Umhverfistölur - 15.01.1997, Blaðsíða 5

Formáli
Rit þetta um umhverfistölur fyrir ísland og Evrópu er hið
fyrsta sinnar tegundar sem Hagstofa íslands gefur út.
Skipuleg söfnun talnalegra upplýsinga um hin ýmsu mál
er snerta umhverfið hófst hjá Hagstofunni á árinu 1993.
Unnið er að þessu verkefni í samvinnu við ýmsar fagstofnanir
sem sjá um eftirlit og mælingar á sviði umhverfismála.
Hlutverk Hagstofunnar. eins og það hefur verið skilgreint
í samráði við umhverfisráðuneyti, er að safna tiltækum
gögnum um umhverfismál frá sérhæfðum stofnunum á þessu
sviði, að halda þeini til haga og koma á framfæri innanlands
og utan. Veigamikill þáttur þessa starfs er að sjá um að
talnaefni um umhverfismál berist til alþjóðastofnana og að
gæta þess að fylgt sé alþjóðlegum stöðlum og viðurkenndri
skilgreiningu efnisins. Skipulag verkefnisins var í fyrstu
miðað við að draga saman og nýta tiltækt efni en beinist nú
æ meira að því að færa út kvíarnar og koma því til leiðar að
efni verði til þar sem áður voru eyður. Eins og vænta má hefur
skipuleg talnasöfnun smám saman haft áhrif í þessa átt; hún
hefur leitt í ljós helstu misbresti talnaefnis um umhverfismál
hér á landi. Við þetta verkefni hefur Hagstofan notið prýðilegs
samstarfs við ýmsar stofnanir og sérfræðinga þeirra á sviði
umhverfismála svo og við umhverfisráðuneytið. Hagstofan
kann þessum aðilum bestu þakkir fyrir samstarfið.
Sem fyrr segir hefur Hagstofan annast skil á umhverfistölum
til alþjóðastofnana og hefur það efni birst í skýrslum þeirra,
einkum OECD. Frá og með hausti 1994 hefur Hagstofan birt
í árbók sinni, Landshögum, upplýsingar um útstreymi
mengandi lofttegunda. Það sem stendur skipulegu upplýsinga-
streymi um umhverfismál fyrir þrifum er meðal annars
skortur á samfelldum mælingum og tölum yfir lengri tíma.
Þess sjást þó víða merki að þetta standi til bóta og að
talnasöfnunin muni ná til æ fleiri þátta. Óhætt er að segja að
stefnt sé að víðtækri skýrslugjöf í umhverfismálum og
reglubundinni útgáfu talnaefnis.
Efni þessa rits er að stofni til þýðing og staðfæring á sams
konar riti sem kom út á vegum sænsku hagstofunnar árið
1995. Aukið hefur verið í nákvæmari upplýsingum er varða
Island en jafnframt sleppt öðrum sem ekki snerta umhverfis-
mál hér á landi. Ritið byggist á tölulegum samanburði milli
landa og tiltækum upplýsingum þar að lútandi. Af þeim
sökum er ekki fjallað um einn mesta umhverfisvanda
Islendinga, jarðvegseyðingu. Engar upplýsingar liggja fyrir
um samanburð milli Evrópulanda hvað þetta varðar en ljóst
er að jarðvegseyðing hefur orðið meiri á íslandi en í flestum
öðrum Evrópulöndum. Hins vegar fær loftmengun mikið
rými í þessu kveri, en þar er hlutur Islendinga vel við unandi
miðað við önnur Iönd.
Sérfræðingar á ýmsurn sviðum veittu ráðgjöf við samningu
þessa rits og lásu það yfir í handriti. Öllum sem hlut eiga að
máli eru færðar bestu þakkir fyrir aðstoðina. Á Hagstofunni
hefur Edda Hermannsdóttir borið hita og þunga af undir-
búningi verksins, öflun gagna um umhverfisntál og haft
umsjón með útgáfunni. Sigurborg Steingrímsdóttir annaðist
tölvuvinnslu og umbrot.
Hagstofu Islands í janúar 1997
Hallgrímur Snorrason