Skessuhorn - 14.01.2015, Blaðsíða 25

25MIÐVIKUDAGUR 14. JANÚAR 2015
Krossgáta Skessuhorns
Hér er krossgáta fyrir lesendur að spreyta sig á að leysa. Þeir
sem vilja geta sent Skessuhorni lausnarorð/in á netfangið:
krossgata@skessuhorn.is Dregið verður úr réttum innsendum
lausnum og fær vinningshafinn bókagjöf frá Skessuhorni. At-
hugið að lausnir þurfa að berast fyrir klukkan 15:00 á mánu-
dögum. 27 lausnir bárust við krossgátu síðustu viku. Lausn-
arorðin voru: „Gleðilegt nýtt ár.“ Vinningshafi er Elfa Björk
Sigurjónsdóttir, Lerkigrund 2, Akranesi.
Baun
Hýði
Kaðall
Ljósker
Krapi
Röð
Akurinn
Dráttar-
dýr
Kerald
Ósvikið
Stillist
Unaður
Rödd
Hvenær
Strax
Vínber
5 10
Þaut
Óttast
Þegar
Ankeri
Alls-
gáður
Temja
Trjáteg.
Spann
1
Skip
Samhlj.
Skel
3
Ólm
Dvel
Frelsi
Vökvi
Smaug
Hagnað
Hávaði
Glöð
Lokað
Tvíhlj.
Svalla
Bera
Kipra
Uxar
Und
Ferskur
Nújá
Tvíhlj.
Tak
8 Dygg
Droll
Fæða
Suddi
Bardagi
Freri
Óviss
Korn
Blóm-
skipan
Erfiði
Sk.st.
Hand-
föng
Dýramál
7
Röð
Þar til
Alfa
Dund
Tónn
Naut
Blaðra
Þrep
Kljúfa
Áhald-
ið
Möndull
Sk.st.
Laust
Sýl
Lýjast
100
Læti
Sál
Átt
Krap
Iðkar
4
Sósa
6 Glund-
ur
Kvað
Mar
Kvaka
Nafn-
laus
Drykkur
Mynni
Fúska
Hress
Óreiða
Gæði
Fen
9
Flygsa
Rasa
Kopar
2
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Viðburðaríkt upphaf ársins í Snorrastofu
Fyrstu viðburðir á nýju ári hafa
þegar litið dagsins ljós í Snorrastofu
í Reykholti. Áður en janúar er allur
munu fleiri skreyta dagskrána. Nú
þegar hefur fyrsta Prjón-bóka-kaffi
ársins og annað námskeiðskvöld um
ris og hnig í hamingju Snorra Sturlu-
sonar farið fram og nú stendur yfir í
bókhlöðunni farandsýning Kvenrétt-
indafélags Íslands, Á leið um landið.
Sýningin er gerð í tilefni þess að í ár
eru 100 ár liðin frá því að íslenskar
konur fengu kosningarétt. Það eru
Borgarbyggð og Snorrastofa sem
veita henni viðtöku fyrst áningar-
staða í landsreisunni. Hún mun síð-
ar eiga viðkomu í ellefu öðrum sveit-
arfélögum og ljúka ferðinni í Reykja-
vík í desember.
Á leið um landið dvelur mánuð
á hverjum viðkomustað og janúar
er mánuður Snorrastofu. Af því til-
efni stendur stofnunin fyrir kvöld-
dagskrá í bókhlöðunni undir merkj-
um Fyrirlestra í héraði, þriðjudag-
inn 20. janúar kl. 20:30. Þar verður
fjallað um konur í þeim menningar-
heimi sem stofnunin rækir sérstak-
lega, bókmenntum til forna og sögu
Borgarfjarðar. Flutt verða tvö erindi,
Aðalheiður Guðmundsdóttir nefn-
ir sitt erindi Skjaldmeyjar og sköss,
um konur í karlaveldi fornaldarsagna
Norðurlanda og Helga Kress flytur
erindið „...og var hinn mesti kven-
skörungur“ um borgfirskar konur í
íslenskri sagnahefð. Steinunn Stef-
ánsdóttir formaður Kvenréttinda-
félags Íslands og Kolfinna Jóhann-
esdóttir sveitarstjóri Borgarbyggð-
ar ávarpa samkomuna. Boðið verður
til kaffiveitinga og umræðna og að-
gangur er kr. 500.
Þá er einnig ánægjulegt að geta
næsta fyrirlestrar, sem veður viku síð-
ar, þriðjudaginn 27. janúar kl. 20:30,
en þar mun Bjarni Guðráðsson í Nesi
rekja sögu tónlistar og hljóðfæra í
Reykholtskirkju. Bjarni starfaði lengi
við orgelleik og söngstjórn hér í hér-
aði og fyrirlestur hans er einkar vel
við hæfi þar sem hann fagnar áttræð-
isafmæli sínu um þessar mundir.
-fréttatilkynning
að kaupum fyrsta þilfarsvélbátsins
á Akranesi, ásamt nokkrum öðrum
ungum framfaramönnum. Þórður
kynntist Sumarliða Halldórssyni í
Flensborg þar sem þeir stunduðu
báðir nám 1904-1906, en Sumar-
liði var fæddur á Litlu-Fellsöxl í
Skilmannahreppi árið 1881. Sum-
arliði stundaði síðar nám í jarð- og
skógrækt í Danmörku 1906-1909.
Hann var skógarvörður í Borg-
arfirði 1910-1914 og bjó á Akra-
nesi 1914-1928, en þar vann hann
lengst af við verslun Þórðar Ás-
mundssonar. Á þeim árum gerði
hann jarðræktartilraunir í Kal-
mansvík og Elínarhöfða á Akra-
nesi. Þórður hafði í huga að reisa
móverksmiðju í Garðaflóanum
og bað hann Sumarliða að kanna
fyrir sig rekstur slíkra verksmiðja
í Danmörku, og hver kostnað-
ur væri við byggingu og rekstur
þeirra. Sumarliði skrifaði Þórði
bréf varðandi málið, m.a. frá Ska-
gen í Danmörku, dagsett 25. mars
1916 (sjá í Héraðsskjalasafni Akra-
ness). Einnig minnist hann á plóga
og traktora sem e.t.v. yrðu keyptir
í tengslum við verksmiðjuna. Eru
það með fyrstu upplýsingum um
traktora sem hingað bárust. Auk
þess að reisa móverksmðju í einu
mesta mósvæði landsins, Garða-
flóa, þá fyrirhugaði Þórður kart-
öflurækt í stórum stíl, en Akra-
neskartöflur höfðu orð á sér fyrir
sérstök gæði. Mórinn var á þessum
árum aðal eldsneyti landsmanna
og kartöflur uppistöðufæðan. Því
miður varð ekki af byggingu mó-
verksmiðjunnar í Garðaflóan-
um, en kaupin á fyrsta traktorn-
um og skurðgröfunum, ásamt ýt-
unum leiddi til þeirrar byltingar í
landbúnaði sem hófst í kjölfarið á
fyrstu tilraununum með vélknúin
tæki í Garðalandinu á Akranesi.
Leiðrétting
Uppröðun vísna um Bjarna Ólafs-
son og vélbátinn Fram, eftir Guð-
mund Þórðarson frá Hamri, í lok
greinar í Skessuhorni 26. nóvem-
ber brenglaðist því miður. Réttar
eru vísurnar svona:
„Báturinn Fram - um flyðruhvamminn
skríður,
heppinn skýr og hugaður
honum stýrir Ólafsbur.
Heitir Bjarni – hann er barn að aldri,
linna tjarna lárviður
lítt ágjarn en góðsamur“.
Ásmundur Ólafsson tók saman
Helstu heimildir: Bækurnar Bú-
vélar og ræktun (1950) og einnig
Skurðgröfur vélasjóðs (1942-1966)
eftir Árna G. Eylands. Einnig bréf
Sumarliða Halldórssonar til Þórðar
Ásmundssonar árið 1916.
Pennagrein
Ljósleiðari um allt land
Í nýársávarpi forsætisráðherra
var sagt frá því að á næsta ári ætti
að hefja framkvæmdir við ljós-
leiðaravæðingu alls landsins en
það var eitt af þeim stefnumál-
um sem Framsóknarflokkurinn
lagði áherslu á í síðustu kosning-
um. Ljósleiðaravæðing alls lands-
ins verður eitt stærsta framfara-
mál sem ráðist hefur verið í þegar
kemur að styrkingu á innviðum og
byggðum landsins.
Í aðdraganda síðustu Alþing-
iskosninga var talsverð umræða
um fjarskiptamál á landsbyggð-
inni. Framsóknarflokkurinn lagði
þar höfuðáherslu á mikilvægi ljós-
leiðaravæðingar í dreifbýli. Í grein
sem formaður, varaformaður og
þingflokksformaður Framsókn-
arflokksins skrifuðu í aðdraganda
síðustu kosninga sagði:
„Ríkisstjórnin ætti að hafa frum-
kvæði að því að kalla saman fjar-
skiptafyrirtækin og leggja áherslu
á að nýta Fjarskiptasjóð í slíkt
verkefni. Allir fjarskiptaaðilar geta
veitt þjónustu á kerfinu. Mikilvægt
er að allir landsmenn geti feng-
ið jafna og góða þjónustu á sama
verði. Fyrir þessu höfum við fram-
sóknarmenn talað. Með samstarfi
allra aðila ásamt sveitarfélögun-
um væri hægt að ljósleiðaravæða
landið á nokkrum árum. Ný heild-
stæð byggðastefna er nauðsyn-
leg. Framsóknarflokkurinn legg-
ur mikla áherslu á að um hana ríki
víðtæk sátt. Við erum fámenn þjóð
í stóru landi. Eitt fyrsta skrefið
ætti að vera ljósleiðaravæðing alls
landsins.“ Frá myndun ríkisstjórn-
ar Sigmundar Davíðs Gunnlaugs-
sonar þá hefur verið unnið eftir
þessari sýn.
300 milljónir til
undirbúnings
Í byggðaáætlun 2014-2017 er sér-
staklega fjallað um fjarskiptamál
og þar er m.a. lögð áhersla á að
vinnuhópur á vegum ríkisstjórnar-
innar geri tillögur að fyrirkomulagi
faglegs stuðnings við opinbera að-
ila sem koma að uppbyggingu ljós-
leiðarakerfa og annarra fjarskipta-
innviða. Þessi vinna hefur verið í
gangi undir forystu tveggja stjórn-
arþingmanna og nú á vorþingi er
gert ráð fyrir nýrri fjarskiptaáætl-
un sem mun gera ráð fyrir ljósleið-
aravæðingu alls landsins.
Alþingi samþykkti fyrir jól til-
lögu meirihluta fjárlaganefnd-
ar um að veitt verði 300 milljón-
um til þess að styðja við fyrirhug-
aða fjarskiptaáætlun og hefja fyrsta
áfanga framkvæmda við fyrirhug-
aða ljósleiðaravæðingu. Þessum
fjármunum á að verja í fyrsta áfanga
fjarskiptaáætlunar. Áætlunar sem á
að setja fram töluleg markmið um
ljósleiðaraæðingu og uppbyggingu
annarra fjarskipta á næstu árum.
Með fjárveitingunni verður hægt
að skipuleggja og kortleggja inn-
viðagrunni ljósleiðara, hefja teng-
ingar á ótengdum svæðum auk þess
að hringtengja landsvæði o.fl.
Þetta fyrsta skref sýnir að ríkis-
stjórn Sigmundar Davíðs Gunn-
laugssonar ætlar sér að stíga stórt
skref í áttina að því að jafna búsetu-
skilyrði fólks í dreifbýli og þéttbýli.
Það er mikilvægt að allir sitji við
sama borð þegar kemur að fjarskipt-
um og ljósleiðaravæðing gegnir þar
lykilhlutverki. Það var ánægjulegt,
sem fjárlaganefndarmaður, að taka
þátt í því að leggja til að við Alþingi
að veita fjármunum til þessa verk-
efnis. Samþykkt Alþingis á þessari
fjárveitingu er skýr staðfesting á því
að Framsóknarflokkurinn mun líkt
og bent var á fyrir síðustu kosning-
ar beita sér fyrir stórefldum fjar-
skiptum á þessu kjörtímabili.
Ásmundur Einar Daðason
Höf. er alþingismaður og nefndar-
maður í fjárlaganefnd.
S m á a u g l ý s i n g a r - a t b u r ð a d a g a t a l - f r é t t i r
www.skessuhorn.is
Sumarliði Halldórsson fjölhæfur
jarðræktarmaður og mannvinur. Að
beiðni Þórðar Ásmundssonar skoðaði
hann móverksmiðjur í Danmörku og
tók saman yfirlit um kostnað við bygg-
ingu þeirra og rekstur.
Ljósmynd: Sæmundur Guðmundsson
(Ljósmyndasafn Akraness).