið námi þar var hann
einn af stofnendum fyrirtækisins Opera, sem
hannaði samnefndan vafra. Hann byggðist á
öðrum forsendum en hinir hefðbundnu vafrar
og voru notendur orðnir 350 milljónir. Nýir
stjórnendur breyttu stefnu fyrirtækisins og
Jón ákvað að leita á önnur mið.
Hann rekur nú frumkvöðlasetrið og þróar
vafrann Vivaldi. Þar hefur hann tekið upp
þráðinn þar sem honum sleppti hjá Operu
þegar hinir nýju stjórnendur ákváðu að fara
aðrar leiðir en gert hafði verið í upphafi.
Ef ekki býr alvara að baki
„Þegar ég hætti í Óperu þurfti ég að finna út
hvað ég ætlaði að gera þegar ég væri orðinn
stór og á sama tíma að ákveða hvar ég ætti að
búa,“ segir hann. Bretland, Frakkland og
Bandaríkin voru meðal þeirra landa sem
komu til greina og hann hafnaði rétt fyrir
norðan Boston. „Þar sem ég vissi ekki hvað ég
ætlaði að gera, þá var þetta góður staður fyrir
mig. Hér voru möguleikar til að fara í nám og
mikið af frumkvöðlum. Svo var líka stutt til Ís-
lands og Noregs og það var mikilvægt fyrir
mig á margan hátt.“
Samfara því að Jón þurfti að finna út hvar
hann ætti að búa var hann að hugsa um næstu
skref. „Ég hugsaði mér að ég gæti orðið fjár-
festir og vildi þá helst fjárfesta í sprotafyrir-
tækjum og ákvað að gera það að miklu leiti á
Íslandi. Staðan á þessum tíma var slæm á Ís-
landi og ég hugsaði mér að ég gæti gert eitt-
hvað gott með að fjárfesta á Íslandi. Það var
lítið af fjármagni að finna á landinu fyrir fjár-
festingar í sprotafyrirtækjum á þessum tíma
og ég endaði með að fjáfesta í um 10 fyr-
irtækjum á landinu og setja upp Innovation
House til að geta stutt önnur sprotafyrirtæki.
Nú höfum við í Vivaldi skrifstofur í þremur
löndum, á Íslandi, í Noregi og í Bandaríkj-
unum.“
Jón er þeirrar hyggju að á Íslandi séu for-
sendur góðar fyrir sprotafyrirtæki. „Að
mörgu leyti er gott að vera hér. Hér er flatur
strúktúr og ýtt undir hugmyndir,“ segir hann.
„Þjóðfélagið leyfir þér að hafa hugmyndir, það
er ekki bara stjórinn, sá sem er yfir, sem ræð-
ur öllu og hugsar á meðan aðrir hlýða. Þetta
umhverfi passar mjög vel fyrir sprotafyr-
irtæki og það er auðvelt að laða að fólk hingað
að utan og það aðlagast auðveldlega.“
Hann segir að starfsumhverfið hér sé eins
og það hafi verið í Noregi. Margir þeirra, sem
hafi komið þangað til að starfa hjá Óperu, hafi
meira að segja ílengst og búi þar enn.
Það vekur athygli að Jón nefnir félagslega
þáttinn þegar spurt er um forsendur til að
stofna fyrirtæki, en ekki regluverk. Hann seg-
ir að hið opna umhverfi þar sem sjálfsagt er
að segja hug sinn skipti sköpum, en bætir við
að á Íslandi sé ekki erfitt að setja upp fyr-
irtæki. Oft sé látið eins og það sé einfaldara í
Bandaríkjunum, en það sé flókið þar og borgi
sig ekki að fara út í það nema full ástæða sé
til.
Varan kemur fyrst
„Þú þarft að hafa mikið fyrir því að stofna fyr-
irtæki í Bandaríkjunum,“ segir hann og bætir
við að menn þurfi að vita nákvæmlega hvað
þeir ætla sér og hafa innistæðu fyrir því. „Það
kemur ekki mikið út úr því að komast í sam-
band við fólk og geta blandað geði ef það er
engin vara. Þú getur kynnst fólki og myndað
sambönd með því að fara til Bandaríkjanna,
en varan kemur fyrst.“
Mikið sé hér á landi um góðar hugmyndir,
sem eitthvað gæti komið úr. Hann segir margt
efnilegt í frumkvöðlasetrinu og nefnir Genki,
sem er að hanna búnað til að stjórna hljóði og
rafrænum hljóðfærum með hreyfingu hand-
arinnar, og leikjafyrirtækið Solid Clouds.
Jón hefur lagt peninga í sprotafyrirtæki, en
segist ekki geta fjárfest í öllu. Í frum-
kvöðlasetrinu geti fyrirtæki hins vegar leigt
og fengið stuðning. Að auki sé stutt í allt,
hvort sem það sé kaffihús, öldurhús, verslun
eða líkamsrækt.
Sveigjanlegri en aðrir vafrar
Eftir að vafrinn Opera fór aðra leið en Jón
hafði hugsað sér fannst honum verða tóma-
rúm á markaðnum. „Vivaldi, já ég er aftur far-
inn að smíða vafra. Við hann starfa tuttugu
manns í Noregi og tíu manns hér á Íslandi.
Allt í allt eru 45 starfsmenn,“ segir hann og
bætir við að allir starfsmenn séu eigendur.
„Hinir hefðbundnu vafrar eru mjög staðlaðir.
Við höfum sveigjanleika.“
Jón telur upp hina ýmsu kosti vafrans.
Bókamerkjakerfið virki betur á Vivaldi og
bjóði upp á meiri möguleika. Þá sé hægt að
vera með fleiri flipa í notkun og deila skjánum
upp í svæði. Auðvelt sé að merkja texta og
hægt sé að mynda vefsíðuna alla. Þá hefur
notandinn fleiri verkfæri en gengur og gerist
og hægt að nota lyklaborðið til að stytta sér
leið.
Vivaldi býður líka upp á aðra þjónustu,
ókeypis, fyrir notendur í gegnum Vivaldi.net.
Hann getur mótað sína eigin síðu, hægt er að
blogga og boðið er upp á tölvupóst. Mikil
vinna hefur farið í þýðingar, bæði á vafranum
og Vivaldi.net, og þar hafa mörg hundruð
manns lagt hönd á plóg.
Óttast ekki samkeppni við risana
Jón segir að notendur vafrans séu orðnir ein
milljón og þeir séu um allan heim, í Bandaríkj-
unum, Þýskalandi, Rússlandi og Japan. Vafr-
inn er í samkeppni við risafyrirtæki á mark-
aðnum, en hann segist ekki setja það fyrir sig.
„Ég hef verið að keppa við þessi fyrirtæki síð-
an 1994,“ segir hann og vísar til reynslunnar
af Óperu.
Að sögn Jóns hefur Vivaldi mætt miklum
velvilja og margir hjálpað til við að prófa það
sem boðið er upp á, oft sjálfboðaliðar, sem
vilja veg vafrans sem mestann. Þeirra framlag
sé ómetanlegt.
„Þeir vilja sjá okkur vaxa og við hlustum á
hvern einstakling,“ segir hann og leggur
áherslu á að mark sé tekið á ábendingum og
tillögum. „Mottóið okkar er að bjóða upp á
sveigjanleika ef við erum í vafa.“
Jón leggur áherslu á að vafrinn sé fyrir alla.
„Þetta er ekki bara fyrir nörda,“ segir hann.
„Vafrinn aðlagast þínum þörfum. Hann er
augljóslega sá besti fyrir flesta og gerir flókna
hluti einfaldari.“
Búið að vopnvæða upplýsingar
Vafrinn er einnig frábrugðinn keppinautum á
borð við Facebook og Google í einu grundvall-
aratriði. „Við söfnum ekki upplýsingum,“ seg-
ir Jón og bætir við að sum fyrirtæki skilji ekki
hvað sé að gerast. Oft sé spurt hvað sé að því
að veita aðgang að upplýsingum hafi menn
ekkert að fela og þetta séu bara auglýsingar,
en það sé einfaldlega rugl að stilla dæminu
þannig upp: „Það er búið að vopnvæða upplýs-
ingar. Hægt er að greina hvern og einn og
nota upplýsingarnar til að senda auglýsingar
og pólitísk skilaboð. Nigel Farage segir sjálf-
ur að án Facebook hefði ekkert orðið af Brexit
og Trump og hann ætti að vita það. Facebook
og Google skutu ekki, en þau seldu byssuna.
Við þurfum ekki á þessu að halda til að fá
hlutina ókeypis á netinu.“
Jón segir að sú grundvallarbreyting hafi
orðið að áður birtust auglýsingar í tilteknum
fjölmiðli og almenningur sá þær þar, en nú
Aðgangur að
gögnum
veitir ekki rétt
til að nota þau
Almennur aðgangur að netinu hefur verið baráttumál Jóns Tetzchners frá upphafi. Hann tel-
ur hins vegar að ekki eigi að vera leyfilegt að nota gögn um notendur með þeim hætti sem
risafyrirtækin Google og Facebook gera. Tetzchner hefur hannað vafrann Vivaldi og leggur
áherslu á að hann muni ekki nota upplýsingar um notendur, enda eigi hann ekkert í þeim.
KARL BLÖNDAL
hefur verið aðstoðarritstjóri Morgunblaðsins
frá árinu 2001. Hann skrifaði fyrst í blaðið
árið 1982 frá Vestur-Berlín.
BARÁTTUMÁL AÐ ALLIR KOMIST Á NETIÐ OG BÖNDUM VERIÐ KOMIÐ Á MISNOTKUN ÞESS