Skessuhorn - 26.10.2016, Blaðsíða 22

MIÐVIKUDAGUR 26. OKTÓBER 201622
Guðríður Sigurðardóttir er fædd að
Stóru-Giljá 19. júní árið 1935. Bær-
inn er í þjóðbraut rétt við austanvert
mynni Vatnsdals í Húnavatnssýslu.
Þaðan var fyrsti kristniboðinn á Ís-
landi, Þorvaldur Koðránsson hinn
víðförli, sem ferðaðist um landið
nokkru fyrir árið 1000 með saxnesk-
um biskupi, sem Friðrik hét, og boð-
aði kristna trú. Þeir höfðu ekki erindi
sem erfiði. Margir sem aka norður í
land þekkja bæjarhúsin því þar er há-
reist grænmálað hús á vinstri hönd
þegar skammt er eftir til Blönduóss.
Guðríður var fimm ára þegar hún
missti föður sinn og átta ára þegar
hún var send í fóstur á nágrannabæ.
Á lífsleiðinni átti hún sjö börn. Hún
missti tvö þeirra af slysförum og lét
auk þess óviljug frá sér eitt barn. En
þrátt fyrir margan missinn á lífsleið-
inni er hún glaðlynd og brosmild
eldri kona og býr nú á Akranesi.
Hún er virk í starfi eldri borgara
og er mjög flink í höndunum. Hún
málar postulínsbolla, skálar og glös
og hefur selt nokkuð af því á mörk-
uðum. „Ég get ekki séð neitt í friði,“
segir hún og tekur niður mynd af
gömlum íslenskum burstabæ sem
hún hefur málað á flatan stein og sett
í ramma. Hún er listræn og hefur nú
á efri árum tækifæri til að rækta þann
hæfileika. Blaðamaður Skessuhorns
settist niður með Guðríði og fékk að
heyra hluta af viðburðaríku og um
margt erfiðu lífshlaupi hennar.
Föðurmissirinn
markaði lífið
Guðríður segir stolt að hún sé mjög
lík föður sínum en minningin um
hann er mörkuð af sorg. „Ég missti
pabba þegar ég var fimm ára. Þá
missti ég mitt hálfa líf,“ segir Guð-
ríður eða Didda, eins og hún er
jafnan kölluð. Faðir hennar dó úr
lungnabólgu í nóvember 1940. Hún
hefur eingöngu góðar minningar af
föður sínum, sem var mjög annt um
hross og áhuginn fyrir hestum hefur
smitast yfir til Guðríðar. Það sést á
heimili hennar þar sem hestamyndir
og styttur eru áberandi. „Ég hef alla
tíð elskað hesta, þeir eru miklu betri
vinir en mannfólkið.“
Mamma hennar var Klara Bjarna-
dóttir og faðir hennar var Sigurður
Laxdal. Þau voru bæði í vinnu að
bænum Stóru-Giljá en tveir ógiftir
eldri menn áttu bæinn í þá tíð. Guð-
ríður á þrjú alsystkini en mamma
hennar gekk enn með fjórða barnið
þegar faðir hennar féll frá. „Mamma
var vandalaus þarna og pabbi hafði
verið vinnumaður.“ Svo virðist sem
móðir hennar hafi ekki séð fram á að
geta séð öllum börnunum farboða
að Stóru-Giljá, því hún gaf systur
hennar þriggja daga gamla til ætt-
ingja sem ólu hana upp. Guðríður
var sjálf send í fóstur þremur árum
eftir að faðir hennar dó.
Ein í fóstri
„Ég var svo lítil og vitlaus að ég
gerði mér enga grein fyrir því þegar
mamma fór með mig. Ég gerði mér
ekki grein fyrir því að bræður mín-
ir voru heima á Giljá,“ segir hún.
Mamma hennar fór um kvöldið og
skildi Guðríði eftir í fóstri á Akri hjá
Jóni Pálmasyni og Jónínu Ólafsdótt-
ur. „Ég man eftir því að ég var grenj-
andi frammi í gangi. Það kom eng-
inn að sækja mig nema fóstri minn.
Hann söng aldrei, hann kvað allt-
af. Hann fór með mig inn og settist
með mig og kvað.“
Hún segir að lífið hafi verið erf-
itt á Akri en fóstri hennar hafi verið
henni mjög góður. „Ég fékk ekki að
fara að hitta mitt fólk á Stóru-Giljá
í heilt ár af þeirri einföldu ástæðu
að það hefði orðið að taka mig til
baka með valdi.“ Í þá tíð þótti heldur
ekki tiltökumál að láta börnin vinna
og Guðríður rifjar upp sögu af því
hvernig hún var látin fara með mjólk
á lítilli kerru, allt að 50 lítra brúsa.
Hún lyfti brúsunum upp á kerruna,
dró kerruna nokkra leið, stundum í
myrkri og þurfti svo að koma brús-
unum á brúsapallinn sjálf. Oft hafi
hún orðið myrkfælin á leiðinni og
þurft að hemja sig til að hlaupa ekki.
„Þetta var svolítið strangt uppeldið
að mörgu leyti. En ég er þakklát fyr-
ir það, því ég er sjálfstæð manneskja.
Það þýddi lítið sem krakki að segja
ég kann það ekki, ég get það ekki. Þú
komst ekkert inn fyrr en verkinu var
lokið.“
Að Akri fór hún líka í skóla. Þá var
farskóli, kennslukona fór um sveitina
og börn fengu tveggja vikna skóla og
tveggja vikna frí. Guðríður var góð-
ur námsmaður og hún rifjar upp
hvernig hún las allt sem hún kom
höndum yfir og lærði það utan að,
líka skólabækur eldri fósturbróður
síns. „Ég man einu sinni í dýrafræð-
inni. Þá áttum við að ræða um apa og
ég gat blaðrað út úr mér fleiri stykkj-
um,“ segir hún og skellihlær.
Strákur í eldhúsinu
Guðríður var í fóstri að Akri til sautj-
án ára aldurs, eða í níu ár. Þá hélt
hún „út í heim“ og réð hún sig í vist
að Másstöðum í Vatnsdal hjá Stein-
grími Guðjónssyni og Jónu konu
hans sem vinnukona. Síðar fór hún
sem ráðskona til Hallgríms Guðjóns-
sonar í Hvammi, í tímabundna vist.
„Ég kunni ekki að elda matinn, því
ég hafði oft verið notuð sem strákur
í fóstri,“ segir hún og skellihlær. En
hún lét það ekki á sig fá, lærði að elda
og sá um fjögurra ára strák á sama
tíma. Fyrstu vikuna í Hvammi þurfti
hún að elda fyrir fyrrum húsbónda
sinn, en Jóna var þekkt fyrir að vera
góður kokkur. „Mér fannst ekki
gaman að fá hann í heimsókn akkúr-
at á matartíma. Mér fannst þetta svo
mikill hryllingur,“ segir hún og hlær
að minningunni. Máltíðin heppn-
aðist þó vel, nema sagógrjónagraut-
urinn sem var í eftirrétt brann við.
Hún bar hann engu að síður fram.
Sagógrjónagrauturinn sló í gegn hjá
gestinum eftir allt saman. „Þetta var
það allra besta sem hann hafði feng-
ið,“ segir hún og skellihlær. Stein-
grímur hafði þá sérstakt dálæti á við-
brunnum sagógrjónagraut og skóf
upp úr pottinum.
Á Keflavíkurflugvelli
Eftir tvö ár sem vinnukona í Vatns-
dalnum var ferðinni heitið suður.
Guðríður réð sig í vist í Njarðvík
sem vinnukona og vann þar í nokk-
urn tíma. Launin á Keflavíkurflug-
velli voru þó mikið betri svo Guð-
ríður ákvað að sækja um vinnu þar
og fékk inn á hóteli á herstöðinni.
Þar vann hún í eldhúsinu eða í kaffi-
teríunni. Hún kunni litla sem enga
ensku þegar hún byrjaði að vinna
fyrir Bandaríkjamennina, en var fljót
að ná henni. „Ég kunni enga ensku
en maður lærði þetta mjög fljótt.
Það var ekki um annað að ræða.
Maður varð að tala við þá sem voru í
kaffiteríunni.“
Guðríður verður þögul í smástund
og segir svo: „Ég á hálf-ameríska
dóttur.“ Eftir tvö til þrjú ár á her-
stöðinni fékk Guðríður vinnu við að
þrífa íbúðir á svæðinu. Þar kynnist
hún fyrsta barnsföður sínum. Hann
hafði lítið um barnið að segja, fór til
Bandaríkjanna aftur áður en Guð-
ríður átti stúlkuna. Guðríður sjálf var
komin aftur að Stóru-Giljá áður en
hún átti stúlkuna og fæddi hana þar
árið 1957. Það tekur á Guðríði að
halda áfram að segja söguna. „Ég var
neydd til að gefa hana frá mér,“ seg-
ir hún hugsandi. Hún segir að hún
hafi aldrei skilið alveg hvers vegna
hún var látin gefa stúlkuna frá sér, en
hún fékk góða foreldra í Reykjavík.
„Þetta er sár sem aldrei grær, þó hún
sé núna komin yfir fimmtugt,“ seg-
ir Guðríður og bætir við að framan
af hafi hún ekki átt gott samband við
stúlkuna. Það var ekki fyrr en Guð-
ríður útskýrði fyrir henni að hún
hefði ekki gefið hana frá sér sjálf-
viljug að samband þeirra varð gott.
Í dag eiga þær í góðu sambandi. Á
yngri árum hafi stúlkan alltaf vitað
hver kynmóðir hennar var.
Gift og skilin
Eftir að stúlkan er ættleidd í burtu fór
Guðríður í húsmæðraskóla á Löngu-
mýri, kostuð af ráðskonunni á Stóru-
Giljá. „Ég hafði engan áhuga fyrir
þessu bóklega því maður notar aldrei
næringarefnafræði og svona þegar
maður fer að búa,“ segir hún og fuss-
ar lítillega. Á meðan hún var í skól-
anum kynntist hún fyrri eiginmanni
sínum. „Ég kynnist þarna strák sem
var eiginlega ekki þess virði,“ seg-
ir hún og nefnir hann aldrei á nafn.
Þau byrjuðu búskap sinn á Akureyri,
en stuttu síðar flytja þau til foreldra
hans í Skagafirði. Maðurinn hennar
fer þá á vertíð í Vestmannaeyjum yfir
veturinn á meðan Guðríður sá ein
um 50 kindur, tvö trippi og eina kú
og son þeirra sem var þá á fyrsta ald-
ursári. Tengdaforeldrar hennar voru
orðnir aldraðir og því féllu flest verk
í hennar hendur. Líkt og hennar var
Er sjálfstæð manneskja og þakklát
fyrir ákveðið uppeldi sem hún hlaut
-Rætt við Húnvetninginn Guðríði Sigurðardóttur sem lengst bjó á Iðunnarstöðum í Borgarfirði
Guðríður Sigurðardóttir í elhúsinu sínu. Hún segir að hún hafi alltaf sungið mikið.
Guðríður með leirskál sem hún bjó til
sjálf og málaði.
Guðríður heldur hér á mynd af Hannesi syni sínum, sem lést í bílslysi tvítugur að
aldri.
Postulíns skálar, diskar og glös sem Guðríður málar.