Náttúrufræðingurinn - 2019, Blaðsíða 29

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
29
stuttnefjum (Uria lomvia) á norður-
heimskautseyjunum Coats og Diggest
í Kanada kom í ljós að hærra og
nákvæmara stofnmat fékkst með notkun
dróna en með hefðbundinni talningu úr
fylgsni á jörðu niðri.48 Hlutfall talinna
fugla jókst með auknum þéttleika, en
minnkaði með auknum fjölda geldfugla.
Ástæðan var sú að geldfuglar voru
almennt miklu varari um sig og áttu
það til að hvekkjast á meðan varp-
fuglar sátu kyrrir. Afleidd áhrif þessa
er nákvæmara stofnmat því það byggist
eingöngu á talningu á varpfuglum. Sam-
bærilegar niðurstöður fengust milli
drónatalningar og talningar á jörðu
þegar talið var á sniðum með litlum
þéttleika og fáum geldfuglum. Í sömu
rannsókn sást að dróni hafði engin áhrif
á hvítmáfa (Larus hyperboreus) í varpi
en drónatalningin hafði það fram yfir
hefðbundna talningu af jörðu að fleiri
ungar sáust.48 Við talningar á bjartmáfi
(Larus glaucoides) fundust að sama
skapi bæði fleiri hreiður og ungar með
notkun dróna. Dróninn hvekkti varp-
fugla í um 30 m fjarlægð en fuglarnir
voru þó allir snúnir aftur til varpsins
innan um 3 mínútna.48 Fjöldi rannsókna
á fuglum gaf svipaðar niðurstöður að
þessu leyti. Þegar varlega er farið og
tiltekinni flughæð er haldið frá mark-
tegundum bregðast þær sjáanlega lítt
eða ekki við dróna.37,39,49–51 Þetta kemur
heim og saman við niðurstöður okkar.
Súlurnar virtust ekki styggjast miðað við
þá mælikvarða sem settir voru, og var
hvergi sjáanlegt að dróninn hefði áhrif
á varpfugla eða fugla á flugi á því svæði
sem sjáanlegt var með sjónauka úr báti
eða á myndskeiðum af þekju Eldeyjar.
Umskiptin frá eldri vöktunarað-
ferðum, svo sem talningum af landi
og af ljósmyndum teknum úr flugvél,
til nýrra sem byggjast á notkun dróna
krefjast þess að varfærni sé gætt, sér-
staklega þegar kemur að því að viðhalda
mikilvægi sögulegra gagna sem hefur
verið safnað á löngum tíma með miklum
tilkostnaði. Oft þarf að endurtaka taln-
ingar á sama tíma með nýjum og eldri
aðferðum til að staðla og samræma
niðurstöður milli aðferða og þannig
tryggja samanburðarhæfni gagna. Til
dæmis hefur verið sýnt fram á að til
að halda staðalskekkjunni undir 5%
við umskiptin frá fuglatalningu á jörðu
niðri yfir í talningu með drónum þurfti
50 endurteknar talningar fyrir frei-
gátufuglinn (Fregata ariel) og 80 fyrir
boðaþernur (Thalasseus bergii).52 Kostir
talningar með myndavéladrónum fram
yfir talningu af jörðu eru betri yfirsýn
yfir talningarflötinn og möguleikinn á
því að endurtaka og yfirfara talninguna,
en að auki er í mörgum tilfellum hægt
að gera myndtalninguna að miklu leyti
sjálfvirka með tölvuforritum.50,53 Rann-
sóknir með drónum hafa jafnframt
sýnt að þeir gefa 43% til 96% nákvæm-
ari niðurstöður en hefðbundnar taln-
ingar af jörðu niðri.53 Talningar af ljós-
myndum teknum úr flugvél gefa þó
mjög góða raun og meta þarf hverju
sinni hvort notkun dróna skilar raun-
verulegum ábata umfram myndatöku
úr flugvél. Einnig er vert að nefna aðrar
aðferðir sem hentað gætu betur, svo
sem í háum björgum við mikinn vind og
uppstreymi. Þar gæti notkun flugdreka
hentað vel.54
Neikvæðir þættir
Af neikvæðri reynslu við drónataln-
ingar má fyrst nefna að erfitt reyndist
að stýra frumgerðum dróna. Þeir voru
tæknilega ófullkomnir, brotlentu oft og
voru oftar en ekki óskráðir og ólöglegir
þrátt fyrir mikla notkun.48 Á skömmum
tíma hafa hins vegar orðið miklar fram-
farir í gæðum tækjanna og lagaum-
hverfi er orðið skýrara hérlendis (reglu-
gerð nr. 990/2017)55 og víða erlendis,
svo sem innan Evrópusambandsins
(EU 2018/1139).56 Enn hefur þó ekki
verið leyst úr öllum þeim vanköntum
7. mynd. Loftmynd úr drónanum af rannsóknabátnum Sæmundi fróða RE32 með leiðangursmenn um borð og Eldey fyrir stafni. – Drone photo-
graph of the research vessel Sæmundur fróði RE32 sailing towards Eldey. Ljósm./Photo: Sindri Gíslason.