Skessuhorn - 19.08.2015, Blaðsíða 24

MIÐVIKUDAGUR 19. ÁGÚST 201524
Þrjú hundruð sjötíu og fimm nem-
endum hefur verið veitt skólavist
í Landbúnaðarháskóla Íslands að
þessu sinni og hafa þrjú hundruð
og tuttugu þeirra staðfest skólavist
sína. Af þessum hópi eru fimmtíu og
tveir nemendur á háskólabrautum.
Tuttugu og sjö ætla að stunda nám
í búvísindum og hestafræði en aðr-
ir dreifast nokkur jafnt á umhverf-
isskipulag, náttúru- og umhverfis-
fræði, skógfræði og landgræðslu.
Björn Þorsteinsson rektor segir að
æskilegt væri að fá fleiri nemend-
ur í þessar þrjár síðasttöldu náms-
brautir. Ef áhugasamir hafi samband
nú þegar við kennsluskrifstofu skól-
ans séu enn möguleikar á að fá pláss.
Nýnemar í búfræði eru 33 en skól-
inn hefur ekki pláss fyrir fleiri inn á
þá braut sem stendur. Ekki er tekið
inn í garðyrkjunám þetta haustið þar
sem tekið er inn í þær brautir ann-
að hvert ár.
Ný námsskrá í búfræði
Björn segir hreinar landbúnaðar-
tengdar námsbrautir standa sterkast
að vígi hvað varðar eftirspurn núna.
„Reynslan sýnir hins vegar að þetta
er sveiflukennt frá einu ári til annars
hvaða námsbrautir eru vinsælastar.“
Hann segir endurmenntun á vegum
skólans vel sótta. „Yfir fimm hundr-
uð nemendur sóttu nám við endur-
menntun LbhÍ á síðasta ári, bæði á
stökum námskeiðum sem voru yfir
fimmtíu talsins og við námskeiða-
raðir, svo sem reiðmennsku eða
skógrækt.“ Varðandi nýjungar í
náminu nefnir Björn að kennsla sé
að hefjast samkvæmt nýrri námskrá
í búfræði í haust í kjölfar ítarlegrar
endurskoðunar. Þar sem meðal ann-
ars sé gert ráð fyrir stærra hlutverki
búrekstrar skólans í kennslu og verk-
efnavinnu. Björn segir allar braut-
ir í háskólanámi kenndar á Hvann-
eyri nema meistaranám í skipulags-
fræði sem sé á Keldnaholti með inn-
an við tuttugu nemendur. „Sömu-
leiðis er búfræði kennd á Hvann-
eyri, en garðyrkjugreinar á Reykjum
í Ölfusi. Námskeið og námskeiðar-
aðir á vegum endurmenntunar eru
svo kenndar víða um land.“
Kynslóðaskipti í
kennarahópnum
Talsverðar breytingar hafa orð-
ið á starfsmannahaldi Landbúnað-
arháskólans að sögn Björns. „Í bú-
fræðinni hafa orðið nánast kyn-
slóðaskipti í kennarahópnum. Síð-
asta haust var ráðinn nýr reiðkenn-
ari og staðarhaldari að hestamiðstöð
skólans, Sigvaldi Lárus Guðmunds-
son; nýr námsbrautarstjóri Ólöf Ósk
Guðmundsdóttir tók við brautinni
um síðustu áramót og nú í sumar
var ráðinn nýr kennari að brautinni,
Jóhannes Kristjánsson. Í háskól-
anum hafa sömuleiðis verið ráðnir
nýir kennarar; Charlotta Oddsdótt-
ir dýralæknir hóf störf sem lektor í
líffræði búfjár 1. ágúst síðastliðinn
og Edda Ívarsdóttir landslagsarki-
tekt kemur inn sem nýr lektor í um-
hverfisskipulagsfræði þann 1. sept-
ember næstkomandi.“
Mest áhersla á hagnýt
viðfangsefni
Í Landbúnaðarháskóla Íslands er
bóklegt, fræðilegt og verklegt nám
á öllum brautum. Verklegi þátt-
urinn er þó misstór þáttur í nám-
inu eftir brautum. „Í sumum tilvik-
um, eins og á starfsmenntabrautum,
eru stórir verknámsþættir áberandi.
Í háskólanáminu er t.d. umhverf-
isskipulagsbrautin með það mikla
vinnustofuviðveru nemenda að ekki
hefur þótt fært að bjóða fjarnáms-
lausnir fyrir það nám. Í öðrum há-
skólanámsbrautum hefur verið boð-
ið upp á fjarnámslausnir en þá er
gert ráð fyrir sérstökum verklegum
vikum fjórum sinnum á misseri þar
sem nemendur þurfa að gera ráð
fyrir að mæta í verklega þætti nám-
skeiða á skólastaðinn. Um helming-
ur af starfi skólans er tengdur rann-
sóknum, hvort sem litið er til árs-
verka eða veltu. Mest áhersla er lögð
á hagnýt viðfangsefni sem tengjast
nýtingu á landsins gagni og gæðum,
einkum til matvælaframleiðslu, og
varðveislu þeirra auðlinda sem land-
nýtingin byggist á.
Flestir nemendur af
landsbyggðinni
Á milli 60 og 70% nemenda LbhÍ
eru af landsbyggðinni, alls staðar
að af landinu. Nemendagarðarnir á
Hvanneyri hafa rúmlega 80 einingar
til útleigu, einstaklingsherbergi jafnt
sem stórar og smáar íbúðir. Af þeim
eru nú um 70 þegar leigðar út fyr-
ir komandi vetur. Björn segir skól-
ann nokkuð vel settan með skrif-
stofu- og kennsluhúsnæði en stór-
an fyrirlestrasal vanti og þess vegna
hafi þurft að leita annað með stærri
samkomur og fundi. „Þá hefur hús-
næði fyrir rannsóknir skólans dreg-
ist saman á undanförum árum vegna
takmarkaðra fjárveitinga til við-
halds aðstöðu og tækjakosts, bæði
á Hvanneyri og á Keldnaholti og
er nú bara brot af því sem áður var.
Skólahúsið og fleiri byggingar garð-
yrkjunámsins á Reykjum eru í mjög
slæmu ástandi og þar vantar við-
haldsfé. Sömuleiðis eru flest hús
jarðræktarmiðstöðvarinnar á Korpu
að hruni komin sem og tækjabúnað-
ur til jarðræktarrannsókna. Endur-
reisn jarðræktarmiðstöðvar, hvort
sem hún verður áfram á Korpu eða
flutt upp að Hvanneyri, er mikil
fjárfesting. Byggja þarf hús og kaupa
inn ný tæki á borð við nútíma til-
raunareitasláttuvél sem ein og sér
kostar nokkra tugi milljóna. Aðstaða
til búfjárrannsókna er einnig tölu-
verðum takmörkunum háð.“
Peningaskortur frá
stofnun skólans
Björn segir skólann hafa verið van-
fjármagnaðan allt frá stofnun árið
2005. „Til þess að skólinn geti sinnt
hlutverkum sínum, svo ákjósanlegt
sé, þarf að grípa til ýmissa ráðstaf-
anna eins og að leiðrétta rekstrar-
ramma skólans í fjárlögum og fara
í sérstakar uppbyggingaraðgerðir
vegna þróunar í kennslu- og rann-
sóknaraðstöðu samanber það sem
áður er fram komið hér. Ennfremur
ber skólinn ábyrgð á rekstri menn-
ingarminja, en gamla húsatorfan á
Hvanneyri var friðlýst í sumar, þar
sem m.a. er Landbúnaðarsafn Ís-
lands. Árlegur kostnaður skólans af
rekstri húsanna og safnsins er 25
milljónir króna og brýnt að fá við-
urkenningu á þeim kostnaði. Stóra
málið er að íslenska háskólakerf-
ið, miðað við núverandi umsvif,
er vanfjármagnað og hvað Land-
búnaðarháskólann varðar þá hefur
það komið fram í greiningu Ríkis-
endurskoðunar að: „Ef framlög til
LbhÍ hefðu fylgt meðaltalshækk-
un íslenskra háskóla þá væri eng-
inn rekstrarhalli á skólanum til stað-
ar.” Þannig að hann hefur verið ver-
ið fjárhagslega enn afskiptari en há-
skólakerfið að öðru leyti. Haustið
2008 voru starfsmenn 134 en eru
nú 81 og hefur þeim því fækkað um
40%.“
Sameiningarhugmyndin
fékk aldrei frið
Björn var settur rektor skólans þann
1. ágúst 2014 en síðan skipaður í
stöðuna frá 1. júní 2015. „Ég taldi
rétt að bjóða mína persónu sem val-
kost og valnefnd mat það greinilega
svo að sú reynsla sem ég hef setti
mig stalli ofar öðrum. Ég hafði þó
ekki séð fyrir mér starf rektors sem
mitt draumastarf. Hins vegar er það
svo að eftir að hafa verið millistjórn-
andi við stofnunina til margra ára þá
þekkti ég stofnunina vel og sá líka
þá möguleika sem stofnunin, henn-
ar fagsvið og hennar starfsfólk býr
yfir. Mig langaði því til að koma að
því og stuðla að því að nýta þessa
möguleika og þau tækifæri sem eru
hjá LbhÍ, fyrir íslenskan landbúnað,
landnýtingu og landvernd.“
Sameiningarhugmyndir við Há-
skóla Íslands hafa verið áberandi í
umræðunni undanfarið og marg-
ir talið að óvissa vegna þeirra hefði
slæm áhrif á skólastarfið. Hvað
finnst rektornum um það? „Þessi
hugmynd um sameiningu við Há-
skóla Íslands fékk í raun aldrei frið
til þess að komast á það stig að fá
raunverulega úrvinnslu og útfærslu
innan skólans. Pólitísk hagsmuna-
öfl komu í veg fyrir að hugmyndin
væri skoðuð til hlítar. Þessi pólitísku
afskipti hafa truflað mikið starfsemi
skólans og umræðuna um hann
og skapað mikla óvissu og áhyggj-
ur meðal nemanda og starfsmanna
skólans sem kemur ofan á áhyggj-
ur og óvissu út af hreinum raun-
niðurskurði í fjárveitingum til skól-
ans sem hefur haft mjög slæm áhrif
á alla starfsemi hans. Nefnd sem við
höfum setið í hefur verið að fjalla
um mögulega einkavæðingu LbhÍ
og Háskólans á Hólum og einhvers
konar sameiningu þeirra við skólann
á Bifröst. Allt eru þetta litlir skólar
sem eiga við fjárhagsvanda að stríða
með takmarkaða samlegðarmögu-
leika ýmist vegna þess að þeir starfa
á gjörölíkum fræðasviðum eða vegna
landfræðilegrar fjarlægðar. Þetta eru
hugmyndir sem við erum ekki tilbú-
in til að skrifa undir því að á þessu
sjáum við marga galla sem felast
m.a. í að einkavæðing er líkleg til
að skerða möguleika okkar til sam-
starfs innan opinbera kerfisins en nú
þegar rekum við doktorsnám í sam-
starfi við HÍ. Með einkavæðingu er
einnig gert ráð fyrir að skólinn fjár-
magni sig að hluta til með skóla-
gjöldum sem við teljum afar óráð-
legt og einkavæðing felur það einnig
í sér að það þarf að segja upp öllum
starfsmönnum og ráða á einhverj-
um öðrum kjörum sem getur leitt
til óstöðugleika í starfsmannahald-
inu hjá okkur. Einnig liggur ekki
fyrir niðurstaða Bifrastar í yfirstand-
andi gæðaúttekt Gæðaráðs háskóla.
Það liggja hvorki fyrir óháð opinber
gögn um rekstrarhæfi skólans frá
gæðasjónarmiði né fjárhagssjónar-
miði. Við sjáum miklu betri tækifæri
í að þróa samstarfsnet opinberu há-
skólanna til að ná samlegð um ýmsa
nauðsynlega stoðþjónustu og fleira
sem við þurfum á að halda. Skólarn-
ir verða að fá að þróast á forsend-
um þeirra eigin sýnar á verkefnin
og gæðastarfs háskóla. Út frá slík-
um sjónarmiðum velja þeir sér sjálfir
samstarfsaðila og út frá slíkum sjón-
armiðum velja þeir sér rannsóknar-
áherslur í samstarfi við atvinnuveg-
inn og þá sjóði sem styrkja rann-
sóknir.“
Í tímabundnum
þrengingum
Björn segir skólann eiga bjarta
framtíð fyrir höndum vegna þess
að hann annist einn fræðasvið sem
þjóðarhagsmunir krefjist að sé sinnt.
„Skólinn stendur einn vörð um mat-
vælaframleiðslu og landnýtingu á Ís-
landi og án hans fellur niður við-
hald, miðlun og þróun þekkingar
til að tryggja framtíð þessara greina.
Við höfum verið í tímabundnum
þrengingum en ef ráðamenn og Al-
þingi átta sig á hvaða hlutverki LbhÍ
gegnir í íslensku samfélagi þá hlýt-
ur þeim að linna fyrr en síðar,“ seg-
ir Björn Þorsteinsson rektor Land-
búnaðarháskóla Íslands. hb
Segir LbhÍ standa vörð um matvæla-
framleiðslu og landnýtingu á Íslandi
- Rætt við Björn Þorsteinsson, rektor Landbúnaðarháskóla Íslands
Nemendur safna plöntusýnum til greiningar og rannsókna.
Björn Þorsteinsson rektor leiðbeinir hér nemendum í vettvangsferð við Hvanneyri. Ljósm. úr safni/ Áskell Þórisson.
SKÓLABLAÐ SKESSUHORNS