Umhverfistölur - 15.01.1997, Side 31

Umliverfistölur
29
Úrgangur
Úrgangi eða sorpi er gjarnan skipt í flokka eftir uppruna. Sem
dænti má nefna heimilissorp, iðnaðarúrgang, geislavirkan
úrgang og úrgang frá landbúnaði, eldneytisframleiðslu eða
hreinsistöðvum. Magn úrgangs hefur aukist stöðugt undan-
farna áratugi og fer samsetning og magn eftir neyslumynstri
heimila, þéttbýlismyndun, efnahagslegri afkoniu þjóðar og
uppbyggingu atvinnulífs. Úrgangur og umgengni í þeim
málum hefur mikil umhverfisáhrif auk þess að skipta máli
um heilsufar manna.
f flestum Evrópulöndum annast sveitarfélögin sorphirðu
og förgun. Þessi þjónusta nær þó ekki til allra íbúa, sérstaklega
ekki í Austur-Evrópu. í flestum löndum er urðun algengasta
förgunaraðferðin. Sá hluti sem fer til endurvinnslu, er enn
sem komið er lítill hluti heildarsorps í flestum löndunum en
eykst smám saman.
Sorp sem er hættulegt umhverfinu kemur aðallega frá
iðnaði. Hins vegar eykst hluti hættulegra efna í heimilissorpi
með aukinni förgun kæli- og frystiskápa svo og sjónvarpa.
Olíuúrgangur, leysiefni, PCB og afgangar af eiturefnum,
málning o.fl. eru allt efni hættuleg umhverfinu og hafa í einu
orði verið nefnd spilliefni á íslensku.
Sveitarféíög þurfa að safna sorpi frá heimilum,
opinberum stofnunum, verslunar- og viðskipta-
fyrirtækj um. Ennfremur er úrgangi komið á söfnunar-
stöðvar þar sem hann er flokkaður (pappír, plast,
gler, járn og garðúrgangur). Flokkunarreglur geta
verið mismunandi eftir löndum.
Meðferð úrgangs sem safnað er af sveitarfélögum og magn spilliel'na um og eftir 1990 11
Úrgangisafnað af sveitarfélögum (milljónir tonna) Þar af %2) Spilliefni3) (milljónir tonna)
Til rotnunar Til brennslu Til landfyllingar Til endurvinnslu
ísland 0,2 0 17 69 14 0,0
Danmörk 2,4 9 54 30 7 0,1
Finnland 3,1 2 2 77 19 0,3
Noregur 2,0 0 23 85 12 0,2
Svíþjóð 3,2 3 41 44 12 0,5
Austurríki 2,5 3 12 68 16 0,6
Belgía 3,1 11 23 50
Bretland 20,0 13 70 2,5
Búlgaría 2,6
Eistland 11,0
Frakkland 20,3 6 37 47 4 4,0
Grikkland 3,0 6 0 100 0,4
Holland 7,4 4 34 43 4 1,0
Irland 1,1 100 0,1
Ítalía 20,0 6 90 3,2
Lettland 0,6
Luxemborg 0,2 1 69 30
Moldavía 2,1
Pólland 12,8 0 100 0,1
Portúgal 2,5 12 32 1,0
Rússland (allt) 23,6
Hvíta-Rússland 1,5
Slóvenía 1,9 3 6 91 0,1
Spánn 12,5 20 5 75 1,7
Sviss 3,0 8 77 15 0,5
Tékkóslóvakía 4,5 2 4 94 11,0
Ukraína 11,0
Ungverjaland 4,9 1 85 4,0
Þýskaland 28,0 3 17 77 6.0
0 Sjá skýringar á bls. 29.
2) Hinar mismunandi aðferðir útiloka ekki ávallt hver aðra. T.d. geta leifar eftir brennslu endað sem landfylling. Af því leiðir að samtala getur orðið hærri en
100%.
3) Skilgreining er ekki alls staðar hin sama.
4) Á eingöngu við fyrrum Vestur-Þýskaland.
Heimild: Miljö i Europa, SCB 1995; Hollustuvernd ríkisins.