Morgunblaðið - Sunnudagur - 23.12.2018, Blaðsíða 4

INNLENT
4 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 23.12. 2018
Heita í höfuðið á álfi
Þeir eru jólalegir bræðurnir,Brynjar Sæberg, Bjarni Haf-þór og Ásgeir Mildinberg Jó-
hannssynir, þegar þeir taka á móti
mér á heimili ömmu sinnar og afa í
Kópavoginum þennan kalda morgun
á aðventunni. Foreldrar þeirra eru
nýkomnir frá útlöndum og fengu
bræðurnir þessar líka glæsilegu jóla-
peysur, nema sá síðastnefndi; hann
fékk álfabúning enda heitir hann í
höfuðið á álfi sem ku búa í klettunum
milli Ísafjarðar og Hnífsdals.
Nafnið Mildinberg hafði raunar
viðkomu hjá afa Ásgeirs, Sæþóri
Mildinberg Þórðarsyni, í millitíðinni
og á hann er gengið með skýringar.
„Það er nú saga að segja frá því,“
byrjar Sæþór Mildinberg og hallar
sér makindalega aftur í sófanum.
„Ég fæddist á Ísafirði og beint á
móti heimili foreldra minna, Salóme
Halldórsdóttur og Þórðar Sigurðs-
sonar, var elliheimili. Þar bjó kona
sem kom stundum í kaffi til móður
minnar. Heimildum ber ekki saman
um það hvort hún hét Þorbjörg eða
Guðbjörg. Mömmu minnti að hún
héti Þorbjörg þegar hún skrifaði
þessa sögu niður fyrir mig, þá orðin
öldruð, en við höllumst að því að hún
hafi heitið Guðbjörg. Við þekkjum
til afkomenda þeirrar konu og
barnabarn hennar hefur tjáð okkur
að amma sín hafi lifað jafnmikið í
álfheimum og mannheimum.“
Sótti stíft að fá nafnið
Gamla konan tók snemma ástfóstri
við Sæþór og sótti stíft að hann fengi
nafnið Mildinberg í höfuðið á æsku-
vini hennar – sem ekki var af þessum
heimi. „Mildinberg var álfur sem hún
lék sér mikið við í bernsku en hann
mun hafa búið í kletti milli Ísafjarðar
og Hnífsdals,“ segir Sæþór. „Henni
leist víst vel á mig og sagði að það
myndi verða mér til góðs að fá þetta
nafn.“
Móður Sæþórs leist hins vegar
ekkert á nafnið en sú gamla gaf sig
ekki og Salóme vildi ekki gera henni
illt. Niðurstaðan varð því sú að kæmi
gamla konan í skírnina myndi dreng-
urinn hljóta nafnið. Enda þótt hún
væri orðin öldruð og fótfúin lét gamla
konan ekki segja sér það tvisvar;
mætti fyrst allra í skírnina. Þar með
var það ákveðið.
Mildinberg álfur var hagur í hönd-
unum og svo merkilega vill til að Sæ-
þór varð húsasmiður, en bræður hans
allir urðu sjómenn. Þau voru ellefu
systkinin.
Sæþór ólst raunar ekki upp með
þeim. Hann fæddist í nóvember 1942
og vorið eftir fór hann í fóstur hjá
hjónunum Bjarna Þórðarsyni og
Guðríði Guðmundsdóttur á Flateyri.
„Það átti að sækja mig um haustið
enda ófært þarna á milli allan vetur-
inn en ég hef ekki verið sóttur enn,“
segir Sæþór hlæjandi. Hann á raunar
stóran þátt í því sjálfur, grét án afláts
og gnísti tönnum um haustið, þannig
að Bjarni og Guðríður ákváðu að
leyfa honum að vera „aðeins lengur“.
Upp frá því ólst hann upp með börn-
um þeirra sex en hélt góðu sambandi
við foreldra sína og systkini á Ísa-
firði.
Sættist við nafnið
Í æsku var Sæþór ekkert alltof
ánægður með Mildinberg-nafnið.
„Nafnið þótti skrítið og mér var
stundum strítt á því. Þess vegna lagði
ég það hálfpartinn til hliðar. Þegar ég
var orðinn fullorðinn fékk ég svo til-
kynningu frá Þjóðskrá þess efnis
hvort fella ætti nafnið niður. Þá vildi
ég ekki missa það og hef borið það
stoltur síðan; ekki síst eftir að ég fékk
stuðninginn frá honum þessum,“ seg-
ir Sæþór og tekur utan um Ásgeir,
dótturson sinn.
Móðir Ásgeirs, Lilja Guðrún, segir
son sinn alla tíð hafa haft mikinn
áhuga á álfum og sé hvergi banginn
við að tilkynna fólki að sjálfur heyri
hann til þeim ágæta stofni. „Ef talað
er um álfa er hann fljótur að grípa
það.“
Svo skemmtilega vill til að Ásgeir
Mildinberg er skírður á afmælisdegi
afa síns, 16. nóvember, en það var
presturinn en ekki fjölskyldan sem
réð þeim degi. „Velta má fyrir sér
hvort Mildinberg álfur hafi haft eitt-
hvað um það að segja,“ segir Lilja
Guðrún.
Sækja þurfti um undanþágu til
mannanafnanefndar og fékkst leyfi;
bæði vegna þess að afi drengsins ber
nafnið en að auki fundust heimildir
um einn mann á sautjándu öld sem
hét Mildinberg.
Lilja Guðrún upplýsir að elsti son-
ur sinn, Brynjar Sæberg, eigi örugg-
lega þátt í því að yngsti bróðirinn
hlaut nafnið. Þegar hann var yngri
kynnti hann sig gjarnan sem Brynjar
Sæberg Jóhannsson Mildinberg.
Aðspurður svarar Ásgeir því alltaf
til að þeir séu þrír sem heiti þessu
ágæta nafni. „Ég, afi og álfurinn fyrir
vestan.“
Fjölskylduferð vestur
Sæþór veit ekki til þess að fleiri en
gamla konan á Ísafirði hafi þekkt téð-
an Mildinberg og hefur ekki farið að
leita að honum sjálfur. „Ég fer ekki
mikið á fjöll; ég er svo lofthræddur.“
Ásgeir kveðst heldur ekki hafa hitt
álfa en fór þó einu sinni á Víghól í
Kópavogi, þar sem hermt er að álfar
búi. Spurður hvað hann ætli að verða
er hann fljótur til svars: „Flug-
maður.“
Marta Margrét Haraldsdóttir, eig-
inkona Sæþórs og amma Ásgeirs, vill
endilega að þeir langfeðgar, og fjöl-
skyldan öll, geri sér ferð vestur á
slóðir Mildinbergs. „Við vitum ekki
nákvæmlega hvar hann býr en það
verður ábyggilega hægt að finna það.
Ég hef oft kíkt upp í hlíðina þegar við
keyrum þarna framhjá og hugsað til
hans,“ segir hún og Lilja Guðrún
bætir við að upplagt sé að fara í þenn-
an leiðangur næsta sumar.
Sæþór veit ekki annað en Mildin-
berg-nafnið hafi orðið honum til góðs
gegnum tíðina og útilokar ekki að
nafni hans vaki yfir honum. „Það tek-
ur alltaf einhver í höndina á manni
þegar eitthvað bjátar á – hvort sem
það er hann eða einhver annar.“
Ásgeir Mildinberg Jóhannsson og Sæþór Mildinberg Þórðarson. Þeir eru einu núlifandi Íslendingarnir sem bera þetta
ágæta nafn en heimildir eru fyrir því að einn til viðbótar hafi gert það á sautjándu öld. Ekki er vitað hvort hann var álfur.
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Enda þótt þeir hafi aldrei hitt hann eru langfeðgarnir Sæþór Mildinberg Þórðarson og Ásgeir Mildinberg Jóhannsson ákaflega
stoltir af því að heita í höfuðið á álfi sem býr í kletti á Vestfjörðum. Og hver veit nema þeir hafi eitt og annað frá kappanum.
Orri Páll Ormarsson orri@mbl.is
Bræðurnir Bjarni Hafþór, Brynjar
Sæberg og Ásgeir Mildinberg.
Mér líður eins og föðurlandssvikara. Þegar þú lestþetta þá er ég líklega að baða mig í sól og 25 stigahita. Ef þú býrð langt uppi í sveit og færð blaðið
tveimur dögum seinna verð ég sennilega að gera það sama.
Ég hef nefnilega kosið að yfirgefa Ísland fyrir jólin og halda
þau á Kanarí.
Einhvern tímann hefði mér þótt þetta óhugsandi. Og
meira að segja þegar ég var að ganga frá þessari pöntun var
ég ekki alveg viss. Ég meina: Hvernig manneskja er það
sem yfirgefur Ísland fyrir hátíðarnar?
Svo kom fyrsta kuldakastið og allt í einu var þetta ekki
svo galin hugmynd. En samt sækja að manni efasemdir.
Hvernig er hægt að halda jól án þess að hafa allt það sem
hefur alltaf fylgt þeim?
Aðfangadagur án hamborgarhryggjar er eins og að fara í
bíó og fá sér ekki popp. Og hvað um snjóinn? Það er reynd-
ar minna mál, enda flest jól rauð hér á Suðurlandinu og
stefnir í að veðrið um jólin verði eins og sunnlenska sum-
arið. En hvað um skötulyktina á Þorláksmessu? Allt í einu
er það ekki svo galin hugmynd að vera í útlöndum um jólin.
En ég veit að ég á eftir að sakna þess að ganga með kon-
unni minni út í Melabúðina, rétt fyrir lokun á Þorláksmessu.
Fá konfekt og staup af púrtvíni og velja fáránlega stóran
hamborgarhrygg. Rogast svo með hann heim til þess að
hlusta á ástkæra eiginkonu mína komast að því að þessi
hryggur komist aldrei í ofninn. Fara út í bílskúr og sækja
sögina. Ár eftir ár.
Ég á ekki eftir að sakna aukakílóanna sem bætast á mig
eftir tíu daga af reyktu og söltuðu kjöti, að viðbættum þeim
misskilningi að tíu smákökur frá tengdamóður minni og
hálfur lítri af mjólk teljist eðlilegur morgunverður í desem-
ber. Ég hef alveg reynt að fækka smákökunum en óttast
alltaf að með því særi ég tengdamóður mína sem hefur lagt
svo mikið á sig við að baka heilan gám. Mér finnst ég hrein-
lega vera að bregðast tengdó ef ég klára ekki úr baukunum
áður en hún kemur næst í heimsókn.
Ég er ekki viss um að ég sakni þessi svo mikið að ráfa um
búðina með óendanlega langt excel-skjal frá eiginkonu
minni með öllu því sem til þarf til að halda hin hefðbundnu
jól. Rauðkálið og grænu baunirnar, vandræðalega mikið af
smjöri og rjóma og allt hitt. Merkja í annað óendanlegt ex-
cel-skjal hvaða gjafir er búið að kaupa. Þar er unnið með liti
sem tákna hvort það sé búið að ákveða, kaupa, pakka og af-
henda.
Allt er þetta samt hluti af jólunum. Jólasiðir. Og þegar
maður hugsar út í það, jólin eru aðallega siðir og venjur sem
við höfum komið okkur upp sem einhverskonar leiðarvísi að
hátíð. Einskonar ferli til að fá okkur til að gleyma kuldanum
og myrkrinu.
En kannski er þetta dá-
lítil þráhyggja. Við verðum
að gera þetta og hitt því
annars vantar eitthvað
upp á jólin. Sumir eru
þannig að ef þeir ná ekki
einhverju stoppi á þessari
leið þá er allt ónýtt. Ef þeir
ná ekki að steikja laufa-
brauð eða baka tólf sortir af smákökum eru jólin ógild.
Ég ætla í það minnsta að ögra sjálfum mér og öllu því
sem ég hef alltaf gert. Slaka aðeins á með þessa jólasiði,
slappa af, setjast inn á veitingastað með gamla fólkinu og
panta mér önd í matinn á aðfangadag og reyna að gleyma
því að Spánverjar hafa ekki uppgötvað malt og appelsín.
Gleðileg jól.
Jólasvikari
’Einhverntímann hefði mérþótt þetta óhugsandi. Ogmeira að segja þegar ég var aðganga frá þessari pöntun var ég
ekki alveg viss. Ég meina: Hvern-
ig manneskja er það sem yfirgef-
ur Ísland fyrir hátíðarnar?
Á meðan ég man
Logi Bergmann
logi@mbl.is