Skessuhorn - 08.06.2016, Qupperneq 21

MIÐVIKUDAGUR 8. JÚNÍ 2016 21
Umræðan um hvort leika skuli
knattspyrnu á grasi eða gervigrasi
hefur reglulega skotið upp koll-
inum hér á landi undanfarin ár.
Grasvallafræðingurinn Haraldur
Már Stefánsson er búsettur í Borg-
arnesi. Hann á og rekur fyrirtækið
HMS-golf og hefur undanfarin ár
sinnt umhirðu og viðhaldi Skalla-
grímsvallar. Honum þykir umræð-
an um gras og gervigras almennt
ekki alveg hugsuð til enda. „Ég er
alltaf að velta þessari umræðu fyr-
ir mér. Ekki aðeins vegna starfs
míns heldur vegna þess að við hér
á Íslandi höfum tækifæri til að gera
grasvellina miklu betri en þeir eru
margir hverjir,“ segir hann.
Það má segja að Skallagríms-
völlurinn sé augljóst dæmi um
hvað markviss vinnubrögð með
stuðningi vísindanna hafa gefið
góða raun. En fyrir þremur árum
var gerð úttekt á Skallagrímsvelli.
Jarðvegssýni voru tekin á nokkr-
um stöðum úr vellinum. Samsetn-
ing jarðvegs og jarðvegsáferðin var
skoðuð ásamt efnasamsetningu og
efnahlutföllum í hverri jarðvegs-
einingu. Niðurstöður þeirrar út-
tektar voru að völlurinn var í afar
bágbornu ástandi. Meðal annars
var jarðvegsáferðin afar slæm og
rótardýptin mjög lítil. Ákveðið var
að fara strax í markvissar aðgerðir
til að laga völlinn og unnið út frá
niðurstöðum úttektarinnar. Sett
var upp markviss áætlun til að bæta
ástand vallarins og unnið með út-
komu jarðvegssýnanna. Skemmst
er frá því að segja að þessar að-
gerðir voru upphafið að stórbætt-
um Skallagrímsvelli. „Mér var sagt
af formanni knattspyrnudeildar-
innar að hér hefðu aldrei verið úti-
æfingar fyrr en í lok maí. Í ár var
hægt að hafa fyrstu æfingarnar á
vellinum í lok apríl,“ segir Har-
aldur ánægður. Það er þó talsvert í
land og mikið verk óunnið. Æski-
legt er að taka jarðvegssýni á u.þ.b.
þriggja ára fresti til að fylgjast með
gangi mála. Knattspyrnuvellir eru
rándýr mannvirki og oft mikil bæj-
arprýði sem verður að hafa í lagi.
Fjárfest í vökvunarbíl
Haraldur vill þó taka fram að vel
hafi verið að verki staðið þegar
völlurinn í Borgarnesi var gerður á
sínum tíma. „Við vorum heppnir að
því leyti að augljóslega hefur verið
vandað til verka í upphafi. Blöndun
jarðvegarins hefur upphaflega ver-
ið mjög góð og sýrustig vallarins
var gott. Það gerir það að verkum
að plöntur eiga auðveldara með að
nýta næringarefnin í jarðveginum,“
útskýrir grasvallafræðingurinn.
Hann vill jafnframt hrósa sveitar-
félaginu fyrir að leggja aðeins meiri
pening í umhirðu vallarins en und-
anfarin ár. Það hafi gert umsjónar-
mönnunum kleift að vinna að meiri
fagmennsku svo völlurinn komist á
þann stað sem við viljum sjá hann.
Nýverið var t.a.m fjárfest í vökv-
unarbíl sem auðveldar mjög vökv-
un á vellinum. „Áður þurftum við
að vökva á nóttunni. Við gátum
ekki gert það á daginn því þá hrist-
ust allar lagnir í sundlauginni,“ seg-
ir hann og brosir við tilhugsunina.
„En nú erum við komnir með al-
mennilegan vökvunarbúnað, sprin-
kler þar sem við getum stýrt dropa-
stærðinni. Við getum því borið á
völlinn í þurrki, vökvað jafnóðum
og sáð í hann hvenær sem er. Allt
saman hefur þetta verið mikið til
bóta,“ segir Haraldur.
Snýst ekki bara
um fallega áferð
En af hverju var völlurinn þá nán-
ast ónýtur fyrir þremur árum síð-
an? „Þar er engu um að kenna
nema slakri umhirðu,“ segir hann.
Enginn hafi gert sér það að leik
að láta ástand vallarins verða jafn
slæmt og raunin varð, fagþekking-
in hafi bara ekki verið til staðar.
„Með því að sækja sér þekkingu og
nýta sér hana við umhirðu íslenskra
knattspyrnuvalla er hægt að lengja
keppnistímabilið og leika áfram á
grasi. T.a.m. varð algjör bylting á
golfvöllum landsins um 1990 þeg-
ar fyrstu fagmenntuðu grasvallar-
fræðingarnir komu heim frá námi.
Það leyndi sér ekki að þar sem þeir
voru við störf var allt annað hand-
bragð en annarsstaðar.
Þetta á ekki bara við hér á landi
Ef við spólum aðeins til baka og
rifjum upp ástand knattspyrnuvalla
á Englandi í janúar/febrúar fyrir
u.þ.b. tveimur áratugum og sjáum
svo hvernig ástandið er í dag þá er
það algjörlega tvennt ólíkt. Þannig
að það er mjög víða verið að vinna
frábæra vinnu við að gera vellina
betri. Þetta snýst ekki bara um fal-
lega ásýnd heldur líka um meiðsla-
hættu.
Gervigrasvellir
dýr kostur
Ef leggja á gervigrasvöll áætlar
Haraldur að stofnkostnaður við
slíkt sé um 130 milljónir með jarð-
vegsvinnu og öllu slíku. Þá er ekki
talinn ljósabúnaður og annar bún-
aður, sem ef til vill þyrfti að fjár-
festa í ef ætlunin væri að æfa á
gervigrasvelli utandyra allan ársins
hring og spila á honum leiki þeg-
ar dag er farið að stytta. Þá áætla
fagmenn að kostnaðurinn aukist
um allt að 100 milljónir. Stofn-
kostnaður við heilsárs keppnisvöll
með gervigrasi væri því allt að 230
milljónir króna. Nú skal ekkert
fullyrt um stofnkostnað við knatt-
spyrnuvöll með grasi, telur Harald
hann ef til vill vera svipaðan. Þeg-
ar kemur að viðhaldskostnaði segir
Haraldur algengan misskilning að
viðhald á gervigrasi sé mun minna
eða ódýrara en á grasi. Bursta þurfi
gervigrasvelli að lágmarki þrisv-
ar sinnum í viku, vökva og fleira
slíkt. Viðhaldið sé líklega nokkuð
sambærilegt og á grasvöllum. „Þar
að auki þarf, ef nýta á völlinn sem
keppnisvöll, að skipta um gervi-
gras á þriggja til fjögurra ára fresti.
Það kostar um 40 til 50 milljón-
ir,“ segir hann. „Menn tala oft eins
og hægt sé að leggja bara gervi-
gras og þá sé það bara komið, þurfi
enga umhirðu og viðhaldskostnað-
ur sé sama og enginn. En það er
bara ekki þannig,“ segir Harald-
ur. Hinsvegar er gervigrasið gott
með, og þá helst sem æfingasvæði
yfir vetrarmánuðina. Þannig að ég
er ekki að lýsa yfir algjörri bölvun
á gervigrasi.
Nýtum þekkinguna
Haraldur telur því að menn eigi
óhikað að veðja á grasið til fram-
tíðar. „Það getur ekki verið tilviljun
að öll stærstu félög í heimi velja að
spila á grasi. Maður kveikir á fót-
boltaleik frá Englandi í desember
og þar er spilað á grasi,“ segir hann
en tekur þó fram að hann geri sér
ekki vonir um að hér á landi verði
spilað utandyra yfir vetrarmán-
uðina. „En við getum, með aukinni
fagþekkingu og bættri umhirðu
grasvalla, lengt knattspyrnutíma-
bilið hér á landi og spilað áfram
á grasi,“ segir hann. „Ég held að
leikmenn, áhorfendur og aðstand-
endur knattspyrnuliða vilji spila á
grasi,“ bætir hann við. Fagþekk-
inguna hér á landi segir hann hafa
aukist til muna undanfarinn ára-
tug, sérstaklega eftir að forsvars-
menn knattspyrnufélaganna fóru
að auka samstarf sitt við golfklúbb-
ana. Vonast hann til að sú þróun
haldi áfram, öllum til góða. „Þetta
snýst bara um að sækja þekkinguna
og nýta sér hana,“ segir Haraldur
að lokum.
kgk
Rætt við grasvallasérfræðing um viðhald íþróttavalla
Aukin fagþekking og bætt umhirða
grasvalla er nauðsynleg
Haraldur Már Stefánsson grasvallafræðingur.
Skallagrímsvöllur sleginn.