Dagblaðið Vísir - DV - 14.06.2019, Blaðsíða 40

40 FÓKUS - VIÐTAL 14. júní 2019
F
ólk skilur oft ekki frá hvaða
aðstæðum þetta fólk er að
flýja og hvað blasir við þeim
ef þeim er skipað að snúa til
baka. Þetta er spurning um líf eða
dauða,“ segir Karítas Sigvaldadótt-
ir, mannfræðingur og ljósmyndari,
en hún myndaði hælisleitend-
ur á Ásbrú og fékk að heyra sögur
þeirra í tengslum við lokaverkefni
sitt úr Ljósmyndaskólanum.
Einsleitur fréttaflutningur af
hælisleitendum
„Ég útskrifaðist með BA-gráðu úr
mannfræði í fyrra en ég hef alltaf
haft mjög mikinn áhuga á málefn-
um minnihlutahópa,“ segir Karít-
as aðspurð um hver kveikjan hafi
verið að verkefninu. Hún segir
fréttaflutning af málefnum hæl-
isleitenda oft vera frekar einsleit-
an. „Það hefur lítið verið greint frá
því hvernig ástandið er raunveru-
lega hjá þessu fólki. Hvað þau hafa
gengið í gegnum og hvað þau eru
að upplifa. Mig langaði að veita
innsýn inn í þeirra upplifun og líð-
an.“
Karítas byrjaði á því að hafa
samband við hælisleitendur sem
höfðu áður verið í viðtölum við
fjölmiðla og komst þá í kynni við
Ali Alameri og Milad Waskout frá
Írak. Hún mætti síðan upp á Ás-
brú til að fá viðtöl við fólk en það
reyndist erfitt í fyrstu.
„Margir voru tortyggnir og
spurðu til dæmis hvort ég væri
blaðakona. Þá voru sumir þeirra
hræddir um að hægt yrði að rekja
upplýsingarnar til þeirra og að
stjórnvöld myndu nota það gegn
þeim. Það var eiginlega ekki fyrr
en ég kynntist Ali að boltinn fór að
rúlla. Hann var alveg yndislegur,
hann hafði samband við fólk fyrir
mig og var síðan túlkur,“ segir Kar-
ítas. Ali var vísað úr landi í síðustu
viku, í flóttamannabúðir í Grikk-
landi.
Lýstu hræðilegum aðstæðum
Karlmenn sem koma einir til
landsins dvelja saman í húsnæði
að Ásbrú þar sem óviðkomandi
er bannaður aðgangur og öryggis-
verðir beina fólki burt. Karítas
þurfti því að hitta mennina fyrir
utan húsið, á kaffihúsum eða úti í
bíl. Hún ræddi við hátt í 30 manns
í tengslum við verkefnið. Sumir af
þeim voru búnir að dvelja á Ásbrú
í nærri því heilt ár.
„Sumir deildu mjög litlu með
mér, aðrir voru opnari. Sumir
höfðu fengið höfnun við umsókn
sinni um hæli og voru að bíða eft-
ir niðurstöðu úr áfrýjun, aðrir voru
að bíða eftir fyrsta svarinu. Það er
rétt hægt að ímynda sér hvern-
ig það er að reyna að byggja upp
líf og mynda tengsl hér á landi og
vera svo sendur út í óvissuna og
jafnvel dauðann,“ segir Karítas en
titill verkefnisins er Banvæn brott-
vísun.
Fjölskyldur á Ásbrú búa í íbúð-
um í öðru húsnæði. Auk karl-
mannanna ræddi Karítas við þrjár
barnafjölskyldur.
„Þau tóku mér ofboðslega vel,
voru yndisleg og gestrisin og buðu
mig velkomna. En það var átakan-
legt að heyra sögur þeirra og sjá
myndir af aðstæðunum sem þau
höfðu búið við.“
Ein fjölskyldan samanstóð af
hjónum og tveimur ungum börn-
um en elsti sonur þeirra hafði
verið myrtur af talíbönum sem
síðan hótuðu að myrða alla fjöl-
skylduna. Fjölskyldan þurfti því að
leggja á flótta.
„Eiginkonan vildi ekki láta taka
mynd af sér og eiginmaðurinn
vildi ekki að andlit hans myndi
þekkjast á myndinni vegna þess
að hann vildi ekki að neinn vissi
af því að þau væru á Íslandi. Þau
lýstu meðal annars hræðilegum
aðstæðum í Grikklandi. Börnin
þurftu að flakka á milli tjaldbúða
og jafnvel sofa á götunni. Þau urðu
líka vitni að miklu ofbeldi og eit-
urlyfjanotkun.“
Aðstæður fjölskyldufólksins eru
að sögn Karítasar afar fábrotnar og
lítið sem minnir á heimili. Engar
bækur, listaverk eða skreytingar á
veggjum; lítið er um afþreyingu og
hjá einni fjölskyldunni var sjón-
varpið bilað. Þá voru nær engin
leikföng fyrir börnin. Hún segir
hælisleitendur upplifa að þeir séu
PINNAMATUR
V e i s l u r e r u o k k a r l i s t !
Bjóðum uppá fjölda tegunda
PINNAMATS OG TAPASRÉTTA
Hólshraun 3, 220 Hafnarfjörður / S 555 18 10 og 565 1810 / veislulist@veislulist.is / veislulist.is
Afgreitt á einnota fötum, tilbúið fyrir veisluna
HRINGDU OG PANTAÐU Í SÍMA 555 1810
Karítas myndaði hælisleitendur á Ásbrú
n Hælisleitendur lýstu vonleysi, þunglyndi og einangrun n Upplifa sig gleymda og afskiptalausa í kerfinu
„Þau eru þarna í
marga mánuði
að gera ekki neitt
Auður Ösp Guðmundsdóttir
audur@dv.is Karítas Sigvaldadóttir.
KAJASIGVALDA
KAJASIGVALDA