Skessuhorn - 19.08.2015, Blaðsíða 30

MIÐVIKUDAGUR 19. ÁGÚST 201530
Miklar breytingar eru framund-
an í lífi fjölskyldunnar sem fram
til þessa hefur búið að Látrum
við Ísafjarðardjúp. Þar hafa hjón-
in Sigmundur Sigmundsson og Jó-
hanna Karlsdóttir búið með kýr en
ætla nú að færa sig um set, flytja
bústofn, vélar og tæki og koma sér
fyrir á samliggjandi jörðunum Mið
Görðum og Syðstu Görðum í Kol-
beinsstaðarhreppi, sem nú tilheyr-
ir sveitarfélaginu Borgarbyggð.
En þau standa ekki ein í þessu því
tvö barna þeirra; Jóhanna María
og Jón, koma með þeim í bú-
reksturinn á nýjum slóðum. Jó-
hanna María er búfræðimenntuð
en hún er jafnframt fjórði þing-
maður Framsóknarflokks í Norð-
vesturkjördæmi. Tók óvænt sæti
á þingi í kjölfar mikillar fylgi-
saukningar flokksins í kosningun-
um vorið 2013. Varð hún um leið
yngsti þingmaður Íslandssögunn-
ar; 21 árs þegar þetta var, en átti
tvo mánuði eftir í 22 árin. Um leið
sló Jóhanna María nær átta áratuga
gamalt met Gunnars Thoroddsen
frá árinu 1934, en hann var 23 ára
og 177 daga gamall þegar hann fór
fyrst á þing. Jóhanna nam búfræði
við Landbúnaðarháskóla Íslands á
Hvanneyri og hafði m.a. starfað
innan Búnaðarsamtaka Vestfjarða
og verið um tíma formaður Sam-
taka ungra bænda. Þannig hafi hún
fengið nasaþefinn af félagsmála-
störfum. Þingstörfin hafa engu
að síður komið henni talsvert á
óvart. Ekki síst hversu orðljótir
og óvægnir þingmenn geta orðið
í garð hvers annars í hita leiksins
í þingsal. Blaðamaður Skessuhorns
heimsótti Jóhönnu Maríu að Mið
Görðum í síðustu viku, en fjöl-
skyldan hefur síðan um verslunar-
mannahelgi tekið til hendinni við
ýmsar endurbætur og undirbúið
flutninga á nýjar slóðir.
Taka á leigu
til að byrja með
„Já, það eru aldeilis að verða breyt-
ingar hjá okkur í Látra fjölskyld-
unni. Í stað þess að horfa á Dranga-
jökul handan fjarðarins norður í
djúpi, þá horfum við nú á Eldborg-
ina hér út um stofugluggann. Þess-
ar breytingar hafa átt afar skamm-
an aðdraganda, en það var rétt fyr-
ir verslunarmannahelgi sem gerð-
ur var samningur við Arion banka
um leigu á jörðunum Mið Görð-
um og Syðstu Görðum en bankinn
hafði þá fengið þær báðar í sína
forsjá. Jarðirnar í sitthvoru lagi
voru ekki góðar rekstrareining-
ar til búskapar og því var jákvætt
að bankinn stuðlaði að sameiningu
þeirra. Við tökum jarðirnar á leigu
saman; ég, Jón bróðir minn og for-
eldrar okkar. Jón er kominn með
konu og tvö börn og þau verða til
húsa að Syðstu Görðum en ég og
foreldrar okkar verðum hér í hús-
inu á Mið Görðum. Við tökum
þetta á kaupleigu af bankanum til
að byrja með en samningur okkar
við bankann hljóðar upp á forgang
til kaupa þegar og ef til þess kem-
ur,“ segir Jóhanna María. Frá því
ákvörðun var tekin hefur fjölskyld-
an lagt nótt við dag við smíðar,
breytingar, þrif og málun á Garða-
bæjunum. „Það hefur mikil gleði
einkennt síðustu daga. Við eigum
yndislega fjölskyldu og ómetan-
lega vini sem hafa aldeilis hjálpað
okkur við að gera og græja ýmis-
legt hérna,“ segir Jóhanna María.
Hún segir að kýrnar verði í haust
fluttar í fjósið á Mið Görðum en
geldneyti og hross fari í útihúsin
á Syðstu Görðum. Hún segir að
væntanlegir nágrannar þeirra hafi
lagt þeim ómetanlegt lið, túnin
hafi þeir heyjað fyrir þau á fjórum
dögum meðan þau sjálf heyjuðu
vestur í Djúpi. Jóhanna María seg-
ir að vonandi geti þau launað þess-
um frábæru nágrönnum greiðann
síðar. Reyndar hafi hún nú þeg-
ar náð að grípa í að aðstoða í fjósi
hjá einum þeirra. Túnin hafi gefið
þokkaleg hey jafnvel þótt þau hafi
ekki verið áborin í vor.
Hætta meðan mjólkin
flokkast enn vel
Þau Jóhanna og Jón bróðir henn-
ar hafa bæði mikinn áhuga á land-
búnaði og hún aflaði sér búfræði-
menntunar á Hvanneyri. Jóhanna
María segir að í þeim báðum
blundi að gerast bændur. Því sé til-
hlökkun sem fylgi þessum breyt-
ingum í lífi þeirra. „Reyndar var ég
meðvituð um það þegar ég skráði
mig til náms á Hvanneyri að það
yrði ekki endilega til að ég tæki
við búskap vestur í Djúpi. Rekstur
kúabús er mun erfiðari við aðstæð-
ur eins og þar eru. Á Látrum er til
dæmis nauðsynlegt að heyja tún á
mörgum jörðum og þá sé ýmislegt
fleira erfiðara við búrekstur á af-
skekktum svæðum landsins. Bara
aðfangakaup svo dæmi séu tekin.
Hér í Kolbeinsstaðarhreppnum er
nánast hægt að skreppa til Reykja-
víkur eða í Borgarnes ef eitthvað
vantar en fyrir vestan þarf að bíða
lengur og flutningskostnaður er
mikið meiri. Þá er tíðin óneitan-
lega nokkuð erfiðari en á sunnan-
verðu Snæfellsnesi.“
Jóhanna segir að fjósið á Látrum
sé gamalt og uppfylli ekki kröf-
ur sem gerðar eru til slíkra mann-
virkja í dag. „Hann faðir minn er
fæddur og uppalin að Látrum.
Fæddist meira að segja í litlum
kofa í heimatúninu, sem byggður
hafði verið yfir fjölskylduna eftir
að íbúðarhúsið brann. Pabbi hefur
starfað við eitt og annað með bú-
rekstrinum og sá vel hvert stefndi
með framtíð reksturs kúabús við
Ísafjarðardjúp. Mér fannst hann
orða þetta ágætlega þegar hann
sagðist vilja heiðra minningu for-
eldra sinna með því að hætta fram-
leiðslu mjólkur í fjósinu á Látrum
meðan mjólkin væri enn að flokk-
ast í fyrsta flokk.“ Jóhanna María
segir að engu að síður sé það dap-
urlegt að um leið leggist af síðasta
kúabúið við Ísafjarðardjúp. Tím-
arnir breytist, fólkið hafi elst en
vonandi fylgi slíkum breytingum
tækifæri á öðrum sviðum.
Auka ræktun
Á Mið Görðum er þokkalegt fjós
með mjaltabás og er byrjað að lag-
færa innréttingar. Síðar er stefnt á
að breyta því í lausagöngufjós fyrir
allt að 48 kýr. Geldneyti og kálfar
verða í öðrum byggingum á Syðstu
Görðum. Þá segir Jóhanna María
ágæta möguleika til að stækka tún
og afla meiri heyja á jörðinni. Á
jörðunum tveimur séu nú um 80
ha túna og auðvelt að bæta við
þá ræktun. „Ætli við ræktum ekki
allavega tíu hektara næsta vor, ég
reikna með því. Jarðirnar saman
eru eitthvað yfir 400 ha þannig að
þetta verður vonandi ágætt,“ seg-
ir hún.
Lærir af hrossunum
Jóhanna kveðst hlakka til að
byrja aftur í hestamennsku en að
því stefni hún ákveðið. „Ég lenti
reyndar í slæmri biltu á hrossi fyr-
ir nokkrum árum. Hrossið hljóp
með mig og náði að auki að stíga
ofan á mig þegar ég datt. Kannski
var svolítill beygur í mér eftir það.
Hrossin eru hins vegar vinir mín-
ir og ég var farin að sakna þess
að komast ekki á bak. Eftir er að
sónarskoða hryssurnar en von-
andi kasta þær fjórum folöldum
næsta sumar. Hrossin eru yndis-
leg og mér finnst ég læra eitthvað
nýtt af þeim í hvert skipti sem ég
umgengst þau. Ekki ósvipað og á
þingi, þar sem maður er alltaf að
læra.“
Lifa ekki af hugsjóninni
einni saman
Jóhanna María segir að starf bænda
hér á landi sé mikið hugsjónastarf
og að kjör þeirra þurfi að batna.
„Við þurfum að gera allt sem hægt
er til að bæta afkomu bænda. Það
lifir enginn til lengdar á hugsjón-
inni einni saman. Sauðfjárbóndi
með 500 kindur er til dæmis ekki
að hafa nægjanlegar tekjur til að
byggja upp, reka bú og borga sér
mannsæmandi laun. Þessu verð-
um við að breyta. Mér finnst bænd-
ur ekki hafa verið nógu dugleg-
ir í réttinda- og hagsmunabaráttu
sinni og það þurfa fleiri að láta í sér
heyra. Þessu kynntist ég vel þann
tíma sem ég var í stjórn Samtaka
ungra bænda. Það á að hlusta meira
á raddir unga fólksins sem á eftir að
taka við búrekstri. Til dæmis þyrfti
víða að stuðla að ættliðaskiptum
fyrr en gert er. Þá er algjört lykilat-
riði að afurðaverð hækki og bænd-
ur fái meira fyrir sinn hlut. Mér
finnst stjórn Landssambands sauð-
fjárbænda hafa gert vel í því að ráða
fjölmiðlamann í starf framkvæmda-
stjóra samtakanna. Það er einmitt
eitt það mikilvægasta sem þarf að
gera að auka fræðslu til almennings
í landinu um kaup og kjör bænda til
að sátt ríki um að kjötið kosti það
sem það þarf að kosta. Þá verð-
um við einnig að bæta það hlut-
Jóhanna María Sigmundsdóttir flytur ásamt fjölskyldu sinni í Kolbeinsstaðarhreppinn
Hefja rekstur kúabús á sameinuðum jörðum
Jóhanna María Sigmundsdóttir bóndi á Mið Görðum með Eldborgina í baksýn.
Horft heim að Syðstu Görðum og Mið Görðum í Kolbeinsstarðarhreppi þar sem
nýir ábúendur taka nú við búsforráðum.
Í ræðustól á þingi Norðurlandaráðs. Ljósm. Magnus Fröderberg/norden.org.